مداخلات نادرست دولت تعاونی‌ها را تضعیف کرد

احمد میدری امروز در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز عبادی- سیاسی جمعه تهران با اشاره به پشت سر گذاشتن ۱۳ شهریور، روز ملی تعاون، به جایگاه تعاونی‌ها در اقتصاد اشاره کرد و گفت: تعاونی در دنیای امروز و در تاریخ ایران وجود داشته و دارد و هدف از آن تجمیع قدرت‌های کوچک اقتصادی برای ایجاد تحولات بزرگ بوده است.

وی با بیان اینکه سال آینده در دنیا به عنوان سال تعاونی‌ها نامگذاری شده است، گفت: دنیا به این نکته رسیده که مبارزه با فقر بیکاری و نابرابری و توسعه عادلانه نیازمند گسترش بخش تعاونی است؛ امری که در قانون اساسی کشور نیز دیده شده است.

میدری ادامه داد: شهید آیت الله بهشتی که دنیا و تاریخ ایران را به خوبی می‌شناخت و با میراث فرهنگی و دینی آشنا بود، در مورد تعاونی‌ها در قانون اساسی اصول بسیار روشنی را در مجلس خبرگان تصویب کرد، درکی که شهید بهشتی از تعاونی‌ها داشت همان چیزی است که امروز می‌بینیم و برای نمونه از ۱۰ بانک بزرگ دنیا یکی از آنها تعاونی است.

وی، مثال دیگر را دومین فروشگاه‌های زنجیره‌ای دنیا برشمرد که به شکل تعاونی است و خاطرنشان‌کرد: چین با پیوند تعاونی‌ها و شرکت‌های بزرگ سالی ۱۰ میلیون شغل ایجاد کرده است.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اضافه‌کرد: آیت الله بهشتی در کتاب اقتصاد تعاونی به خوبی نشان داد مسیر توسعه ایران از طریق تعاونی‌ها می‌گذرد. همچنین از طریق تعاونی‌ها هم شبکه روابط اجتماعی گسترش می‌یابد و هم مساله بزرگ اقتصادی حل می‌شود. با توجه به قانون اساسی و فرامین متعددی که رهبر معظم انقلاب در امر تعاونی‌ها ذکر کردند، فاصله زیادی با آنچه باید باشد داریم.

وی اظهار کرد: چرا در کشوری که مردم آن پیشگامان توسعه تعاونی در تاریخ بشر بودند، امروز و بر خلاف مصوبات به جای اینکه تعاونی‌ها ۲۵ درصد سهم از اقتصاد ایران داشته باشد، کمتر از پنج درصد سهم دارد؟

عضو کابینه دولت چهاردهم با اشاره به تاریخ تعاونی‌ها، به احداث قنات‌ها اشاره کرد و افزود: قنات‌ها تحت فرمان حکام وقت ایجاد می‌شد، اما شبکه ای کاملاً مردمی بود و قنات‌هایی که ایرانی‌ها ساختند بزرگترین سازه‌های آبی در جهان و تاریخ بشر بوده است که از طریق تعاونی‌ها ایجاد شد.

وی با اشاره به بیانی از مورخ بزرگ ویل دورانت، ادامه داد: وی می‌گوید ایرانی‌ها در کتاب اوستا که سه هزار سال قبل نوشته شده، تعاونی‌های کشاورزی داشتند، ایرانی‌ها برخلاف اروپایی‌ها زمین‌های بزرگ کشاورزی نداشتند و کاشت، داشت و برداشت به وسیله تعاونی‌ها انجام می‌شد.

میدری گفت: در جامعه روستایی چوپان داریم و چوپان یک تعاونی است. چند خانواده چند دام را در اختیار یک نفر قرار می‌دهند که او می‌تواند از طریق تجمیع این‌ها دامداری را در کشور بنیانگذاری کند؛ این همه دامداری که اگر نبود کشاورزی هم نبود، در اثر تعاونی‌ها به وجود آمده است.

وی با طرح این پرسش که چرا امروز در کشور در این وضعیت به سر می‌بریم و تعاونی‌ها گسترش پیدا نکردند، تاکید کرد: تعاونی می‌تواند استثمار را کاهش دهد، حاکمیت سرمایه را به حداقل برساند، روابط عادلانه بین انسان‌ها برقرار کند و پیوندهای اجتماعی بین انسان‌ها به وجود آورد، اما نتوانستیم تعاونی‌ها را گسترش دهیم.

وزیر کار تاکید کرد: بخشی از اقدامات باید توسط مسئولان و بخشی توسط مردم انجام شود. مداخلات نادرست دولت‌ها موجب شد تعاونی‌ها تضعیف شوند. در سال ۱۳۴۷ قانون ملی شدن آب‌ها نوشته شد؛ بدون دانش اینکه مردم چگونه شبکه آبرسانی را ساماندهی می‌کردند، دولت در امر توزیع آب وارد شد و تغییرات نادرستی ایجاد شد. یکی از عوامل فرونشست دشت‌ها و بحران آب در اثر مداخلات نادرست بود که از سال ۴۷ شروع شد و ادامه پیدا کرد.

وی افزود: دولت در دهه ۶۰ به مردم پول داد تا قنات‌ها را نگهداری کنند، امری که مردم به صورت خودجوش با کمک مالی دولت انجام می‌دادند. این اقدام تبدیل به امری دولتی شد و زمانی که دولت کسری بودجه پیدا کرد مردم هم قنات‌ها را رها کردند؛ این سبک مداخلات باعث می‌شود نتوانیم شاهد گسترش تعاونی‌ها باشیم.

