درس سیزدهم؛ «سلامت مردم»

با روی کار آمدن دولت سیزدهم شاهد اقدامات مثبت فراوانی در بخش‌های گوناگون بودیم، یکی از این حوزه بی‌شک حوزه درمان و سلامت است که شخص آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، سیدالشهدای خدمت به صورت ویژه روی آن نظارت داشتند و همواره به دنبال کاهش رنج بیماران و خانواده‌های آن‌ها بودند.

اقدام اول دولت در حوزه سلامت را می‌توان تهیه واکسن کرونا دانست؛ در شرایطی که کشور به صورت روزانه با آمار 700 کشته آن‌هم براثر ابتلا به ویروس کرونا روبه‌رو بود، دولت سیزدهم پس از روی کار آمدن و به دست گرفتن سکان هدایت کشور، اقدام به تهیه واکسن کرونا و اعلام و واکسیناسیون عمومی کرد. شرایطی که دوباره نور امید را در دل مردم زنده کرد.

پس از این موضوع شاهد دیگر فعالیت‌های دولت نیز بودیم، فعالیت‌هایی نظیر افزایش تخت‌های بیمارستانی، تکمیل طرح نسخه الکترونیک، تکمیل برنامه پزشک خانواده، بیمه رایگان بیش از ۱۲ میلیون نفر، آغاز به کار صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج، آغاز طرح دارویاری، پوشش بیمه درمان ناباروی، ابلاغ و اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، به صفر رساندن صف کاشت حلزون، افزایش پوشش بیمه خدمات دندان پزشکی و ابلاغ سند ملی بیماری‌های نادر و مواردی دیگر از این دست که به اختصار به هرکدام خواهیم پرداخت.

افزایش تخت‌های بیمارستانی

توجه به درمان حضوری مردم در بیمارستان‌ها و فراهم آوردن شرایط آسان بستری در مراکز درمانی، نوع نگاهی بود که از روز اول شروع فعالیت دولت در سخنان رئیس‌جمهوری مشهود بود و ثمره آن شد 160 هزار تخت بیمارستانی در سراسر کشور.

در در حال حاضر براساس برآوردهای انجام شده، مجموع تخت‌های بیمارستانی کشور بالغ بر ۱۶۰ هزار عدد است؛ ۱۶۰ هزار تخت بیمارستانی که براساس گفته‌های معاون اجرایی رییس‌جمهوری، وزیر بهداشت و معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت، فقط ۱۶ هزار تخت آن در دولت سیزدهم افتتاح شده، در واقع یعنی دولت مردمی از زمان شروع فعالیت خود بیش از ۱۰ درصد به ظرفیت تخت‌های بیمارستانی کشور اضافه کرده است.

به سرانجام رساندن نسخه‌نویسی الکترونیک

نسخه‌ نویسی الکترونیکی و الزام به حذف نسخه‌های کاغذی دیگر اقدام مهم دولت سیزدهم بود که با شروع فعالیت‌های دولت مردمی به یکی از اصلی‌ترین مباحث نظام سلامت و درمان کشور تبدیل شد. براساس نظر کارشناسان با به‌ثمر رسیدن این طرح هزینه‌های‌ زائد و غیر ضروری سلامت کنترل شده و شاهد به وجود آمدن یکپارچگی اطلاعات در بخش سلامت هستیم. همچنین از تجویز داروهای اشتباه، سقف‌گذاری ارائه خدمات و همپوشانی‌های بیمه‌ای جلوگیری می‌شود.

تکمیل طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع

تکمیل این برنامه نیز یکی دیگر از مهم‌ترین دغدغه‌های دولت سیزدهم و شخص رئیس‌جمهوری بود به نحوی که آیت‌الله رئیسی در ایامی که کشور درگیر ویروس کرونا بود، وزارت بهداشت را مکلف کرد تا در راستای اجرای برنامه‌های تحولی دولت در حوزه سلامت طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع را با سرعت بیشتر عملیاتی کند. به همین جهت سند ملی «سلامت‌بخش» طی مراسمی رونمایی شد و در مرحله اول این طرح مقرر شد بستری بیمارانی که از طریق نظام ارجاع به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، در شهرهای زیر ۲۰هزار نفر و روستاهای سه استان بوشهر، خراسان جنوبی و کردستان به صورت رایگان اجرایی شود.

