مشارکت 11 میلیون دانش‌آموز در طرح «همیاران پلیس»

این روزها ترافیک در تهران به یکی از معضلات مدیریت شهری تبدیل شده است. نقض قوانین راهنمایی و رانندگی، عدم پذیرش الگوهای رفتاری ترافیکی و نبودن فرهنگ صحیح رانندگی برای راکبان و عابران پیاده، نشانگر این است که معضل ترافیک پیامدهای وخیمی را در بر داشته و نیازمند آموزش صحیح و بسیار گسترده است. بنابراین آموزش اصول، موازین و مقررات ترافیکی به اقشار مختلف جامعه به‌ویژه کودکان و نوجوانان به عنوان آینده‌سازان کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. آموزش‌های لازم باید با استفاده از همه ابزار موجود از جمله رسانه‌های تصویری، گفتاری و نوشتاری به‌صورت مستمر و با در نظر گرفتن ویژگی‌های فراگیر انجام شود که در این میان پلیس‌ راهنمایی و رانندگی و آموزش و پرورش نقش بسزایی در نهادینه شدن فرهنگ ترافیک دارند. سردار سید تیمور حسینی، جانشین رئیس پلیس راهور فراجا معتقد است که در امور مرتبط با آموزش و فرهنگ‌سازی ترافیک باید علاوه بر توجه به کیفیت آموزش، به هدفمند بودن آنها نیز توجه کرد تا اصول فرهنگ سازی ترافیک با رعایت قوانین آن در رفتار شهروندان نهادینه شود. همزمان با سالگرد تاسیس خبرگزاری پانا، میزبان سردار سیدتیمور حسینی، جانشین رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا بودیم که این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

*با توجه به اینکه یکی از راهکارهای مناسب برای کاهش ترافیک شهری، تمرکز بر آموزش و فرهنگسازی از دوران دانش‌آموزی است و دانش‌آموزان می‌توانند با آموزش صحیح نقش مهمی در ایجاد فرهنگ ترافیکی ایفا کنند، بفرمایید پلیس راهور در حوزه آموزش فرهنگ ترافیکی برای دانش‌آموزان چه اقداماتی را به‌ویژه در سطح مدارس انجام داده است؟

فرهنگ، رفتار، تربیت و شخصیت مقوله‌هایی فوق‌العاده مهمی هستند و اساسا وقتی به دوران تحول و پیشرفت کشورهای پیشرفته نگاه می کنیم نکته مهمی توجه ما را به خود جلب کرد اینکه کشورهای توسعه‌یافته امروز، در وهله اول به سراغ تقویت رشته‌های مهندسی یا پزشکی نرفته‌اند بلکه ابتدا رشته‌هایی مانند جامعه شناسی، روانشناسی، فلسفه و علوم اجتماعی را تبیین و به علوم انسانی را به‌عنوان شالوده کار خود قرار داده‌اند و پس از آن به رشته‌های فنی مهندسی و پزشکی توجه کرده‌اند این چنین است که کشورهای پیشرفته در دنیا به جایگاه امروزه خود در جهان رسیده‌اند. بر اساس مطالعات و بررسی‌های انجام شده متوجه حلقه مفقوده‌ای شدیم و آن بی‌توجهی به رشته‌هایی مانند علوم انسانی است. یکی از آن خطاها و انحرافات در دوران گذار این است که از تئوری‌‌های حوزه جامعه‌شناسی به‌عنوان مثال برای دوره خاص خود در آلمان توسط مارکس وبر تبیین شده می‌خواهیم برای جامعه خودمان استفاده کنیم. استفاده از این تئوری‌ها دوگانگی ایجاد کرده است که امروز در دوران گذار از سنت به مدرنیسم، معلق مانده‌ایم. موضوع بعدی رسالتی است که به برخی سازمان‌ها و دستگاه‌ها در زمینه ایجاد و تولید فکر، شخصیت و رفتار گذاشته شده است. یکی از کلیدی‌ترین و محوری‌ترین نهادها، وزارت آموزش‌و‌پرورش است.

