لزوم آسیب‌شناسی و عارضه‌یابی تولید

محمد فرشکاران اظهار کرد: «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» عنوانی است که مقام معظم رهبری برای امسال در نظر گرفتند؛ تا توجه مدیران اجرایی کشور را باز هم به سمت تولید، اما این‌بار تولیدی که هم دانش‌بنیان و هم اشتغال‌آفرین باشد جلب کنند.

وی افزود: در سال‌های گذشته که با تاکیدات مقام معظم رهبری تولید، محور فعالیت‎های دولت‌ها قرار گرفته بود، برای بهبود فضای کسب و کار و رفع موانع تولید تلاش‌های بسیاری صورت گرفت، اما تقریبا می‌شود گفت اغلب اقدامات انجام گرفته نتوانست به شکل واقعی گره از کار تولید و اشتغال باز کند.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان شرقی ابراز داشت: همانطور که مقام معظم رهبری هم در سخنان خود اشاره فرمودند، ارائه تسهیلات به تنهایی نخواهد توانست گره از کار تولید بگشاید؛ تولید زمانی پا می‌گیرد که دارای بازار داخلی و خارجی مشخص و فضای صادراتی مناسب باشد.

وی در ادامه تحرک سرمایه و ایجاد ارزش افزوده را اصلی مهم در فعالیت‌های اقتصادی خواند و افزود: برای اینکه ثروت و سرمایه در داخل استان به نحو احسن توزیع و جلوی گریز سرمایه گرفته شود، باید چاره‌اندیشی و برنامه‌ریزی کنیم.

فرشکاران تاکید کرد: جایگاه صاحبان سرمایه باید مشخص باشد تا تحرک سرمایه منجر به ایجاد اشتغال و افزایش مصرف شود و این فضا برای عامه ایجاد نفع و ثروت کند و منجر به افزایش GDP شود.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه معمولا عمده بار تولید کشور بر دوش صنعت قرار گرفته، با نگاهی اجمالی به این حوزه تصریح کرد: یکی از پایه‌های هر تولید صنعتی توانایی فروش کالا است؛ بسیاری از صنایع در کشور ما که روزگاری محصولی با کیفیت و مشتریانی داشته‌‎اند، در حال سیر مسیر قهقرایی در یک حلقه بسته هستند.

وی افزود: استفاده از فرایند‌ها و تجهیزات فرسوده و تاریخ گذشته در این دوره گذار از تولید سنتی به تولید مدرن و دانش بنیان، انجامی جز نابودی نخواهد داشت.

فرشکاران توضیح داد: اغلب صنایع پایه و اساسی کشور عمری بیش از ۴۰ سال دارند و در کنار این صنایع بزرگ به تدریج صنایع پایین دستی نیز در طول ۳۰ سال گذشته توسعه پیدا کرده و نیاز به واردات کالا‌های مصرفی و واسطه‌ای را کاهش داده‌اند؛ با این حال به دلایل مختلف فرایند توسعه صنعتی کشور همزمان با توسعه فناوری صورت نپذیرفته است.

وی تاکید کرد: برای ریشه‌یابی مشکلات و معضلات صنعت و تولید در این فضای رقابتی ملی و جهانی نیازمند شناخت شرایط حاکم بر آن هستیم.

فرشکاران وضعیت تولید صنعتی استان را نیز تابعی از وضعیت صنعت در کل کشور دانست و ابراز داشت: آذربایجان شرقی یکی از قطب‌های صنعتی کشور به شمار می‌رود و در سال‌های اخیر سهم بخش صنعت و معدن از اشتغال استان حدود ۳۸.۱، کشاورزی ۲۰.۶ و خدمات ۴۱.۲ درصد و سهم ارزش افزوده بخش صنعت و معدن ۳۹.۱۳، کشاورزی ۷.۹۴ و خدمات ۴۹.۳ درصد بوده است.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان شرقی در ادامه توجه به تولید با بهره‌وری و ارزش افزوده مناسب را در بخش کشاورزی نیز بسیار مهم و حیاتی برشمرد و افزود: بخش کشاورزی ما فاقد یک استراتژی و راهبرد بلندمدت بوده؛ در حالی که امنیت غذایی به بخش کشاورزی متصل است که به هیچ وجه نمی‌توان از استاندارد‌ها و پروتکل‌های مربوط به آن عدول کرد.

وی نظام بهره‌برداری خرد و حاکمیت اقتصاد معیشتی، بحران دریاچه ارومیه، تغییرات اقلیمی و تاثیرات گسترده آن بر بخش کشاورزی و خشکسالی، کارمزد بالای تسهیلات اعطایی به بخش کشاورزی و میانگین سنی بالا و سطح سواد پایین بهره برداران را از جمله مسائل و مشکلات مبتلابه این بخش برشمرد.

