اتصال هویت به تاریخ کاری تربیتی است

اصغر باقرزاده در برنامه زنده «نسل سلیمانی» که به مناسبت سومین سالگرد شهادت شهید حاج قاسم سلیمانی در شبکه شاد برگزار شد، درخصوص بحث تاریخ و هویت اظهار داشت: تاکیدی که وجود نازنین امیرالمومنین(ع) به فرزندشان در نامه ۲۱ نهج‌البلاغه دارند، شروعش به این شکل است که می‌فرمایند: «من مسائلی را در تاریخ خواندم که انگار با آن‌ها زندگی کرده‌ام و می‌خواهم تورا ارجاع دهم به مطالعه آن تاریخ و یادگرفتن از آن تا تجربه‌ای را بدون زندگی با آن‌ها به دست آوری و دچار خطای آن‌ها نشوی و خوبی‌های آن‌ها را داشته باشی».بنابراین اتصال هویت به تاریخ کاری تربیتی است و ما اگر می‌خواهیم بدانیم چه هستیم، چه باید بکنیم و چه خواهیم شد، تمامی این‌ها در مطالعه تاریخ به دست می‌آِید و خوب است که انسان از این موقعیت تربیتی مهم به نحو احسن استفاده کند.

وی افزود: کتاب‌های خوبی در این زمینه نوشته شده، یکی از این کتاب‌ها که هویت چهره‌های به‌ظاهر متمدن امروزی و به واقع ستم‌گر، ظالم و استعمارگر را نشان می‌دهد، کتاب «سرگذشت استعمار» است که به دانش‌آموزان توصیه شده تا در پویش «هیس‌طوری» آن را مورد مطالعه قرار دهند. دانش‌آموزانی که این کتاب را می‌خوانند متوجه می‌شوند هویت ظاهری که از سوی برخی کشور ساخته شده و خود را عهده‌دار حقوق بشر می‌دانند، چیست و چه پشتوانه‌ و عقبه‌ای دارد.

وی در رابطه با مبحث ارتباط هویت با تاریخ بیان کرد:اگر تاریخ را بخوانیم اول هویت‌های مختلف را می‌شناسیم و می‌توانی برای هویت‌سازی خود تصمیم بگیریم. متاسفانه مقداری نظر منفی نسبت به کتب درسی در بین دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها وجود دارد، از این عزیزان خواهش می‌کنم به صرف امتحان نه، بلکه با نگاه اینکه کتاب درسی چه کسانی را معرفی می‌کند و چه عقبه‌ای را بازگو می‌کند، مورد مطالعه قرار دهند. اهداف تربیتی ویژه‌ای برای عمده کتب درسی ما در نظر گرفته شده و اگر دانش‌آموزان این نگاه که کتاب یک سرمایه است را داشته باشند، مطمئن باشید ارکان هویتی بسیاری را پیدا می‌کنند و حتی می‌توانند تحلیل کنند که آیا این موضوع باعث ارزش است یا خیر.

معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه اساتید جامعه‌شناسی معتقدند ارکان هویت‌ساز متنوع هستند، گفت: یکی از رکن‌های هویت‌ساز رکن علم و دانش است و افراد براساس دانش می‌توانتد هویتی را بسازد. رکن دیگر سرزمین است، یعنی اگر فرد سرزمینش را بشناسد به آن علاقه‌مند خواهد شد و می‌تواند هویتش را در آن بیابد. رکن دیگر زبان است که رکن بسیار مهمی است، برای مثال هزارسال پیش کسی به نام فردوسی سخنی را گفته که هزار سال بعد افراد فارسی زبان آن سخن را متوجه می‌شوند، در نتیجه زبان یک رکن هویت‌ساز مستمر است. اما در کشورهای دیگر شاهد هستیم که فلاسفه و ادیبانشان آثاری را به یادگار گذاشته‌اند که نسل جدید از درک آن عجاز است. اما شعر سعدی، حافظ و فردوسی امروز نیز برای ما قابل فهم است.

باقرزاده با بیان اینکه کتاب درسی و کمک درسی خاصی که ضمیمه می‌شود برای مطالعه، می‌تواند کمک حال ارکان هویت‌ساز باشد، تصریح کرد: کسی هست که از خواندن قصه و داستان خوشحال نشود و خوشش نیاید؟ طبیعتا نه و همه ما دوست داریم قصه‌هایی را بخوانیم و حتی در زمانی که حوصله‌یمان سر می‌رود یک کتاب قصه خوب می‌تواند حالمان را خوب کند. توصیه من به دانش‌آموزان عزیز این است که تاریخ را به صورت قصه بخوانند. حتی کتاب درسی که ممکن است نکاتی در آن باشد که سخت است نیز دارای نکاتی است که به صورت قصه‌وار می‌تواند مورد مطالعه قرار گیرد. با این استراتژی به راحتی می‌توان تاریخ را درک کرد.

وی در پاسخ به انتقاداتی در رابطه با پراکندگی برخی از محتوای کتب درسی، اظهار کرد: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی درسی به تازگی کانالی را در شبکه‌های اجتماعی راه‌اندازی کرده تا دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها مکات مهم خود که درباره کتب درسی است را به آنجا منتقل کنند تا ان‌شالله اگر مشکلی وجود دارد برطرف شود.

باقرزاده درخصوص نقش معلم در تقهم مفاهیم درسی، یادآور شد: واقعا تاثیر معلم و مربی تاثیری شگرف است، معلم می‌تواندگاهی اوقات محتوای سطح پایین را طوری پرورش دهد که به دل و جان دانش‌آموزان بنشیند و در برخی مواقع هم می‌تواند به محتوای عمیق نپردازد که اصلا مورد پذیرش دانش‌آموز نباشد.

معاون وزیر آموزش و پرورش در ادامه با اشاره به سخن امیرالمومنین(ع) خاطرنشان کرد: حضرت امیر(ع) می‌فرمایند: «خدایی که نبینم را نمی‌پرستم» اما منظور اینجا دیدن به چشم سر نیست، بلکه موضوع فهم و درک خداوند متعال و بزرگی مقام باری تعالی در ذهن است. شاید بسیاری از افراد گذشته و تاریخ خود را ندیده باشند، اما به آن تاریخ تعلق خاطر دارند و دلبسته آن هستند چون آن را فار از دیدن با چشم سَر درک کرده‌اند.

وی افزود: تنها موجودی که به تنهایی و حتی اگر یک نفر باسد بازهم می‌تواند هویت برتری را برای خودش داشته باشد انسان است، چون انسان ظرفیت‌هایی در وجود خود دارد که اگر به آن ظرفیت‌ها پی ببرد یک هویت الهی را در خود حس می‌کند، شما می‌توانید ارکان هویت‌ساز را مطالعه و بررسی کنید، شاهد خواهید بود که اگر حتی هیچ کدام از این ارکان نبود بازهم بشر توانایی‌هایی دارد که می‌توانند بهترین و برترین هویت را برای خود به وجود بیاورد و به این راحتی زیر بار هرچیزی که بخواهد او را از مسیر انسانیت دور کند، نرود.