تکلیف رستاخیز مشخص نشود فیلم نمی سازم/ بحث تاباندن نور را قبول نمی کنم

به گزارش خبرنگار فرهنگی پانا؛ سرچراغی شنبه شب برنامه تلویزیونی «چهل چراغ»، «احمدرضا درویش»؛ کارگردان مطرح و کاربلد سینمای ایران بود، وی با اشاره به ساخت فیلم رستاخیز گفت: دلیل اصلی تولید کم آثار عاشورایی، ترس فیلمسازان برای ورود به موضوعی بسیار حساس است. در مورد خودم بگویم که بیش از ۲۵ سال آرزو داشتم تا در کارنامه ام اثری مربوط به حادثه عاشورا و قیام اباعبدالله الحسین(ع) وجود داشته باشد اما همیشه برای این کار ترس و نگرانی داشتم. چون بالاخره این گونه معارف در عین این که بستر مناسبی برای پرداخت است و دستاورد عظیمی را برای رویاپردازی، خیال، بروز احساس و درس آموزی ها برای فیلمساز به همراه دارد، همراه با مسئولیت سنگینی است

وی در ادامه سخنان خود یادآور شد: اول که سینما از مظاهر دنیای مدرن است و زمان زیادی از تولد سینما نمی گذرد. هنوز سینما در مقایسه با هنرهای دیگر عمر چندانی ندارد که انتظار داشته باشیم که تولیدات عمیق تاریخی در آن شکل بگیرد. حافظ، فردوسی و سعدی درباره عاشورا شعر دارند اما سینما تازه ظهور است. دومین دلیل دربرگیرندگی سینما در شاخه های فنی و حرفه ای و آمیختگی اش با سرمایه است. بالاخره برای تولید یک فیلم خیلی از تخصصص ها باید در کنار هم قرار بگیرند تا یک اثر سینمایی شکل بگیرد.

درویش اصل باور پذیری را مهم ترین عنصر ورود برای تولید آثار دینی بر شمرد و افزود: باور و یقین باید در درون هنرمند و سازندگان اثر شکل بگیرد. چیزهایی است که خاستگاهش به سلوکی برمی گردد که باید تبدیل به رفتار و کردار و گفتار شود. بالاخره کسی که قرار است راجع به عمق یک اقیانوس حرف بزند، باید حداقل شنا کرده باشد و دریا را بشناسد. برای به اجرا درآوردن این مسیر یک لوازمی نیاز است. این که با چه زبان و با مدیوم و رسانه ای می خواهید حرف بزنید، خیلی متفاوت است. وقتی می خواهید از طریق سینما سخن بگویید، قطعا به لوازم و خصوصیات خاصی نیاز است. این مدیوم دیگر زبان فرهنگ شفاهی نیست .»

کارگردان فیلم سینمایی دوئل در ادامه با اشاره به این مطلب که دو عنصر مهم در مدیوم سینما وجود دارد،تصریح کرد: ترجمان تصویری و عنصر صدا دو مقوله مهمی است که باید به آن ها توجه شود. برای زیبایی شناسی تصویر و صدا در هنر عاشورایی نیاز به مطالعه بسیار زیادی است. باید قطعا زیبایی شناختی معارف دین را مطالعه کنید. نشست و برخاست و آئین ها و روابط و زیست اجتماعی و شرایط محیط در دوره ظهور اسلام و قبل و بعدش نمادها و شاخص هایی داشته که باید به درستی بازشناسی شود. وقتی فیلمسازِ علاقمند به هنر عاشورایی قرار است یک اثر سینمایی را تولید کند قطعا باید این شاخص ها را بشناسد و بتواند در اثر خود اجرایی کند.

احمدرضا درویش در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به سال های بسیار سپری شده برای تولید فیلم «رستاخیز»، گفت: چنین فیلمی اصلا نمی تواند شکل زیرزمینی داشته باشد. بنابراین باید در همه ابعاد به شکل شفاف و روشن ساخته می شد و تمام مقاصد و چشم انداز خود را به طور عینی مشخص می کرد. من الان نگاه می کنم می بینم که برای «رستاخیز» در بُعد تاریخی و مشورت با علمای محترم و مراجع گرامی و در بُعد حقوقی و قانونی کم نگذاشتیم. این فیلم مشاورانی در مباحث تاریخی و مبانی شرعی و فقهی داشته است. حتی در بحث سرمایه گذاری هم یک جورهایی متبرک به وجوه متبرکه است. در زمینه مسائل قانونی این فیلم ۹ بار در طی ۹ سال پروانه ساختش تمدید شده است. در جشنواره فیلم فجر هم شرکت کرد. معنی اش این است که شوراهای بازبینی این فیلم را دیدند و اجازه دادند تا هیات داوران جشنواره و منتقدان و جامعه سینمایی و مردم فیلم را در جشنواره ببینند و داوران جشنواره، «رستاخیز» را به عنوان بهترین فیلم انتخاب و ۹ سیمرغ به فیلم بدهند. پس «رستاخیز» بی معنا ساخته نشد