بنده معتقدم نظام آموزش‌وپرورش کشور نیازمند یک تحول جدی است. نظام آموزشی در طول چهار دهه گذشته تمرکز خود را بر آموزش گذاشته و تفکری بر همه خانواده‌ها حاکم شده است که تنها راه رستگاری کودک، رفتن به سمت دانشگاه و رشته خوب است. در حالی که رسالت آموزش‌وپرورش فقط رساندن دانش‌آموز به افق دانشگاه و تحصیل در رشته خوب نیست. اولین رسالت آموزش کودکان این است که کودک، فردی مسئولیت‌پذیر و دارای تفکرات انسانی، ایثارگری، از خود گذشتگی، غیرت و تعصب با روحیه پهلوانی و منش انسانی تربیت شود. موضوعی که باید به آن توجه شود سهم بسیار جدی آموزش‌وپرورش است که باید ایفا شود و امروز حلقه مفقوده نظام آموزشی است که نیاز به تحول جدی دارد. درخصوص مسائل مرتبط با رانندگی، سال‌هاست که بسیاری بر این باور هستند که اگر در این حوزه کار درستی انجام شود، می‌تواند بر روی بقیه رفتارهای فرد هم اثرگذار باشد که با این نوع تفکر مخالف هستم زیرا معتقدم رفتار ترافیکی افراد، رفتاری مستقل از شخصیت اجتماعی فرد نیست. سال‌ها است که این موضوع مطرح شده اما وضعیت روز به‌روز بدتر می‌شود. لذا اگر می‌خواهیم رانندگانی خوب و منظم داشته باشیم، نیاز است که جای دیگری تربیت شده باشند. برای اینکه بتوانیم فرمول‌های استاندارد را حاکم کنیم، باید از ابزار تشویق و تنبیه به‌درستی تفاده کنیم که البته امروز ابزار تشویق و تنبیه ما کاملا ناکارآمد است و اثربخشی لازم را ندارد. پس رفتار ترافیکی مستقل از رفتارهای اجتماعی نیست و اگر می‌خواهیم رفتار ترافیکی درست شود، باید اول به سمت اصلاح رفتارهای اجتماعی حرکت کنیم. رفتار اجتماعیی هم درست نمی‌شود تا ما یکسری قواعد را بر اساس استانداردهایی که در همه دنیا وجود دارد بیایم استانداردسازی کنیم. کار سختی است و یکی از سخت‌ترین کارهای دنیا تغییر نگرش و تغییر باور و تغییر رفتار است اما غیرممکن نیست و باید برای تغییر باور تلاش کرد تا استاندارها و تئوری‌های مد نظر پیاده‌سازی شود. البته آموزشِ محض در اینجا کاربرد ندارد. آموزشِ مجرای ورود به مفاهیم، گوش است که تبدیل به مهارت می‌شود و مجرای ورود به تربیت، چشم است. والدینی که در زم دروغ و در وصف راستگویی می‌گویند اما وقتی دروغ می‌گویند، تمام ساعت‌هایی که موعظه و خطابه کرده‌اند، از بین‌ می‌رود زیرا کودک می‌بیند که والدینش به هر دلیلی دروغ می‌گویند و آن کودک یاد می‌گیرد که مصلحت و منفعت ایجاب کرده است که دروغ بگوید. کودک باور می‌کند که هر کسی تخلف رانندگی انجام دهد کار زشتی کرده است و باید تنبیه شود اما این باور در بزرگسالی از بین می‌رود زیرا موارد نقض آن بسیار زیاد است.

