دستاوردهای دارویی؛ از تولید ۹۷ درصد دارو در داخل کشور تا خودکفایی در ساخت واکسن

امروزه توسعه یک کشور نیازمند حرکت در مسیر تولید و به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته است. در واقع یکی از اساسی‌ترین کلیدهای موفقیت در هر جامعه‌ای دستاوردهای بزرگ در حوزه‌های مختلف است در عین حال آینده هر کشور ارتباط مستقیمی با حوزه سلامت آن کشور دارد. در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دانشمندان ایرانی در عرصه‌های مختلف علی‌رغم سختی‌هایی که وجود داشت، دستاوردهای بزرگی را رقم زده‌اند که آثار آن قابل مشاهده است. پیروزی انقلاب اسلامی، در همه زمینه‌ها باعث ارتقا و پیشرفت شد که یکی از آن‌ها، در حوزه دارو رقم خورد.

صنعت داروسازی کشور ایران پس از انقلاب اسلامی دستاوردهای بزرگ و موفقی داشته است. بر اساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت در سال ۵۷ فقط ۱۵ درصد حجم بازار از نظر ریالی و حدود ۲۵ درصد تولید بازار دارویی ایران در اختیار صنایع داخلی و شرکت‌های چند ملیتی بوده است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، توسعه صنعت داروسازی ایران طی چند مرحله اتفاق افتاد. اولین گام موفقیت این صنعت در دوران دفاع مقدس بود که در آن دوران با واگذاری شرکت‌های چند ملیتی به سازمان صنایع ملی ایران تقریبا صنعت داروسازی کشور ملی شد و به دنبال آن پنج تا شش کارخانه مهم داروسازی تاسیس شدند که برخی از آن‌ها هم‌اکنون نیز از جمله بزرگ ترین تولیدکنندگان کشور هستند. بر اساس اعلام مسئولان سازمان غذا و دارو، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صنعت داروسازی ایران به جایی رسید که قاطعانه می‌توان گفت اکنون ۹۷ درصد داروهای کشور با اتکا به توانمندی‌های صنایع داخلی تولید می‌شود.

بهرام عین اللهی، وزیر بهداشت اخیرا در مراسم افتتاحیه نمایشگاه سلامت تصریح کرد: برای جبران کمبودهای دارویی، اختصاص یک ونیم میلیارد دلار ارز ترجیحی بر اساس انعقاد تفاهمنامه با بانک مرکزی انجام شده و ۱۲ هزار میلیارد تومان نیز سازمان برنامه و بودجه برای تامین دارو اختصاص داده و ۳۰ هزار میلیارد تومان نیز توسط بانک مرکزی در حوزه دارو تامین شده تا با این اعتبارات ذخایر استراتژیک برای جبران کمبودهای مقطعی ایجاد شود زیرا این کمبودها در برخی مقاطع وجود دارد.

وزیر بهداشت یادآور شد: همچنین در راستای تامین دارو مجلس شورای اسلامی ۹ درصد ارزش افزوده به صفر رسید و عوارض گمرکی از ۴ درصد به یک درصد کاهش یافت.

وی درخصوص دستاوردهای نظام سلامت در دوران پس از انقلاب، تصریح کرد: امروزه در کشور بالغ بر ۶۰ دانشگاه علوم پزشکی با بیش از ۲۰ هزار عضو هیئت علمی، هزار مرکز درمانی و ۱۵۰ هزار تخت بیمارستانی به منظور خدمت رسانی به مردم، فعالیت می‌کنند.

عین اللهی از تولید ۹۷ درصد داروهای مورد نیاز مردم در داخل کشور خبر داد و افزود: این توفیقات در سایه انقلاب اسلامی نتیجه شد و در آینده‌ای نزدیک در مسیر افزایش تولیدات و به دنبال آن افزایش صادرات دارو به کشورهای منطقه گام‌های مؤثری برداشته خواهد شد.

