فرزندان طلاق و زندگی در شرایط سخت

در طول زندگی آن دسته از کودکانی که شاهد دعواها و قهرهای پدر و مادر خود هستند با اضطراب‌های زیادی دست به گریبان می‌شوند و اگر بعد از یک دوره درگیری پدر و مادر به یک زندگی آرام پس از طلاق منتقل شود، نسبت به زمانی که والدین خود را دائما در حال درگیری ببیند دچار آسیب‌های بسیار کمتری خواهد شد.
والدین به عنوان اولین الگو برای فرزندان نقش مهمی در شکل گیری شخصیت و سبک زندگی شان دارند و اگر رابطه والدین مخدوش باشد و نتوانند به درستی فرزندشان را تربیت کنند، احتمالا مشکلاتی در مسیر رشد بوجود خواهد آمد.

به اعتقاد روانشناسان و جامعه شناسان اینکه فرد از طلاق چقدر آسیب ببیند بستگی به این دارد که طلاق در چه سنی و با چه شرایط اتفاق بیفتد در چه سنی طلاق والدین را تجربه کرده است، چه کسی از او سرپرستی می کرده است و نیازهایش به چه شکلی پاسخ داده شده اند.
آسیب دیگری که ممکن است در طلاق اتفاق بیفتد، ناایمنی عاطفی است، یعنی اعتماد در کودک صدمه می بیند و همیشه احساس می کند که هر آن ممکن است کسی یا چیزی را که دوست دارم از دست بدهم.

بسیباری از فرزندان طلاق زندگی را ناخواسته تجربه می کنند، که خود سهمی در انتخاب و شکل گیری ان نداشته اند و در این زندگی جدایی از هریک از والدین صدمه فراوان بر آنها داشته که تاثیر آن تا دوران تحصیل، ازدواج و حتی تا پایان عمر باقی خواهد ماند.

۱۹سال بیشتر ندارد در اوج نوجوانی زمانی که به مهر وجود و راهنمایی مادر بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد و پدر را به عنوان ستون و تکیه گاه خانه می خواهد به یکباره از نعمت هر دو در کنار هم محروم می شود.

افسانه می گوید از خیلی سال پیش همیشه شاهد مشاجره بین والدینم بودم و گمان می کردم روزی این دعواها به خاطر من و برادر کوچکم تمام می شود، تمام شد اما به قیمت نادیده گرفتن سرنوشت من و برادرم.

وی افزود: بعد از طلاق پدر و مادر و فروریختن پایه های یک زندگی ۲۲ساله دیگر خجالت میکشم در جمع دوستان حاضر شوم حتی حضور در جمع اقوام و نزدیکان برایم سخت است بیشتر دوست دارم تنها باشم.

وی گفت: روزی که برای ثبت نام دانشگاه رفته بودم و متصدی آدرس منزل را از من خواست تازه مفهوم خانه را فهمیدم آدرسی نداشتم که بدهم ما همچون توپ فوتبال زمانی خانه پدر و زمانی خانه مادر و مادر بزرگ بودیم.

افسانه تاکید کرد: اگرچه کارشناس نیستم اما گمان می کنم جدی ترین آسیب طلاق دامن فرزندان را می گیرد چرا که از حق طبیعی که داشتن یک خانواده توام با آرامش و امنیت محروم میشود.

مریم کودک ۱۰ساله ای که در زیبایی همچون خورشید می درخشید مدتهاست به دلیل جدایی پدر و مادر با مادربزرگ زندگی می کند او حق ندارد به مادرش تلفن کند و دیدارهایش با مادر باید خیلی کوتاه باشد.

مریم تاوان اشتباهات ولج بازیهای مادر و اعتیاد پدر را باید پس دهد و همیشه با عروسکهایی که روزی در اتاقش با آنها بازی می کرد اکنون باید کنار پدربزرگ عروسک بازی کند بازی که نشاطی در آن نیست.

نگاه پر بغض مریم با آن چشمهای زیبا دنیایی حرف ناگفته دارد حرف از تنهایی های شبانه از محروم شدن از مهر و محبت مادر و زندگی اجباری در کنار پدر بزرگ و مادربزرگی که اگرچه مهربانند اما فاصله زیاد با دنیای کودکی مریم دارند.

مریم صدای صدها کودک طلاقی است که به هر دلیل پدر و مادر مسبب تنهایی و نادیده گرفتن آنها شده اند کودکی، نوجوانی، جوانی، آینده و حتی ازدواج این کودکان به دلیل مهر فرزند طلاق بر پیشانی آینده مبهمی اگر نباشد بدون شک با خلاهای عاطفی فراوان همراه است.

دختر بچه ای که به دلیل طلاق از دامن مادر جدا می شود یا پسر بچه ای که در سن بلوغ شاهد جدایی والدین می شود هیچ بازی و سرگرمی نمی تواند خلا ایجاد شده روحی و روانی را در او پر کند زیر او خانه را با خانواده می خواهد و نمی تواند شاهد ازدواج مجدد والدین و یا زندگی در کنار مادر بزرگ باشد.

یک جامعه شناس بروجردی گفت: تحقیقات صورت گرفته بر آثار طلاق روی فرزندان، مبین این امر است که طلاق والدین در دستاوردهای تحصیلی، رفتار، سازگاری اجتماعی، اعتماد به نفس، روابط اجتماعی کودکان نتایج منفی مشهودی دارد و بچه های طلاق بیشتر در معرض ناهنجاری ، پرخاشگری و بزهکاری قرار دارند.
حامد پرچی افزود: هرچند طلاق غم انگیز ترین پدیده اجتماعی و منفور ترین عمل نزد خداوند است اما گاهی اوقات چاره ای جز این امر نیست و باید به عنوان یک واقعیت اجتماعی پذیرفته شود.