*پلیس راهور فراجا در زمینه نهادینه شدن رفتارهای صحیح ترافیکی، چه همکاری‌هایی را با آموزش‌وپرورش در دستور کار دارد؟

به‌جز آموزش‌وپرورش که وظیفه ذاتی آن بحث تربیت و آموزش است، یکی از سازمان‌های پیشگام برای انجام کارهای آموزشی و تربیتی؛ پلیس راهور است که حدود ۲۰ سال است طرحی را تحت عنوان «همیاران پلیس» در دستور کار خود قرار داده است تا از پتانسیل همیاران پلیس به عنوان سرمایه‌های اجتماعی استفاده شود. حدود ۱۲ سال پیش بود که در کشور اسپانیا، ایران به‌دلیل اجرای طرح همیاران پلیس جایزه‌ای را در یکی از جلسات یونسکو دریافت کرد. اساسا برای تغییر نگرش و باور باید دو اقدام ایجابی و سلبی انجام داد. برخی نظریه‌پردازان حوزه علوم اجتماعی این اعتقاد را دارند که اجرای دقیق قانون هم می‌تواند به تغییر رفتار منجر شود که حرف درستی است. بخش مهمی از این موضوع هم در قالب طرح همیاران پلیس عملیاتی می‌شود.

*بعد از شیوع بیماری کرونا در کشور طرح همیاران پلیس کمرنگ‌تر شده است، پلیس راهور چه برنامه‌ای برای تقویت این طرح در دست اقدام دارد؟

نمی‌توان کمرنگ شدن طرح را کتمان کرد و به‌نظر می‌رسد که نتوانسته‌ایم بر اساس شرایط روز، این طرح را به‌روزرسانی کنیم. شاید برای کودکان دهه شصت، داشتن کلاه پلیس مساله جذابی بود اما این جذابیت برای کودکان دهه ۹۰ متفاوت است. لذا از نظر ما به‌روزرسانی طرح همیاران پلیس باید به‌صورت منطقی در دستور کار پلیس راهور و آموزش و پرورش قرار بگیرد. ‌

*اکنون چه تعداد همیار پلیس در کشور وجود دارد؟

حدود ۱۱ میلیون دانش آموز در طرح همیاران پلیس در حال خدمات رسانی و کمک به نیروهای پلیس راهور و ترویج هرچه بیشتر رفتارها و فرهنگ ترافیک در جامعه به‌خصوص در نزد خانواده خود هستند.

*یکی‌ از روش‌های‌ آموزش‌ عملی‌ رفتار درست ترافیکی به کودکان، بهره‌گیری از امکانات پارک‌های آموزش ترافیک است. چرا دیگر از پارک‌های ترافیک برای آموزش رفتارهای ترافیکی به کودکان استفاده نمی‌شود؟

در یک دهه گذشته بنابر شرایط حاکم بر جامعه و مدیریت شهری متاسفانه شاهد کاهش توجه و استفاده از پارک‌های آموزش ترافیک از سوی برخی مسئولان بودیم که با شیوع بیماری کرونا این موضوع را تشدید کرد و عملا پارک‌های آموزش ترافیک به فراموشی سپرده شد، پلیس راهور به نوبه خود به دنبال احیاء مجدد پارک‌های آموزش ترافیک در سال جدید است.

*رانندگان سرویس مدارس نقش مهمی در آموزش ترافیک و قانون‌مداری دارند. در ایام پیش از شیوع کرونا، دوره‌هایی آموزشی برای رانندگان سرویس‌های مدارس برگزار می‌شد. آیا این دوره‌ها از سر گرفته می‌شود؟

در تمامی ادوار گذشته موضوع سرویس مدارس برای پلیس راهور از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. فردی که به عنوان راننده وسیله نقلیه برای جابه‌جایی دانش‌آموزان مسئولیت دارد و نوع قراردادهایی که بین مدرسه و پیمانکاران بسته می‌شود اهمیت دارد ولی شیوع کرونا باعث شد مقداری وقفه در ساماندهی سرویس‌های مدارس ایجاد شود که برای سال آینده تحصیلی حتما این موضوع به‌طور ویژه در دستور کار قرار خواهد گرفت تا بتوانیم خلاهای دو سه سال گذشته را جبران کنیم.