هدف بیشتر مجرمان جرائم رایانه‌ای، کودکان و نوجوانان هستند

با گسترش سریع فناوری و افزایش استفاده از ابزار‌های دیجیتال نظیر رایانه، تلفن همراه و اینترنت، تغییرات قابل توجهی در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بشر ایجاد شده است. این پیشرفت‌های فناوری به ویژه در فضای مجازی و اینترنت باعث تسهیل در ارتباطات، تجارت الکترونیک، آموزش آنلاین و تبادل اطلاعات شده است. اما در کنار این دستاوردها، چالش‌های جدیدی نیز به وجود آمده‌اند که نیازمند توجه دقیق و تدوین قوانین خاص در زمینه امنیت سایبری و حفاظت از حریم خصوصی افراد است. به ویژه در زمینه جرایم اینترنتی که با سرعت روزافزون در حال گسترش هستند.

جرایم سایبری به مجموعه‌ای از اعمال غیرقانونی اطلاق می‌شود که در فضای مجازی و با استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی صورت می‌گیرند. این جرایم می‌توانند ابعاد مختلفی را شامل شوند که از آن جمله می‌توان به هک، کلاهبرداری اینترنتی، دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی، حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی، سوءاستفاده از رسانه‌های اجتماعی و دیگر اشکال سوءاستفاده‌های فناوری اشاره کرد. این جرایم نه تنها به لحاظ حقوقی و قانونی چالش‌هایی را به همراه دارند بلکه تأثیرات عمیق و منفی بر امنیت عمومی و اعتماد مردم دارند.

رایج‌ترین نوع جرایم سایبری، هکرینگ است

از جمله رایج‌ترین انواع جرایم سایبری می‌توان به هکرینگ اشاره کرد که در آن افراد به‌طور غیرقانونی وارد سیستم‌ها و شبکه‌های کامپیوتری می‌شوند تا به اطلاعات حساس دسترسی پیدا کنند یا به تخریب داده‌ها بپردازند. همچنین استفاده از بدافزار‌ها و برنامه‌های مخرب مانند ویروس‌ها یکی دیگر از اشکال متداول جرایم سایبری است که بسیاری از سیستم‌ها را آسیب‌پذیر می‌کند. کلاهبرداری‌های اینترنتی که در آن کلاهبرداران تلاش می‌کنند اطلاعات حساس کاربران نظیر رمز‌های عبور، اطلاعات حساب‌های بانکی و شماره کارت‌ها را به دست آورند. همچنین جرایم سایبری دیگری مانند سرقت هویت، ترویج اطلاعات غیرقانونی، و سوءاستفاده از رسانه‌های اجتماعی نیز همواره در حال گسترش هستند.

علیرضا طباطبایی، وکیل و متخصص جرائم سایبری در گفت‌وگو با پانا در این خصوص اظهار کرد: «به طور کلی جرایم سایبری به جرایمی گفته می‌شود که رایانه در آن‌ها نقش دارد. مثلا شخص مرتکب با استفاده از موبایل، لپتاپ، شبکه اینترنت و هر نوع تکنولوژی‌ مخابراتی، اقدام به انجام اینگونه جرائم می‌کند.»

وی افزود: «مجازات‌های مختلفی برای جرائم رایانه‌ای پیش‌بینی شده است که بسته به نوع جرم این مجازات‌ها شامل حبس، جزای نقدی یا هر دو مجازات با هم می‌شود. بیش از پانزده عنوان مجرمانه برای این جرائم وجود دارد که بسته به شدت و ضعف آن جرم، مجازات‌ها متفاوت است. جرائمی مثل هک و نفوذ، ممانعت از دسترسی، هتک حرمت، توهین و انتشار تصاویر دیگران از انواع جرائم رایانه‌ای هستند.»

کلاهبرداران با ایجاد «طمع» در مردم مرتکب جرم می‌شوند

طباطبایی افزود: «عمده مشکلاتی که باعث می‌شود مردم قربانی جرائم رایانه‌ای باشند، طمع است. یعنی کلاهبردار با ایجاد طمع در مخاطب خود آن را قربانی می‌کند. مثلا با دادن وعده پول زیاد حس طمع مخاطب را تحریک کرده و از این طریق اقدام به کلاهبرداری می‌کند.»

این وکیل دادگستری گفت: «نوع دیگر این جرائم علیه سیستم‌ها اتفاق می‌افتد که معمولا شامل هک و نفوذ و دسترسی غیرمجاز می‌باشد. اکثر جرائم رایانه‌ای به دلیل عدم آگاهی و ناتوانی در کارکردن کاربر با دستگاه‌های دیجیتال است. به طور مثال شخص نمی‌تواند امنیت موبایل و رایانه خود را برقرار کرده و از رمز های بسیار ساده استفاده می‌کند یا اصلا رمز نمی‌گذارد در این صورت هکرها به راحتی به سیستم دسترسی پیدا می‌کنند.»

هدف بسیاری از مجرمان جرائم رایانه‌ای کودک و نوجوان هستند

وی گفت: «هدف بخش عمده‌ای از مجرمان جرائم رایانه‌ای کودکان و نوجوانان هستند؛ زیرا به دلیل عدم آشنایی کافی کودکان با تکنولوژی راحت‌تر مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند. مجرمان با استفاده از بازی‌های رایانه‌ای و ابزارهایی مثل چت‌های درون بازی و یا ایجاد هویت جعلی اقدام به فریب کودکان می‌کنند و با جلب اعتماد آن‌ها، به داده‌ها، اطلاعات شخصی، اطلاعات حساب بانکی والدین این کودکان دسترسی پیدا می‌کنند. در مواردی دیده شده که با فریب کودکان از آن‌ها تصاویر و فیلم‌های شخصی را گرفته و به اخاذی می‌پردازند.»

وی در پاسخ به این سوال که چگونه قربانی این جرائم نباشیم، افزود: «توصیه می‌شود مردم در فضای مجازی به هیچ کس اعتماد نکنند. همچنین رمزهای عبور قوی برای سیستم‌ها و موبایل خود انتخاب کنند و به محض اینکه با مشکلی در این زمینه مواجه شدند به وکیل مسلط به موضوع یا پلیس اطلاع دهند.»