برای حل اختلافات، سامانه جامع داوری را جایگزین دادگاه کنید

تصور کنید در یک اختلاف تجاری پیچیده گیر افتاده‌اید. از یک طرف نگران هزینه‌های سنگین دادرسی هستید و از طرف دیگر، فکر طولانی شدن پرونده در دادگاه، خواب را از چشمانتان ربوده است. اما راه‌حلی هست که شاید کمتر به آن فکر کرده‌اید: استفاده از داور حقوقی.

امروزه با افزایش روزافزون پرونده‌های قضایی در دادگاه‌ها، بسیاری از صاحبان کسب و کار و افراد حقیقی به دنبال راهی سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر برای حل اختلافات خود هستند. داوری حقوقی، به عنوان یکی از موثرترین روش‌های حل اختلاف خارج از دادگاه، می‌تواند این نیاز را برآورده کند.

اما چرا داوری؟ تصور کنید به جای اینکه ماه‌ها یا حتی سال‌ها در راهروهای دادگاه منتظر بمانید، می‌توانید اختلاف خود را در محیطی آرام و تخصصی، با کمک شخصی متخصص و مورد اعتماد طرفین حل کنید. داور حقوقی، با تکیه بر دانش تخصصی و تجربه خود، نقش یک میانجی حرفه‌ای را ایفا می‌کند که هدفش رسیدن به راه‌حلی عادلانه و مورد قبول طرفین است.

تعیین داور توسط اصحاب دعوا

افراد می‌توانند با انعقاد قرارداد، داور مورد نظر خود را تعیین کنند. قرارداد داوری می‌تواند قبل یا بعد از بروز اختلاف بین طرفین منعقد شود. درصورتی‌که در قرارداد داوری تعداد داوران ذکر نشده باشد، هریک از طرفین دعوا باید یک داور اختصاصی معرفی کنند و همچنین یک نفر را به‌عنوان داور سوم به صورت مشترک تعیین نمایند؛ اما درصورتی‌که در قرارداد تعداد داوران ذکر شده باشد، باید مطابق با همان عمل شود. در قانون هیچ محدودیتی برای تعداد داوران وجود ندارد؛ اما تعداد داوران باید فرد باشد.

تعیین داور توسط دادگاه (درخواست تعیین داور از دادگاه)

در شرایطی که طرفین به هر دلیل از انتخاب داور خودداری کنند، طرف دیگر دعوی می‌تواند تعیین داور را از دادگاه درخواست کند. مطابق با ماده ۴۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی، درصورتی‌که طرفین نسبت به دادگاه معینی برای انتخاب داور تراضی نکرده باشند، دادگاه صلاحیتدار برای تعیین داور، دادگاهی خواهد بود که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوی را دارد. افراد اگر تصمیم گرفتن که از داور برای حل اختلاف خود استفاده کنند، می‌توانند به دادگاه در خواست دهند و در صورت داشتن شرایط این کار انجام می‌شوند یا  با ورود به سامانه جامع داوری ایران اقدام به انجام این کار کنند.

تعیین داور توسط شخص ثالث

در تمامی مراحل حل اختلاف، طرفین دعوا می‌توانند در موافقتنامه داوری انتخاب داور یا داوران برای حل اختلاف را به شخص ثالث واگذار کنند. این شیوه انتخاب داوری معمولاً در داوری‌های بین‌المللی مطرح می‌شود؛ زیرا در پرونده‌های تجاری بین‌المللی فرایند انتخاب و سازمان‌دهی داوران به سازمان‌های دائمی داوری مانند اتاق بازرگانی بین‌المللی تفویض می‌شود. شخص ثالثی که به‌عنوان انتخاب‌کننده داور تعیین می‌شود، باید به تمامی شرایطی که طرفین در موافقتنامه داوری ذکر کرده‌اند، پایبند باشد.

سحر ناصربخت، کارشناس حقوقی صدا و سیما و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با پانا به نقش داوری در حل اختلافات اشاره کرد و افزود: «داوری به طور کلی یعنی شخصی غیر از قاضی به دعوای بین دوطرف خارج از غالب دادگاه رسیدگی کند. یعنی ما برای حل اختلاف پیش آمده سراغ دادگاه نرویم و یک شخص را برای حل اختلافات خود انتخاب کنیم که به این شخص داور گفته می شود.»

وی در پاسخ به این سوال که این نوع رسیدگی به اختلافات چه مزایایی نسبت به حل اختلاف در دادگاه دارد، گفت: «این شیوه رسیدگی مزایای زیادی نسبت به رسیدگی در دادگاه دارد. از آن جمله می‌توان به رسیدگی در زمان کوتاه و توافق بر انتخاب داور اشاره کرد. یعنی آن مراحل زمان‌بر که در دادگاه وجود دارد در داوری نیست و دو طرف می‌توانند با هم توافق کنند و داور را خودشان انتخاب کنند. هم چنین از مزایا دیگر داوری این است که داوری نیازی به تشریفات رسمی رسیدگی قضایی ندارد.»

ناصر بخت افزود: «البته داوری دعاوی خانواده دارای جزئیات و شرایطی است که شرایط داور برای داوری در دعاوی خانواده را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد. در ابتدا داور باید مسلمان باشد، چهل سال تمام داشته باشد و با مسائل اجتماعی و خانوادگی آشنایی داشته باشد. همچنین داور باید متاهل باشد و یا همسرش فوت کرده باشد و به فسق و فساد اشتهار نداشته باشد.»