میدری ادامه داد: تعاونی‌ها زمانی گسترش می‌یابند که مردم از شبکه‌های اجتماعی خود استفاده کنند، برای نمونه تعاونی‌های خوب کشاورزی مانند تعاونی سیب زمینی‌کاران ایران که پیشگام در عرصه تحول فناوری و افزایش عملکرد کشاورزی هستند. همچنین در روستا کشاورزان کنار هم جمع می‌شوند و با تبدیل کردن تعاونی‌های بزرگ تحول ایجاد می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه زمانی در تعاونی مسکن فرهنگیان شاهد خدمات ارزنده ای بودیم، گفت: امروزه شاهد هستیم تعاونی‌های نیروهای مسلح مسکن افراد تحت پوشش خود را تأمین می‌کنند، اما خیلی وقت‌ها تعاونی‌ها نقشی که باید داشته باشند را ندارند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه‌داد: دولت قادر به تنظیم روابط بین تعاونی‌ها نبوده و هر زمان آدم‌ها کنار هم هستند، باید سیستم حقوقی این کارآمدی را داشته باشد که اختلافات بین آنها را به طور شفاف حل کند، به شکایات مردم به سرعت رسیدگی کند و اجازه سو استفاده از اموال عمومی را ندهد.

وی ادامه‌داد: در بخش تعاون نتوانستیم این شکل از ارتباطات را ایجاد کنیم و در بسیاری از موارد افرادی که حداقل سرمایه خود را کنار هم گذاشتند، مغبون شدند و خسارات بزرگی را تحمل کردند.

به گفته وی، در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید در جهت احقاق حقوق مردم و انجام وظایفی که قانون برای ما به صراحت ذکر کرده احقاق حقوق مردم را تأمین کنیم، نظارت‌ها را صحیح و بدون مداخله و شفاف انجام دهیم و امکان تجمیع سرمایه‌های محدود مردمی را داشته باشیم.

میدری اضافه‌کرد: آیت الله بهشتی یکی از کارکردهایی که برای تعاونی‌ها ذکر می‌کرد، این بود که انباشت دانش را به وجود می‌آورند؛ وقتی افراد دور هم جمع می‌شوند، این تعاونی‌ها چگونگی کارکرد را از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌دهند و با از بین رفتن تعاونی‌ها همه این کارکردها از بین می‌رود.

وزیر کار افزود: آنچه ما ضربه خوردیم و امروز خلأ بزرگ در نظام حمایت اجتماعی ما وجود دارد، از بین رفتن محله در همه شهرها و کلان شهرها و شهرهای بالای ۳۰۰ هزار نفر است که حتی همسایه، همسایه را نمی‌شناسد.

وی گفت: تعاونی‌ها وقتی رشد می‌کنند که سطح حداقلی از ارتباطات اجتماعی وجود داشته باشد و وقتی ارتباطات اجتماعی در محله نداریم، نمی‌توانیم تعاونی مصرف و مسکن داشته باشیم.

به گفته میدری، تعاونی توزیعی و تعاونی‌هایی که جنبه حمایت دارند نیز باید در یک بستر جغرافیایی شکل بگیرد.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه‌داد: اگر بتوانیم تعاونی‌ها را احیا کنیم، محله‌ها دوباره زنده می‌شوند و ارتباطات در ادارات و جاهایی که انسان‌ها با هم ارتباط دارند، شکوفا تر می‌شود.

وی افزود: در حوزه حمایت اجتماعی بر این اعتقادیم که بعد از خانواده مهمترین نهاد اجتماعی ما محله است و برای این تاکید بر مسجد و نماز جماعت می‌شود، این ارتباط اجتماعی زمینه‌ساز تحول است.

میدری تاکید کرد: برنامه‌ای که دنبال خواهیم کرد، این است که بتوانیم در سال آینده کسانی که در محله‌ها و ادارات تعاونی‌ها را شکل می‌دهند، مانند بزرگترین تعاونی اعتباری دنیا که در فرانسه از مردم محله به وجود آمده را احیا کنیم.

وزیر تعاون اضافه‌کرد: ما پیشگام تعاونی بودیم و لازمه آن این است که راه ناهموار را در دولت تسهیل کنیم و موانع را برداریم.

وی افزود: همه مردم ایران باید بدانند از طریق پیوندهای اجتماعی در محله، مسجد، مدرسه و ادارات است که می‌توانیم بر بیکاری، فقر و نابرابری فائق شویم.

این عضو کابینه دولت چهاردهم تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب ۱۱ امر مشخص را در سیاست‌های کلی تعاون بر ما تکلیف کردند که آنها را محقق کنیم، ایشان امر فرمودند که برای سه دهک پایین درآمدی باید تعاونی‌های فراگیر ایجاد شود و سهم تعاونی‌ها به ۲۵ درصد برسد.

وی تاکید کرد: قانون اساسی در اصل سوم خود، دولت را موظف کرده که باید روح برادری اسلامی و تعاون را بین همه مردم گسترش دهد و زمینه‌ساز آن باشد.

میدری با بیان اینکه یکی از ارکان اقتصاد ما که خلأ دولت و بخش خصوصی را پر می‌کند تعاونی است، گفت: به خاطر قصوری که در دولت انجام دادیم، اینجا ایستاده ایم و اینکه در تحولات نتوانستیم محله و روابط اجتماعی خود را حفظ کنیم.

وی ابراز امیدواری کرد که بتوانیم در جهت تعاون به عنوان مهمترین رکن زندگی جمعی که ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد حرکت کنیم و شاهد تحول بزرگی در دولت «وفاق ملی» باشیم.