مشارکت شاه کلید نوسازی بافت های فرسوده است

به گزارش خبرنگار پانا ازخراسان رضوی، سید جواد حسینی در این نشست گفت: شاه کلید نوسازی بافت های فرسوده مشارکت مردم ساکن و مالک در بافت به عنوان نقطه محرک اصلی است که باید در مرکز هدف قرار گیرد.
وی به هشت سال فعالیت خود در پروژه نوسازی بافتهای فرسوده شهری کشور اشاره و بیان کرد: در انتهای دولت اصلاحات ۷۳ هزار هکتار بافت فرسوده ناکارآمد شهری در سطح کشور وجود داشت.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی افزود: این در حالی بود که در قانون برنامه چهارم توسعه تصریح شده بود می بایست ظرف ۱۰ سال بافتهای فرسوده شهری اصلاح و نوسازی شوند ولی مطالعات نشان می داد از ابتدای انقلاب تا آن زمان تنها دو هزار هکتار بافت فرسوده اصلاح و بازسازی شده یعنی ۷۱ هزار هکتار بافت فرسوده ناکارآمد شهری با همه آسیبهایی که برای کشور داشت بر سر جای خویش استوار بود.
حسینی ادامه داد: با وجود این که دولت، شهرداریها و ساکنان این بافت ها علاقه مند به اصلاح و نوسازی آنها بوده اند این پرسش مطرح بود که چرا همه می خواهند بافتهای فرسوده نوسازی و اصلاح شوند اما نمی شود؟
وی گفت: مطالعات جامعه شناسانه ما نشان داد جنس نگاه دست اندرکاران نوسازی و اصلاح بافتهای فرسوده شهری اعم از دولت، شهرداری، مجریان و سرمایه گذاران به این موضوع اقتصادمحور و مهندس مدار است. یعنی نگاهی فنی، عمرانی و کالبدگراست و نگاه و رویکرد اجتماعی به عنوان حلقه اصلی کار مغفول مانده است.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی افزود: نتیجه این مطالعات نشان داد مدیریت شهری که باید مبتنی بر رویکرد اجتماعی و مشارکت گرا باشد از بیماری تمرکزگرایی و نخبه گرایی رنج می برد.
حسینی تصریح کرد: نخبه گرایی در اینجا به این معنا بود که مهندس شهرسازی در بافت فرسوده کالبد و کاربریها را مشخص، سرمایه گذار را جذب و بنا را می ساخت که نگاهی بخشی نگر است یعنی فقط بخش اقتصاد و فنی را می بیند و اقتدارگرا است به این معنا که من مهندس می فهمم پس باید طراحی کنم و نقشه بریزم و بقیه هم باید بفهمند که من چقدر می فهمم و حمایتم کنند.
وی در ادامه گفت: غیر نخبه گرایی در اینجا به این معنا بود که مجریان از تمامی اقشار اعم از زن خانه دار، نوجوان، مرد شاغل، افراد مسن و دیگر اقشار بخواهند که مکان زندگیشان را ترسیم کنند و بعد مجموعه نقشه هایی را که آنها به صورت غیرحرفه ای می کشند تحلیل محتوا کرده و به گروه نخبه گرای مهندس بدهند و از آنها بخواهند که نقشه را بر همان اساس بکشند.
معاون استاندار خراسان رضوی اظهار داشت: در بازسازی بافتهای فرسوده شهری چهار ضلع وجود دارد که هر چهار ضلع مهم هستند. بخش دولتی که بسیار نامنعطف است، بخش خصوصی که دنبال سود خود است، بخش عمومی غیردولتی که شدیدا در ساماندهی نیروهای انسانی برای مداخله ناتوان است و مردم. اما در صورت مشارکت همین مردم نوسازی سرعت می گیرد و همگان از حیث اقتصادی نفع می برند.
حسینی افزود: با همین رویکرد مشارکت محلی و مداخله اجتماعی در منطقه میدان ابراهیم شهر رفسنجان که بخش سنتی این شهر است و نوسازی از لحاظ اقتصادی صرفه ای برای صاحبان کسب و کار ندارد. ۹۳ مالک به شکل مستقیم و یک مالک به شکل غیرمستقیم در سهام پروژه نوسازی و اصلاح بافت فرسوده مشارکت کردند.
وی ادامه داد: البته ما به عنوان مجریان این روش ۹ ماه تمام کلنگی بر زمین نزدیم و هر روز با مردم آنجا سخن می گفتیم و در ابتدا شدیدترین برخوردها را نیز با ما انجام دادند اما بعد راضی شدند و هم اکنون دوستانمان هستند و دو سه هفته دیگر این پروژه با ۱۲ طبقه آماده بهره برداری است.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی گفت: شهرداری حتی یک ریال در ساخت، خرید و عرصه این بازار بزرگ که در نقطه مرکزی شهر رفسنجان قرار دارد و زندگی در آن جاری است هزینه نکرد. این روش برای اجرا در شهرهای دیگر نیز توصیه می شود.
حسینی با اشاره به ویژگی کشورهایی که در نوسازی وباسازی بافتهای فرسوده موفق بوده اند، اظهار داشت: حضور موثربخش خصوصی، تهیه یک طرح عملی برای مشارکت مردم، آگاهی دقیق مالکین، ساکنین، ذینفعان از چگونگی اجرای پروژه و مشخص شدن سهم دقیق مردم از ارزش های افزوده از جمله ویژگی های کشور های موفق در نوسازی بافت فرسوده بوده است.
وی افزود: تاکید بر ویژگی های ساختار اجتماعی فرهنگی مناطق از حیث معماری، عدم انتقال ساکنین محل از محل اجرای پروژه و وجود نهاد برنامه ریز و گفتگو کننده با مردم ازدیگر ویژگی های کشور های موفق بوده است.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی در ادامه به موانع موجود بر سر راه نوسازی بافت فرسوده اشاره کرد و گفت: عدم احساس مسئولیت جدی دولت و ناهماهنگیهای بین بخشی بین دستگاه ها و عدم وجود مکانیزمی موثر برای مشارکت مالکین و ساکنین در مراحل مختلف طراحی ساخت و بهره برداری از جمله مانع سر راه نوسازی بافت فرسوده می باشد.
وی افزود: در جریان نوسازی و باسازی مسائل اجتماعی و نیازهای مردم نادیده انگاشته می شود، لذا مشاهده می شود خیلی از ساکنین پس از بازسازی احساس تعلق خاطرشان را از دست می دهند و همچنین دخالت نهادها و دستگاه ها گاهی باعث کندی پروژه می شود.
شایان ذکر است؛ تاکنون چهار هزار و ۸۹۱ هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد شهری و پنج هزار و ۳۶۳ هکتار سکونتگاه غیررسمی در خراسان رضوی شناسایی شده است.
محدوده مصوب بافتهای فرسوده و ناکارآمد در ۳۰ شهر کشور شامل ۱۱۹ محله است. سهم خراسان رضوی از کل بافتهای فرسوده و ناکارآمد کشور ۷.۸ درصد و محدوده مصوب بافتهای فرسوده و ناکارآمد در مشهد ۲ هزار و ۲۹۲ هکتار است. این شهر از حیث مساحت بافتهای فرسوده و ناکارآمد سومین شهر در ایران است.
سالانه ۲۷۰ محله از بافتهای ناکارآمد شهری در سطح کشور از جمله تاریخی، فرسوده و سکونتگاه غیررسمی در دستور احیا، بهسازی و بازآفرینی قرار دارند