در واقع با اجرای این طرح، اگر بیماری از طریق نظام ارجاع برای خدمات ضروری درمانی مراجعه کند، هیچ پرداختی از جیب نخواهد داشت و خدمات به صورت رایگان به او ارائه می‌شود. برنامه‌ای که هدف اصلی آن پیشگیری، بهداشت و مراقبت از طریق تقویت شبکه بهداشت است تا از این سیستم برای درمان مردم در سطوح مختلف استفاده کند.

از طرفی اجرا و گسترش پزشکی خانواده و نظام ارجاع از ابتدای دی ماه ۱۴۰۱ در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر مطرح شد تا با تشکیل قرارگاه نظام ارجاع در وزارت بهداشت، اتصالات ارجاع از سطح یک خدمات به سطح دو یعنی ارجاع به متخصص و فوق تخصص برقرار شود؛ به نحوی که اگر کسی از طریق پزشک خانواده و نظام ارجاع از سطح یک به سطح دو آمد، اگر نیاز به خدمت بستری و ضروری داشت، فرانشیزش صفر و رایگان باشد.

وعده گسترش پزشکی خانواده نیز اقدام مهم دیگر دولت سیزدهم بود که از اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ آغاز شد. بر اساس این طرح هدف نهایی پوشش برنامه پزشکی خانواده برای جمعیت شهری بالای ۲۰ هزار نفر است که بیش از ۵۵ میلیون نفر را شامل می‌شود. در همین راستا با رونمایی از سامانه نظام ارجاع در برنامه پزشکی خانواده در نخستین روزهای سال جاری گام دیگری به سمت هدف تکمیل پزشکی خانواده برداشته شد. برنامه‌ای که ذیل آن در صورتی که بیماری به پزشک خانواده خود مراجعه کند و پس از معاینه و ارزیابی مشخص شود که نیازمند دریافت خدمات سرپایی توسط یک متخصص و یا یک پزشک فوق تخصص است، از طریق بخش جدیدی که در نسخه الکترونیک اضافه شده است، می‌تواند برای بیمار ارجاع را ثبت کند تا پس از مراجعه بیمار به مرکز تخصصی و فوق تخصصی، پزشک معالج در آن سطح ضمن ویزیت بیمار، اسناد پزشکی مورد نیاز را که توسط پزشک خانواده ارسال شده است را رویت کند.

در پایانِ این طرح نیز نظر متخصص و داروهای تجویزی مجددا به پزشک سطح یک بازگشته می‌شود تا آینه کاملی از روند درمانی بیمار در دسترس باشد. همچنین در صورتی که بیمار از مسیر ارجاع به متخصصین مراجعه کند، در صورتی که وی نیازمند بستری شناخته شود، هزینه‌هایی که بیمار باید بپردازد یا همان فرانشیز، مشمول تخفیف خواهد شد.

بیمه رایگان حدود ۱۲ میلیون نفر

پوشش همگانی بیمه از دیگر اقدامات دولت سیزدهم است که براساس آن سه دهک نخست جامعه برای پوشش رایگان بیمه توسط وزارت تعاون، ‌کار و رفاه اجتماعی شناسایی و برای پوشش بیمه رایگان به سازمان بیمه سلامت معرفی می‌شوند. همچنین در ادامه نیز براساس اعلام وزارت بهداشت دو دهک دیگر نیز به این طرح اضافه شدند. در واقع یعنی دهک‌های در آمدی چهار و پنج، پس از ابلاغ این مصوبه دیگر نیازی نیست که حق بیمه 10 و 20 درصدی پرداخت کنند و نتیجه آن شد بیمه شدن رایگان بیش از 12 میلیون نفر. البته بیان کردن این نکته نیز ضروری است که علاوه بر دو دهکی که به جمعیت بیمه شدگان رایگان اضافه شده، میزان مشارکت در پرداخت حق بیمه دهک‌های ۶ تا ۹ نیز کاهش قابل توجهی داشته است؛ به طوری که پرداختی دهک شش از ۳۰ درصد به ۲۰ درصد، پرداختی دهک ۷ از ۴۰ درصد به ۲۰ درصد و پرداختی دهک ۸ از ۶۰ درصد به ۴۰ درصد و پرداختی دهک ۹ از ۸۰ درصد به ۵۰ درصد کاهش یافته است.

