˝بندباز˝ نمایشی از پریشانی بشر مقابل تابوهایش

به گزارش خبرگزاری پانا، نمایش «بندباز» یکی از آثاری است که پس از پذیرفته شدن متن اثر در مرحله بازخوانی جشنواره استانی خود را برای این ماراتن تئاتری آماده می سازد.

نمایش بند باز به نویسندگی و کارگردانی آرش ابراهیمی قصه فردی را روایت می کند که قرار است منجی باشد.

این نمایش که اینک مراحل پایانی تمرینات خود را سپری می کند یکی از نمایش های حاضر در مرحله بازبینی جشنواره تئاتر استانی است.

نمایش بند باز یک بار در فروردین سال جاری اجرای عمومی را تجربه کرده است و در شب های اجرای خود در سالن استاد هودی موفق به میزبانی از تماشاگران فراوانی شد.

بیش از هزار تماشاگر شاهد اجراهای عمومی این نمایش بودند که این میزان تماشاگر نسبت به فضای کوچک سالن استاد هودی به نوبه خود قابل توجه است.

آرش ابراهیمی نویسنده و کارگردان، محمد نظری و سیده سحر مصباحی بازیگران این نمایش از این نمایش گفتند.

*آقای ابراهیمی ابتدا کمی از متن نمایشنامه اثر بگویید؟ تماشاگر در این اثر با نگاهی متفاوت رو به رو شده است، متن را در چه شاخه اجرایی قرار می دهید؟

ابراهیمی: نمایشنامه بندباز نوعی «ماک اپیک» یا هجو حماسه است، فردی قرار است حماسه ایجاد کند و رهایی ببخشد اما هجوی نیز در این ماجرا دخیل است.

در این نمایش سعی بر این داشتیم که چالش‌ها و پریشانی های بشر را در مقابله با تابوهایش مطرح کنیم، چالش هایی که سابقه ای دیرینه به قدمت عمر بشر دارند، برای نمونه می‌شود به گذارهای تاریخی و متحول کننده تاریخ چون گذار یونانیان از جهان‌بینی اساطیری به جهان‌بینی عقلانی یا جریانِ انقلاب دکارتی و رنسانس بعد از آن اشاره کرد.

*در واقع معتقدید که بشر از گذشته باستان با این چالش ها مواجه بوده است؟

آدمی در طول اقامتش روی این کره خاکی ذهنی درگیر و آشفته و در جدال با تابوها و بت‌های ذهنی‌اش بوده و همواره در روندِ نوسازی و نوعی باز زایی قرار داشته که البته این روند برایش بی‌هزینه نبوده و همواره متحمل فشارها و چالش‌های روانی بی‌شماری هم شده است، چالش‌هایی که شمه‌ای از آن را در این نمایش می بینییم.

در نمایش بندباز با فردی رو به رو هستیم که بار سنگینی به دوش می کشد، از او خواسته می‌شود که رهایی‌بخش باشد ولی او پیش از همه اینها یک انسان است، انسانی که شک می کند و در از قضا در این میان چهره آشفته سرنوشت را می بیند، سرنوشتی که بر خلاف انگاره عموم خود عرضه کننده امرِ ناقضِ خود یعنی انتخاب است، انتخابی که جزمِ سرنوشت رو زیر سوال می برد.

*در حوزه ساختار نیز این نگاه وجود داشته است؟

نمایشنامه یادشده، تلفیقی است از پی‌رنگ های ساختاری. به این معنا که از ساختارِ اپیزودیک، قالبِ رویا (Dream Form)، پیرنگِ دَوری و ساختارِ کلاسیک از آن جهت که دارای پرسونای مرکزی است استفاده کرده ام.

*در این میان جایگاه هجو در متن کجاست؟

نمایشنامه این اثر با به چالش کشیدنِ تابوهای ذهن بشردر قالبی هجو آمیز و فضایی کمیک، تماشاگر خود را به عنوان عنصری فرهیخته و پذیرای روان ورزی بر سر میز تشریح روان دیرین خود برده و به واکاوی مشغولش میکند تا همراه با این تشریح چون ژان با ژرفناهای کاویده نشده اش رو به رو بشود.

در واقع اثر حول افرادی می گذرد که دارای فقری هستند، این فقر یک فقر مادی صرف نیست، فقر معنوی،فقر ارزشی و فقر معرفتی، البته خوب این فقر از دل فقر مادی می آید.

*برای جشنواره استانی آمادگی دارید؟

ما پس از اجرای عمومی در مرحله جدید تمرینات ۳۰جلسه تمرینی داشته ایم که برای جشنواره استانی آماده شویم. جشنواره ها در واقع در بخشی از ماهیت خود درگیر احساسات هستند، در واقع ساختار مشخص و یا قواعد از پیش تعین شده ای وجود ندارد که بر اساس آن معیار انتخاب و یا قضاوت شود.

*آقای نظری شما از بازی در اثر و نقش خود بگویید؟

نظری: من و آقای ابراهیمی هشت سال هست که دوستیم و شناخت کافی از هم داریم در این نمایش نیز از ابتدای نگارش در جریان کاربودم،ما تمرینات را خیلی زودتر شروع کردیم، زوتر از بقیه و حتی تمرینات بسیار متفاوتی را انجام دادیم.

