دوران نوجوانی مهم‌ترین دوره برای بروز رفتارهای پرخطر در جوامع بشری است

زهرا طیبی، مدیر مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی اداره آموزش و پرورش ملارد، در گفت‌وگو با پانا عنوان کرد: «رفتارهایی که انواع آسیب‌های اجتماعی، جسمانی یا روانی در پی دارند و نیز گروه‌ها یا افراد که به دلایل ژنتیک یا عوامل محیطی آمادگی دچار شدن به انواع آسیب‌های اجتماعی، جسمانی یا روانی دارند رفتار پرخطر نامیده می‌شوند. رفتارهای پرخطر به مجموعه رفتارهایی مانند استعمال سیگار، مصرف الکل، مصرف مواد مخدر، داشتن رابطه جنسی، خودکشی، خشونت و ... گفته می‌شود که عموماً در سنین نوجوانی بروز می‌کند.»

وی نوجوانان را بیشترین افراد در معرض رفتارهای پرخطر دانست و بیان کرد: «با این‌که هیچ یک از بخش‌های جامعه، از عواقب ناگوار رفتارهای تهدیدکننده سلامت(پرخطر) در امان نیستند، اما برخی از گروه‌های اجتماعی، از جمله نوجوانان در معرض خطر بیشتری قرار دارند، چون بسیاری از نوجوانان که غالباً همان دانش آموزان ۱۲ تا ۲۰ ساله هستند، در رویارویی با دشواری‌ها و بحران‌های دوره نوجوانی دست به رفتارهایی می‌زنند که سلامت حال و آینده آنان را مورد تهدید قرار می‌دهد. البته در میان نوجوانان نیز گاه تفاوت‌هایی در میزان پرداختن به رفتارهای پرخطر وجود دارد که بخشی از آن به تفاوت جنسیتی برمی‌گردد.»

مدیر مرکز مشاوره روانشناسی در ادامه افزود: «مطالعات علمی معتبر بیانگر این موضوع مهم است که نوجوانانی که رفتارهای پرخطر مرتکب می‌شوند، در بزرگسالی مسئولیت‌پذیر نخواهند شد و این زنگ خطری برای ادامه و گستردگی رفتار پرخطر در این افراد است؛ عدم توجه به این موضوع از جانب خانواده‌ها خسارات جبران ناپذیری در پی خواهد داشت. بنابراین مداخله درمانی مناسب برای این دسته از نوجوانان که بخش اعظم آن دانش‌آموزان هستند بسیار ضروری است. از علل ارتکاب نوجوانان به رفتار پرخطر می توان به شکست تحصیلی، نبود پشتیبانی و راهنمایی از سوی والدین، آغاز زودهنگام رفتار انحرافی و ناتوانی در برابر فشارهای گروه همسالان اشاره کرد که در این میان جای خالی آموزش مهارت‌های زندگی به خانواده‌ها و به طور اهم به دانش‌آموزان بسیار محسوس است.»

طیبی، در خصوص راهکارهای برون رفت از آسیب‌های ناشی از رفتارهای پرخطر عنوان کرد: «این معضل بزرگ راهکارهایی دارد که با انجام آنها می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد یا بروز آن را به حداقل رساند و این راهکارها از قبیل تقویت روابط خانوادگی، پشتیبانی عاطفی مناسب پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده از نوجوانان که موجب مقاوم شدن در برابر رفتار پرخطر می‌شود را می‌توان اشاره کرد. همچنین پدید آوردن نگرش مناسب نسبت به زیان‌های رفتارهای با ریسک خطر بالا از عوامل مهم در بازداری نوجوانان در ارتکاب به رفتارهای پرخطر دانست. در ادامه آموزش مهارت‌های نه گفتن، جرأت‌مندی و حل مسئله از ضروریات خودمراقبتی در مواجهه با رفتارهای پرخطر است.»

این مقام مسئول در پایان صحبت‌های خود تصریح کرد: «الگوپذیری نوجوانان از عواملی است که در گرایش یا خودداری از رفتارهای پرخطر مؤثر است، انتخاب الگوی مناسب خیلی اهمیت دارد و همچنین متاسفانه پذیرش فرهنگ برخی رفتارهای پرخطر نظیر مصرف قلیان و موجه جلوه کردن این رفتارها از طرف خانواده‌ها موجب ارتکاب بدون ترس نوجوانان به مصرف قلیان شده است که زمینه‌ساز مصرف سایر مواد مخدر است. همچنین به نقش جامعه در دسترس پذیری عوامل زمینه‌ساز رفتار پرخطر از جمله مواد مخدر می‌توان اشاره کرد. در پایان نباید از نقش همسالان و فشار همسالان غافل بود و خانواده‌ها موظف هستند در دوست‌یابی فرزندانشان دخیل باشند تا در آینده با اصطلاح رفیق ناباب به توجیه رفتار پرخطر فرزندان خود نپردازند.»

خبرنگار: نیلوفر شاه آبادی