سوادآموزی؛ نهضتی مقدس به وسعت ایران برای گسترش آگاهی

به گزارش باشگاه خبرنگاران، عمومیتی نسبت یه شرایط این روز‌ها نداشت همان مفهومی که حالا یک موضوع ساده و در نظر برخی بسیار پیش افتاده محسوب می‌شود.

«سواد» مفهومی گسترده و چندوجهی که اوضاعش نسبت به ۴-۵ دهه قبل در کشور رشد قابل توجهی داشته است هرچند سال‌های زیادی سپری شده است تا وضعیت سوادآموزی حالا به درجه قابل توجهی برسد، اما جهش قابل قبول از اوضاعی که چندتن امیدی به آن نبود تاکنون امیدوارکننده نشان می‌دهد.

طبق آخرین آمار درصد با سوادی در کشور و در سال ۹۸، به بیش از ۸۹ درصد رسیده است و مقایسه با سال‌های قبل و بعد از انقلاب حاکی از رشد ۴۰ درصدی سواد آموزی است.

بر اساس سرشماری سال ۱۳۵۵ تعداد بیسوادان جمعیت ۶ ساله و بالاتر کشور حدود ۱۴/۲، ۱۰ میلیون نفر بود که این رقم در سرشماری سال ۶۵ نه تنها کاهش نیافته بلکه به علت افزایش سریع جمعیت و مشکلات جامعه از جمله انقلاب و جنگ به تعداد ۱۴/۸ میلیون افزایش پیدا کرد، ولی بعد از دوران نهاد جامعه تعداد بی سوادان در سرشماری ۱۳۷۵ به حدود ۱۰/۸ میلیون نفر کاهش یافت و این روند کاهشی ادامه پیدا کرد تا اینکه اکنون در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال تعداد بیسوادان ۲/۷ میلیون نفر با اتباع خارجی و ۲/۳ میلیون نفر بدون اتباع خارجی است.

برتری خانم‌ها در سوادآموزی

برخلاف سال‌های دور که بانوان سهم اندک در سواد آموزی داشتند حالا گوی سبقت را حتی در کرسی‌های دانشگاهی از آقایان ربودند البته همچنان فقر فرهنگی در گوشه و کنار این مرز و بوم دیده می‌شود، اما نسبت به سال‌های دور و مفهوم نامانوس سواد تا کنون تفاوت بسیاری است.

به دنبال ایجاد عدالت جنسیتی در سوادآموزی ضمانت دسترسی کامل و عادلانه دختران به آموزش پایه با کیفیت مناسب در سال‌های گذشته با اختصاص حدود ۸۰ درصد از فعالیت‌های سوادآموزی به این قشر به خصوص در مناطق روستایی موجب شده است تا شاخص سواد رشد چشمگیری پیدا کند به طوری که سرشماری سال ۵۵ تا ۹۵ تفاوت نرخ باسوادی میان زنان و مردان را از ۲۳/۴ درصد به حدود ۶۸ درصد کاهش داده است و در سال ۹۸ این رقم به کمتر از ۶/۵ درصد رسیده است.

آموزش دختران شاغل روستای بازمانده از تحصیل از دیگر اقدامات سازمان نهضت سوادآموزی برای گسترش سطح دانش و آگاهی میان دختران در کشور است و این هدف افزایش فراگیری اجتماعی دختران از سال ۱۳۷۷ به صورت آزمایشی در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، خراسان، کردستان، لرستان و سیستان و بلوچستان که از نظر شاخص باسوادی در پایین‌ترین سطح قرار داشتند اجرا شد تا مشمولان این طرح بتوانند در پایه‌های مقدماتی، تکمیلی و پنجم تحت آموزش قرار گیرند همچنین اعتبارات اجرای این طرح از طریق ملی و مشارکت‌های بین المللی تامین و تخصیص پیدا کرده است.

مهارت آموزی برای سوادآموزان روستایی

آنچه این روزها دغدغه بسیاری از افراد جامعه یافتن مهارتی لازم برای داشتن کسب و کار مناسب است حال در میان سوادآموزان که موضوع کسب و کار اهمیت بیشتری پیدا می‌کند مراکز یادگیری محلی شکل گرفته اند تا علاوه بر آموزش پایه سواد مهارت‌های زندگی اجتماعی، حقوق شهروندی و شغلی و حرفه‌ای سوادآموزان ارائه شود به دنبال این موضوع از سال ۱۳۷۹ تا سال ۱۳۸۶، ۳ هزار و ۵۱۲ مرکز یادگیری محلی راه اندازی شد.

البته وقفه ای چند ساله موجب شد تا فعالیت این مراکز یادگیری گسترش پیدا نکند ولی از سال ۹۴ این مراکز با شیوه جدید و به شکل دولتی، غیردولتی و مشارکتی راه اندازی شدند و تاکنون ۴۴۸ مرکز در سراسر کشور پذیرای سوادآموزان است.

سوادآموزان به روز آموزش می‌بینند

در این روزها که مفهوم سواد بسیار گسترده شده است و صرفا به یک خواندن و نوشتن معمولی نمی‌توان اکتفا کرد، اوضاع سوادآموزی هم تا حدی همپای این دوره ها بوده است.

طرح تلفیق و سواد پایه با مهارت‌های رایانه به منظور تامین و گسترش مهارت استفاده از رایانه در برنامه‌های سوادآموزی مورد توجه قرار گرفته است و بر این اساس طرحی از سال ۹۴ به صورت پایلوت در ۶ استان کشور و در سال ۹۵ در ۱۱ استان به اجرا در آمد تا آموزش بیش از ۲۰ هزار سوادآموز را تحت پوشش قرار دهد؛ این طرح در سال ۲۰۱۸ میلادی در بین ۱۶۹ ارسال شده از سراسر جهان جایزه بین‌المللی کنفسیوس را هم از سازمان یونسکو دریافت کرد.

نهضت سواد آموزی که از سال ۱۳۵۸ با فرمان امام خمینی رحمة الله پایه‌گذاری شد حالا به عنوان یکی از ارکان مهم برای تقویت فرهنگ و سواد در کشور محسوب می‌شود؛ نهادی که هرچند فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه کرده است، اما به طرز قابل ملاحظه‌ای در گسترش دانش و سطح سواد کمک کننده بوده است و آن طور که مسئولان مربوطه می‌گویند بسیاری از مسئولان دولتی و افراد تحصیل کرده در جامعه از بستر همین نهاد انقلابی بیرون آمدند.

در این میان جهاد علمی و فرهنگی کلید واژه‌ای است که آموزش دهندگان و آموزشیاران نهضت سواد آموزی آن را در دستور کار قرار دارند و حالا نرخ با سوادی را به مرحله قابل قبولی رساندند؛ هرچند فعالیت آن‌ها آنطور که باید دیده و شنیده نمی‌شود، اما بخش عمده‌ای از برنامه‌های متعدد نهضت سواد آموزی با همت این گروه به نتیجه می‌رسد.