راه‌اندازی صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج

اقدام مهم راه‌اندازی صندوق بیماری‌های خاص و صعب‌العلاج، طرح مهم  حائز اهمیتی بود که برای اولین بار سوم آبان ماه سال ۱۴۰۱ از آن رونمایی شد؛ در حال حاضر این صندوق 107 بیماری‌ را تحت پوشش خود قرار داده است. گام اول برای تشکیل صندوق این بود که بیماران مشمول در بخش‌های دولتی عمده خدماتی که دریافت می‌کنند شامل پوشش۹۰ تا ۱۰۰ بیمه و صندوق شود، اما این تمام ماجرا نبود و اعطای وام و تسهیلات بانکی برای بیماران خاص و صعب‌العلاج، ذیل این صندوق در نظر گرفته شد به شکلی که مقرر شد ۲۰۰۰ میلیارد تومان تسهیلات از طریق بانک مرکزی برای این افراد پیش‌بینی شود.

طرح دارویاری

آغاز این طرح را نیز همچون دیگر اقدامات دولت در حوزه درمان و سلامت می‌توان بسیار مهم برشمرد، زیرا در وهله اول دست محتکران و مفسدان بازار دارو را از ارز ۴۲۰۰ تومانی کوتاه کرد. در این طرح مقرر شد تا با انتقال یارانه دارو از طریق بیمه‌ها به مردم، پوشش بیمه‌ای داروها افزایش یافته و اقلام بیشتری از داروها زیر چتر بیمه‌ها رفته و در عین حال قیمت دارو بدون افزایش پرداخت از جیب مردم، به سمت واقعی شدن برود. با پیگیری این طرح تعدادی از داروهای ضروری و پرمصرف که پیش از این تحت شمول حمایت‌های بیمه‌ای نبودند، زیر چتر پوشش بیمه‌ای قرار گرفتند و در قالب این طرح، ۳۶۶ قلم داروی ضروری پرمصرف برای بیماران مزمن تحت پوشش بیمه قرار گرفت تا افزایش قیمتی برای بیماران به دنبال نداشته باشند.

آغاز این طرح منجر به تک نرخی کردن ارز شد تا محدودیت در تخصیص ارز دولتی و همچنین محدودیت در تنوع ارزهای تخصیصی که صف‌های طولانی ارز ترجیحی را ایجاد کرده بود از بین رفته و دیگر بهانه‌ برای ثبت سفارش دیر هنگام دارو و مواد اولیه و به دنبال آن تاخیر در تامین دارو که منجر به کمبودهای مقطعی برخی داروها می‌شد، از بین برود.

برقراری بیمه درمان ناباروری

در این طرح تمامی مراکز درمانی و بیمارستان‌های ارائه دهنده خدمات درمان ناباروری موظف به عقد قرارداد با سازمان‌های بیمه‌گر پایه شدند تا ۴.۵ میلیون زوج نابارور کشور بتوانند با خیال آسوده، حداکثر دسترسی به خدمات درمان ناباروری را با حداقلی‌ترین قیمت داشته باشند. به دنبال این تصمیم هزینه‌های خدمات تشخیصی و درمانی ناباروری و خدمات تخصصی ناباروری در بخش دولتی، عمومی غیردولتی و خیریه و خصوصی طرف قرارداد با فرانشیز مطابق دستورالعمل مندرج در مصوبه شورای عالی بیمه سلامت، تحت پوشش سازمان‌های بیمه‌گر پایه قرار گرفت. در واقع ۹۰ درصد هزینه‌های بستری و ۷۰ درصد هزینه‌های سرپایی برای خدمات درمان ناباروری، توسط بیمه‌ها پوشش داده می‌شوند.

همچنین با نشان‌دار شدن زوجین نابارور در این طرح، اطلاعات آن‌ها با رعایت اصل محرمانگی در سامانه‌های بیمه سلامت توسط دانشگاه‌ها و مراکز بهداشتی، متخصصان زنان دوره دیده، فلوشیپ ناباروری و متخصصین اورولوژی ثبت می‌شود تا به این ترتیب زوجین به هر جایی برای دریافت دارو و خدمات مراجعه کنند، با قیمت‌های مصوب، خدمات مورد نیاز را دریافت کنند.

اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری

تیر ماه ۱۴۰۱ بود که قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری پس از حدود ۱۵ سال از تصویب آن، جهت اجرا ابلاغ شد و برای اولین بار در تاریخ پرستاری کشور، ضریب K و ارزش نسبی خدمات پرستاری تعریف شد که برابر با سایر گروه‌های پروانه‌دار یا پزشکان غیر عضو هیئت علمی است. بر این اساس بودجه در نظر گرفته شده برای این کار ۵۲۰۰ میلیارد تومان برای یک سال کامل ۱۴۰۱ و سه ماه پایانی ۱۴۰۰ درنظر گرفته شد.