فرشکاران اذعان داشت: هزینه تولید برخی از محصولات کشاورزی در استان بالا بوده و باید تلاش شود با افزایش تولید در واحد سطح و ارتقاء بهره‌وری عوامل تولید، هزینه تولید کاهش یابد تا تولید بخش کشاورزی اقتصادی‌تر شده و به تبع آن صادرات افزایش یابد و با گسترش پایانه‌های صادراتی و ساماندهی سیستم توزیع و کاهش سود واسطه گری، ارزش افزوده بیشتری نصیب بهره برداران شود.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی در عین حال خاطرنشان ساخت: آینده کشاورزی استان به شرط استفاده از فناوری‌های نوین و دانش‌بنیان، ارتقاء مکانیزاسیون در کلیه زیربخش‌های کشاورزی، افزایش سرمایه‌گذاری در طرح‌های پژوهشی و کاربردی و استفاده از نیرو‌های جوان تحصیل‌کرده و متخصص در این عرصه بسیار امیدوار کننده می‌تواند باشد.

فرشکاران به موضوع تولید دانش بنیان نیز اشاره کرد و افزود: در عصر حاضر دانش بنیانی شرط لازم توسعه و یکی از ویژگی‌های اصلی اقتصاد مقاومتی مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده و تولید و اقتصاد هیچ کشوری بدون دانش بنیانی نمی‌تواند توسعه یابد.

وی معرفی و تبلیغ شرکت‌های دانش بنیان موفق را بهترین روش برای نهادینه کردن فرهنگ دانش بنیانی توصیف و اضافه کرد: باید مردم و بویژه قشر جوان متوجه باشند که آینده متعلق به شرکت‌های دانش بنیان است و هیچ شرکتی نمی‌تواند به حیات موفق خود ادامه دهد، مگر اینکه دانش بنیان باشد.

فرشکاران با اشاره به شرایط رکودی اقتصاد کشور متذکر شد: معمولا شرکت‌هایی که دانش بنیان نیستند این شرایط رکودی را بیشتر احساس می‌کنند؛ اما شرکت‌های دانش بنیان هرچند کوچک باشند قابلیت انعطاف پذیری بیشتری از خود نشان می‌دهند.

وی «نیروی کار جوان، آموزش دیده و متخصص»، «سیستم کارای نوآوری و ابداعات»، «زیرساخت اطلاعاتی و ارتباطی مناسب» و «رژیم نهادی و محرک اقتصادی» را پایه‌های اصلی تولید دانش بنیان توصیف و تصریح کرد: برای تحقق کامل اقتصاد دانش بنیان لازم است هزینه‌های دولت و بودجه کنترل شده و سیستم مالی توانایی تخصیص منابع برای سرمایه‌گذاری‌های سالم را داشته باشد.

فرشکاران توضیح داد: در زمینه فعالیت‌های دانش بنیان در چند سال گذشته اقدامات بسیار موثری در آذربایجان شرقی صورت گرفته؛ به طوری که تعداد شرکت‌های دانش بنیان از ۹۲ شرکت در سال ۹۷ به ۲۰۸ شرکت در سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است.

وی مدعی شد: در حال حاضر آذربایجان شرقی با این تعداد شرکت دانش بنیان بعد از استان‌های تهران، اصفهان، خراسان رضوی و البرز در رتبه پنجم کشور قرار دارد که تلاش می‌کنیم در سال ۱۴۰۱ این وضعیت باز هم بهبود یابد.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان شرقی موضوع تولید اشتغال آفرین را نیز مورد توجه قرار داد و افزود: تولید فقط به معنای مشغولیت برای ایجاد محصول نیست؛ تولید باید با اشتغالزایی پایدار بتواند برای فرد درآمد و برای جامعه ارزش افزوده ایجاد کند.

فرشکاران یادآور شد: در ایران سیاست‌های اشتغالزایی معمولا بدون توجه به زنجیره ارزش بوده و به دلایل مختلف از قبیل شرایط رکود اقتصادی، تحریم‌ها و ... نتوانستیم فرصت‌های شغلی زیادی ایجاد کنیم.

وی ادامه داد: در دهه‌های گذشته میانگین رشد اقتصادی کشور حدود ۴ درصد بوده که این میزان رشد نتوانسته فرصت‌های شغلی زیادی ایجاد کند و عرضه نیروی کار زیاد، نرخ بیکاری را افزایش داده است.

فرشکاران توسعه صنعت گردشگری، توجه به بخش خدمات، مدرن کردن شیوه‌های کشاورزی، حرکت به سمت ICT و مشاغل خرد را از جمله راهکار‌های اشتغال آفرینی و کاهش بیکاری عنوان کرد.