نقش من در بند باز ایفای هفت نقش دیگر را در دل خود دارد، در نقش افراد معروفی همچون نیچه و یا یونگ، نقش دلقک، نقش کودکی نیچه و...که در مجموع هفت نقش می شود.

*نقش آفرینی در قامت چهره های معروفی مانند نیچه و یونگ سخت نیست؟

خوب البته سختی های خاص خود را دارد، ما مطالعات و پژوهش های مختلفی داشتیم تا بتوانم به اجرا برسیم، بالاخره هم باید متفاوت بازی کرد و هم اینکه مولفه های از آدم های مشهور وجود دارد که تماشاگر با آنها آشنا است.

*وقتی قرار است در نقش افرادی اینگونه مشهور بازی کنید باید پارامترهای آشنا مخاطب را مد نظر داشته باشید؟

نظری: بله خوب باید یک قراردهایی را مد نظر داشت تماشاگر تصوراتی در ذهن دارد و این تصورات باید شکل بگیرد اما در کنار این موضوع نیچه و یونگ نمایش بندباز متفاوت است.

نکته مهم این است که بازی در هفت نقش در کنار سختی های اجرایی خود یک چالش مهم هم دارد، تماشاگر انتظار دارد که هر هفت نقش برایش کاملا باورپذیر باشد.

تجربه سختی بود، در واقع یکی از سخت ترین تجربه های هشت سال گذشته بود، اما در حال خاضر از نتیجه کار راضی هستم و تجربه خوب و موفقی بود. همانطور که گفتم ما پیش از شروع رسمی تمرینات با اقای ابراهیمی دو نفره شروع به تمرین کردیم، تمرین های متفاوت ، حتی تمریناتی بی منطق و فانتزی، تمریناتی که از روال معمول تمرین بازیگری به دور است.

*خانم مصباحی شما در چه نقشی در کار حضور دارید؟

مصباحی: من در نقش یکی از دو فرشته ای بازی می کنم که در واقع راوی احوالات ژان هستند، نقش فرشته مقابل را نیز خود آقای ابراهیمی بازی می کنند.

نقش نقشی خوب و متفاوت بود، من هم در اجرای عموم و هم در تمیرینات فعلی که برای جشنواره استانی و مرحله بازبینی انجام شده راضی هسنم. یکی از نکات تمایز خوب نقش این است که فرشته ها گاهی از حالت اساطیری و حالت فرشته خارج می شوند و در قالبی جدید ظاهر می شوند، در واقع در کار تجولات خوبی دارم و تماشاگر با یک کار یکدست روبرو نیست.

*همکاری با آقای ابراهیمی را چگونه ارزیابی کردی؟

همانطور که گفتم تجربه بسیار خوبی بود، ویژگی آقای ابراهیمی این است که بازیگر را آزاد می گذارند، آزادی در چارچوب تدوین شده و مسیر هدایتی خود، اما این آزادی کمک می کند تا خود بازیگر به نقش برسد و در واقع نقش برای بازیگر یک تولید و خلق درونی باشد.

*آقای ابراهیمی در اثر از جلوه های بصری دیگر چه استفاده ای برده اید؟

ابراهیمی: خوب ما در نمایش بند باز از نور, موسیقی و افکت بهره مناسبی برده ایم، در مورد دکود و آکسسوار صحنه نیز به فراخور نیاز و شرایط بهره برده ایم، اشیا وارد می شوند و پس از استفاده خارج می شوند.

*با توجه به اینکه شما هم نویسندگی و هم کارگردانی کار را به عهده داشته اید تا چه اندازه متن در اجرا محفوظ مانده است؟

خوب شاید تغیرات کمی داشته ایم، در واقع زمان نوشتن یک متن نویسنده چیزهایی در ذهن دارد، اما در تمرینات بالطبع شاید تغیراتی ایجاد شود، من از این تغیرات که به کمال کار کمک کرده استقبال کرده ام و در هر بار تمرین سعی کرده ام که یک اتفاق تازه رخ دهد.

*اجرای عمومی هم قطعا به شما برای منسجم شدن کار کمک های فراوانی کرده است؟

ابراهیمی: بله در اجرای عمومی ما توانستیم با حجم بالای مخاطب ارتباط برقرار کنیم و ضمن اینکه پیشکسوتان و افراد مختلف با نظرات خود ما را یاری کرده اند، اساتیدی مانند شاپور جورکش کار را دیدند و خوشحالم که مورد پسندشان واقع شد.

نمایش بند باز به نویسندگی، طراحی وکارگردانی، آرش ابراهیمی با حضور بازیگرانی چون محمد نظری، حسین چناری، محمد امین خسروی خواه، سیده سحرمصباحی ، آرش ابراهیمی، آبتین قناعت پیشه، مهران زارع، الهه اکبری، مرتضی سلمان پور، سجاد خرم سعدی، شیدا کارآمد و....یکی از آثار پذیرفته شده برای بخش بازبینی جشنواره استانی است، بازبنی ها قرار است در اواسط شهریور ماه انجام شود و همچنین جشنواره تئاتر استانی نیز در هفته نخست مهرماه برگزار می شود، گفتنی است در مرحله انتخاب متون نزدیک به هفتاد متن انتخاب شده است.

احمد سپاسدار، علینقی رزاقی و رضا عباسی از پیشکسوتان تئاتر استان فارس بازبینی آثار را به عهده دارند.