وی در خصوص اعمال تحریم‌های ناجوانمردانه علیه کشورمان تصریح کرد: به رغم اعمال تحریم‌های یکجانبه و قهرآمیز استکبار جهانی، جمهوری اسلامی ایران در طی این سال‌ها در همه عرصه‌ها به ویژه حوزه سلامت توفیقات چشمگیری داشته است، تا جایی که نه تنها امروز بالغ بر ۹۵ درصد نیازهای دارویی کشور توسط تولید کنندگان داخلی تأمین می‌شود، بلکه محصولات دارویی دانش بنیان و تجهیزات پزشکی پیشرفته ایرانی به بسیاری از کشورها صادر می‌شود.

جایگاه ایران در تولید داروهای نوترکیب

علی نجفی، عضو انجمن داروسازان در گفت‌وگو با پانا درباره پیشرفت‌های ایران در حوزه دارو پس از انقلاب اسلامی گفت: «در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی پس از خودکفایی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، صرفه‌جویی ارزی انجام شده است که رقم آن سالانه افزایش می‌یابد و اکنون ایران در حوزه تولید داروهای نوترکیب در رده‌های اول جهان قرار دارد و در تولید کلی دارو نیز جزو ۱۰ کشور برتر دنیا قرار گرفته است.»

خودکفایی در ساخت واکسن

نجفی با اشاره به تولید بیش از ۹۷ درصد داروهای مورد نیاز در کشور گفت: «تحریم و نیاز فراوان دارو در دوران جنگ تحمیلی و پس از آن، باعث شد تا متخصصان ایرانی با کمک توانمندی بومی، صنعت داروسازی را که به واردات وابسته بود، به جایگاهی برسانند که اکنون بیش از ۹۷ درصد کالاهای دارویی، در ایران تولید می‌شود. از رو می‌توان کسب رتبه نخست تولید دارو در سطح منطقه، تولید ۹۷ درصد از داروهای مورد نیاز و و صادرات برخی داروها همچون داروهای بیوتکنولوژی، خودکفایی در ساخت انواع واکسن، ریشه‌کنی فلج اطفال، پوشش واکسیناسیون به صد درصد و مدیریت بیماری کرونا و تولید واکسن این بیماری در داخل کشور را از دیگر دستاوردهای کشور در بخش دارو عنوان کرد.»

وی دسترسی عموم جمعیت کشور به دارو را یکی دیگر از دستاوردهای حوزه دارو پس از پیروزی انقلاب اسلامی عنوان کرد و گفت: «اکنون طبق آمار بیش از ۹۴ درصد جمعیت ایران به داروهای ضروری دسترسی دارند که موفقیت بسیار بزرگی است. علاوه بر این کشور ایران در بحث تولید سلول‌های بنیادی جزو کشورهای برتر دنیا است و این مساله موفقیت‌های بزرگی را در بخش‌های مختلف نظام سلامت کشور رقم زده است.»

نجفی خاطرنشان کرد: «در کشورمان تاکنون داروهای نوترکیب زیادی تولید شده است که در درمان بیماری‌های صعب‌العلاج مانند سرطان‌ها، بیماری‌های ویروسی، ام اس وهموفیلی به‌کار گرفته می‌شود.»

چشم‌انداز آینده برای صادرات دارو

این داروساز با بیان اینکه ایران به یکی از کشور‌های مستقل در صنعت دارو تبدیل شده است، گفت: «اگر بخواهیم روند رو به رشد تولیدهای دارویی در کشور تداوم یابد، این صنعت باید مورد حمایت کامل قرار بگیرد. معتقدیم سرمایه گذاری در صنایع دارویی منجر به صادرات دارو خواهد شد زیرا در صورت تحقق این موضوع، سالانه میلیون‌ها دلار برای کشور درآمدزایی خواهد داشت. اکنون صدها نخبه علمی کشور در رشته داروسازی مشغول به تحصیل هستند که اگر زمینه و آزمایشگاه‌های مجهز برای آنها فراهم شود، می‌توان علاوه بر مصارف داخلی، دارو را به کشورهای دیگر نیز صادر کرد.»

هر چند صنعت داروسازی در ایران با وجود تلاش‌های فراوان در ۴۵ سال گذشته با عبور از بحران‌ها و تحریم‌های ظالمانه به نقطه خوبی از پیشرفت رسیده است اما نیازمند برنامه ریزی‌های بلند مدت است تا صنعت داروسازی کشور به مهم‌ترین بازارهای جهانی را در حوزه دارو دست پیدا کند.