کارگردان فیلم «کیمیا» درباره اتفاقات رخداده برای فیلم عاشورایی «رستاخیز» در فضای اکران عمومی یادآور شد: بعد از جشنواره فیلم فجر افرادی به مشورت گرفته شدند تا اگر نقد و نظری وجود دارد، ارائه دهند. این فیلم برای کسب پروانه نمایش در حدود ۵۰،۶۰ نمایش خصوصی برای مسئولان، روحانیون محترم و اساتید دانشگاه و اقشار مختلف مردم داشت و نکاتی که می تواند محل اختلاف باشد مورد نظر گرفته شد و اصلاحاتی را خودمان انجام دادیم. یعنی فارغ از حوزه قانون و ممیزی قبل از اکران عمومی همه نوع پالایشی را صورت دادیم و بعد هم شورای پروانه نمایش فیلم را دیدند و مجوز صادر شد. مجلس شورای اسلامی، کمیسیون فرهنگی و رئیس کمیسیون تائید کردند که فیلم «رستاخیز» بدون اشکال است و حجت را تمام شده دانستند. مسئولان قبلی وزارت ارشاد هم با خیال راحت سخنانی در دفاع از فیلم و مفتخر بودن به ساختش ارائه دادند و فیلم اکران شد اما در همان روز اول دچار مشکل شد

وی خاطر نشان کرد: دلیل اصلی این فیلم نمایش چهره شخصیت دینی بود اساسا وقتی که روایتی داستان گونه و با نگاه درام و با زبان سینما صورت بگیرد، حذف چهره شخصیت یک تناقض مهم است. ما نمی توانیم مجموعه آلام و احساسات و عواطف درونی یک انسان را بدون نمایش چهره اش بروز دهیم. اگر قرار است در جمهوری اسلامی و در کشوری شیعه با توجه به نیازهای فعلی به چهره شخصیت های دینی پرداخته شود، مشکلاتی برای افرادی مثل من ایجاد می شود .

احمدرضا درویش به حواشی زمان اکران اشاره کرد و گفت: متاسفانه در یک برخورد غیر تخصصی از ناحیه وزیر وقت ارشاد بحث تاباندن نور مطرح شد. این راه حل جز وهم قضیه چیز دیگری را به دنبال نداشت. اگر چه به لحاظ فنی هم چنین چیزی برای «رستاخیز» امکان پذیر نیست. اگر قرار است در پرداخت به زندگی ائمه(ع) فقط به صحابه بپردازیم، می توان آن را به شکل دستورالعمل صادر کرد تا دیگر فیلمسازان و تهیه کنندگان وقت خود را برای مواردی خارج از این محدوده نگذارند. هر چند با اتفاقی که برای «رستاخیز» افتاد قطعا این شرایط در عمل خواهد افتاد و دیگر کسی جرات نمی کند تا به سراغ شخصیت های دینی برود !»

وی ادامه داد: اختلاف دیدگاه ها میان مراجع دینی و بسیاری از اتفاقات سیاسی و اجتماعی را دلیل به سامان نرسیدن فیلم «رستاخیز بود؛ اگر اعتقاد داریم یکی از مهم ترین مسائل در واقعه عاشورا بحث عدالت است، پرسشم این است که مسئولانی که به طور مستقیم مسئول هستند و مجوزهایی را صادر کردند و براساس آن مجوزها اعتمادی صورت گرفته است و افرادی در داخل و خارج از کشور سرمایه گذاری هنگفتی صورت دادند، چه نقشی دارند؟ در این جا ظلم مضاعفی هم به حوزه فرهنگ و هم به نیاز مردم و نسل جوان شده است. مسئول این قضایا کیست؟ »

احمدرضا درویش تاکید کرد: اولا مطالبه حقوقی فیلم باید مورد نظر قرار بگیرد. رفتاری که با سرمایه گذاران شده است، غیرقانونی و غیراخلاقی است. بحث دیگر معنوی است که بیشتر این حق به کارگردان فیلم مربوط می شود. بالاخره کسانی که جمع شدند و فیلم را با هدایت فیلمساز و اعتماد به او ساختند، حقوقی دارند و باید زحمت آن ها توسط مردم دیده شود و مورد ارزیابی قرار بگیرد. به همین دلیل بنا به حرمتی که برای منزلت مضمون فیلم «رستاخیز» قائل هستم عنوان کردم تا وقتی که تکلیف فیلم «رستاخیز» از حیث حقوقی و نمایشی مشخص نشود، دیگر فیلم نخواهم ساخت. شاید فیلمسازی من اصلا مهم نباشد و سینمای ایران منزلت خود را دارد. اما آیا برای مسئولان کشور این مساله اهمیت دارد؟ چرا کسی از من نپرسید که تامین مالی فیلم از طریق بخش خصوصی چگونه انجام شد و چه تعهداتی صورت گرفت. سوال اصلی من این است که چرا فیلم «رستاخیز» رها شد؟ »

کارگردان فیلم «رستاخیز» بحث پرداخت خسارت مالی به سازندگان این فیلم را ناشی از تلاش های وزیر پیشین و جدید ارشاد دانست و گفت: «تلاش هایی شد تا بخشی از تعهدات تهیه کننده ایرانی فیلم از طریق روش حقوقی جبران شود اما درباره نمایش فیلم نه تنها به تصمیمی نرسیدند بلکه رسما اعلام کردند که نمایش داخلی فیلم امکان پذیر نیست اما نمایش خارجی فیلم «رستاخیز» می تواند انجام شود که این مساله هم پرسش های زیادی را به دنبال دارد. من اقدامات و تلاش دوستان جدید ارشاد را تقدیر می کنم اما مساله این است که مشکل «رستاخیز» فراتر از گمانه زنی های رسانه ای است. آن چیزی که راجع به ارقام خسارت گفته می شود چندان اساس محکمی ندارد و آن چه سازندگان فیلم انجام دادند از حیث تهیه کنندگی و سرمایه گذاری واقعا مجاهدت بوده است. به خصوص شرکای خارجی فیلم که در کشورهای خود در اقلیت به سر می برند اما شیعه و شیفته اهل بیت هستند و تلاش می کنند تا در این گونه حرکت ها اثرگذار باشند اما رسیدن به چنین نتایجی امیدهایشان را دچار خدشه کرده است .»