هرچند پرداختی‌ به پرستاران بر اساس تعرفه گذاری خدمات پرستاری در ابتدای اجرا با مشکلاتی همراه بود، اما بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۲ مقرر شد تا تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری ذیل سرانه سالانه سلامت دیده شود تا دیگر حداقل و حداکثری برای بودجه آن وجود نداشته و بر اساس میزان خدماتی که هر پرستار ارائه دهد و آن خدمت در سامانه‌های بیمارستانی ثبت شود، بیمه مکلف به پرداخت وجوه باشد.

ابلاغ سند ملی بیماری‌های نادر به دستگاه‌های اجرایی

اقدام مهم دیگر دولت سیزدهم، ابلاغ «سند ملی بیماری‌های نادر» به دستگاه‌های اجرایی در فروردین ماه سال گذشته بود؛ اقدامی که پس از سال‌ها روی زمین ماندن، بالاخره به یک سرانجام مشخص رسید.

سند ملی بیماری‌های نادر توسط بنیاد بیماری‌های نادر با همراهی دانشگاه علوم پزشکی تهران تهیه شده و در آن تمام مسائل مهم در ارتباط با پیشگیری، تشخیص، درمان، توانبخشی، آموزشی و... بیماران نادر قید شده است تا به دنبال آن هر سازمان و نهادی وظایف خود را در قبال بیماران نادر ثبت شده در کشور که شامل ۶۵۰۰ نفر هستند را بداند؛ آماری که به تخمین بنیاد ملی بیماری‌های نادر به حدود ۱.۵ تا ۲ میلیون نفر هم می‌رسد و همین آمار بر لزوم ارائه خدمات مدون به این بیماران صحه می‌گذارد.

کاهش پرداختی‌ها از جیب مردم در حوزه دندان پزشکی

گسترش دسترسی مالی و گسترش دسترسی فیزیکی مردم به خدمات دندان پزشکی دو اقدام مهم دولت سیزدهم بود که گام‌های زیادی برای تحقق آن برداشته شد، به شکلی که در سال 1401 تعدیل تعرفه‌ها به استناد مصوبه هیئت وزیران به نحوی انجام شد که پرداخت از جیب مردم در حوزه خدمات دندان پزشکی بسیار کاهش پیدا کند و حتی در روستاها پرداخت از جیب مردم برای گروه هدف رایگان باشد.

در واقع با وجود اینکه در سال‌های گذشته برخی خدمات دندان پزشکی مانند فلوراید زدن، شیارپوش دندان و کشیدن دندان‌ها تحت پوشش بیمه بود، اما در سال ۱۴۰۱ گسترش بیمه خدمات دندان پزشکی به هدف اصلی وزارت بهداشت بدل شد؛ به شکلی که بحث شیارپوش دندان‌های ۶ و ۷ تا سن ۱۴ سالگی و ترمیم یا پرکردن دندان‌های شیری و دائمی، هم با مواد همرنگ دندان و هم با آمالگام تحت پوشش بیمه قرار گرفت و در کل ۷ ردیف خدمتی به خدمات دندانپزشکی تحت پوشش بیمه‌های پایه اضافه شد.

این یک اتفاق بسیار مهم در حوزه دندانپزشکی کشور بود که پس از ۱۰ سال خدمات دندان‌پزشکی جدیدی بیمه شد.

از بین رفتن صف کاشت حلزون

از دست رفتن زمان طلایی برای کاشت حلزون با ماندن طولانی در فهرست انتظار دریافت کنندگان حلزون شنوایی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خاوانده‌هایی بود که فرزندشان با این مشکل مواجه بود بود، مشکلی که دولت سیزدهم آن را تا حد بسیار زیادی مرتفع کرد و به دنبال آن فهرست انتظار کاشت حلزون در کشور در سال ۱۴۰۱ به عدد صفر رسید. این مهم درحالی رخ داد که پیش از این نزدیک به ۲۰۰۰ کودک در صف انتظار کاشت حلزون بودند که با اقدامات انجام شده در وزارت بهداشت، تمام هزینه‌های کاشت حلزون رایگان و این ۲۰۰۰ کودک درمان شدند.

این‌ها تنها گوشه‌ای از خدمات دولت سیزدهم و مجاهدت‌های شبانه‌روزی رئیس این دولت در حوزه سلامت بود که جز خدمت به خلق خدا، چیز دیگری هدفش نبود، هدفی که در آخر نیز منجر به عروج شهادت‌گونه این خدمتگزار صدیق انقلاب اسلامی و مردم ایران شد.