وی بیان کرد: پدر و مادر سرمایه های اجتماعی فرزندان هستند و حضور آنها در زندگی موجب کاهش آسیب ها و نابهنجاریهای اجتماعی می شود اما طلاق زمینه ساز از دست دادن این سرمایه اجتماعی و رفتارهای نابهنجار فرزندان در جامعه می شود.

وی اظهار داشت: والدین نقش مهمی در حین و بعد از طلاق درحمایت از کودکان برای کاهش آسیب های آنها دارند و بکارگیری مدیریت رفتاری والدین تا حد قابل توجهی می تواند نقش تعیین کننده ای جهت کنترل شرایط کودک و جلوگیری از بحران های عاطفی، شناختی و رفتاری فرزندان شود و از درد و رنج کودک بعد از جدایی والدین تا حدی جلوگیری کنند.

وی تاکید کرد: تحقیقات نشان داده مداخله صحیح بین ۱۵ تا ۳۸ درصد آسیب ها را در خصوص فرزندان طلاق کاهش می دهد.

پرچی با اشاره به اینکه جامعه سالانه با حدود یکصد هزار فرزند طلاق، بطور تخمینی مواجه می شود، افزود: در سطح کشور از تیرماه ۹۷ تا تیرماه ۹۸ متاسفانه ۱۷۵ هزار و ۶۱۴ مورد طلاق رخ داده که ۴۷ درصد این طلاق ها در ۵ سال اول زندگی رخ داده و دارای فرزند نیستند.

یک روانشناس بروجردی گفت: نهاد خانواده اساس و بنیان هر جامعه انسانی را تشکیل می دهد و اگر این نهاد از سلامتی فکری، روحی، و زیستی برخوردار باشد و در اندیشه و اخلاق و رفتار اجتماعی از شاخصه های ارزشی بهره مند شود در اینصورت از خانواده ای آگاه، سالم و متعالی برخوردارخواهیم شد که به تبع آن کل جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد.
الهه صارمی افزود: کودکانی که در محیط پرتنش بزرگ می‌شوند ممکن است نسبت به ازدواج و ایجاد یک رابطه عاطفی پایدار دچار شک و تردید شوند یا اعتماد به نفس شان در این زمینه کم باشد همچنین چگونگی شکل گیری هویت نوجوانان می‌تواند بر رفتار آن‌ها در بزرگسالی تاثیر داشته باشد، بنابراین نیاز به اتخاذ یک روش تربیتی مناسب برای نوجوانان با توجه به این که جدایی صورت گرفته بیشتر حس می‌شود.

او گفت: در دختران بیشتر پدید انزواگرایی و خمودگی را مشاهده میکنیم که منجر به افسردگی می شود و در پسرها بیشتر رفتارهای پرخاشگری و ناسازگارانه را شاهد هستیم.

صارمی مشکلات حاصل از طلاق را براساس گروه سنی متفاوت دانست و گفت: تاثیر طلاق بر کودک یک تا سه ساله موجب اختلالات خواب تحریک پذیری۳تا ۶سالگی کابوس شبانه. بی اعتمادی. و ۶تا۱۲سالگی ایجاد احساس غم و دلتنگی و احساس گناه را در کودک به همراه دارد.

او تاکید کرد: تاثیر طلاق بر فرد ۱۲ساله به بالا با افسردگی. پرخاشگری، عصیانگری، لجبازی و اختلال در شکل گیری هویت فردی همراه می شود.

صارمی بیان کرد: بروز مشکلات روانی و رفتاری از جمله عواقب طلاق برای کودکان است و عواقب طلاق برای کودکان باهمه احساسات ناخوشایندی که دراین دوره تجربه می کنند بر روح و روان و حتی جسم آنها تاثیر می گذارد.

این روانشناش بروجردی و مدیر فنی مهدکودک بهار بروجرد اضافه کرد: بسیاری از بچه های طلاق به مشکلات روانی دچار می‌شوند واین مشکلات معمولا بدون توجه به درنظر گرفتن سرهنگ تحصیلات خانواده سن و جنسیت کودک به طور ناخودآگاه در او پدیدار می شود و این عوارض روی شخصیت آنها درسن رشد هم تاثیرگذار است.

او ادامه داد: ممکن است که طلاق والدین منجر شود که فرد دربزرگسالی موفقیتهای کمتری را در تحصیل کارو روابط عاشقانه تجربه کند مشکلات ارتباطی و رفتاری هم نوع دیگر ازآسیب های این اتفاق است.

صارمی تاکید کرد: باهمه این اوصاف والدین باید بدانند ابتدا بادرنظر گرفتن برخی راهکارها می توانند عواقب کوتاه مدت و درازمدت طلاق رابرای کودکانشان به حداقل برسانند و بال طلاق مسالمت آمیزآسیب کمتری به کودک وارد کنند.

او اظهار کرد: والدین نباید در طلاق کودک را وسط قرار دهند، بلکه باید روابط سالم با فرزند راحفظ و به فرزندان نوجوان خود بیشتر توجه کنند و او را ازلحاظ روحی توانمند کنند و فراموش نکنند در هر شرایطی درقبال فرزندان مسوول هستند و باید برای کاهش ناراحتی و مشکلاتی که قرار است بخاطر شما تحمل کند، کاری انجام دهید به او کمک کنید تا در آینده به انسان قوی و سالم تبدیل و همه این دردها را پشت سر بگذارد.