12 پژوهشگر ایرانی در بین پراستنادترین پژوهشگران دنیا

به گفته‌ی محمدجواد دهقانی، پژوهشگران بر اساس فعالیتشان در ۲۱ رشته موضوعی انتخاب شده اند. همچنین پژوهشگرانی که در چند رشته به صورت همزمان (Cross-Field) فعالیت می کردند نیز تحت یک رشته جداگانه طبقه بندی شده اند.

او اظهار داشت: برای قرار گرفتن در فهرست پژوهشگران برتر، تمام فعالیت‌های علمی ۱۰ ساله اخیر در سطح بین‌المللی از جمله تعداد مقالات، تعداد استناد ها، تعداد مقالات پر استناد، تعداد استناد به مقالات پر استناد مورد بررسی قرار گرفته و همچنین مسائلی نظیر، رعایت اصول اخلاقی در پژوهش، رعایت میزان خوداستنادی در حد قابل قبول و نیز مقالات باز پس گیری شده در انتخاب یک پژوهشگر از فهرست پژوهشگران برتر مؤثر می باشد. بر این اساس تقریبا ۶۲۰۰ پژوهشگر در سال ۲۰۱۹ میلادی به عنوان پژوهشگر پراستناد انتخاب شده اند.

سرپرست ISC در ادامه گفت: تعداد پژوهشگران انتخاب شده از یک رشته به رشته دیگر متفاوت است که علت آن تفاوت در تعداد کل پژوهشگران در رشته ها است. به عنوان مثال از رشته ریاضی ۸۹ نفر و از رشته پزشکی بالینی ۴۳۶ نفر در سال ۲۰۱۹ انتخاب شده اند که این تفاوت ناشی از تفاوت در اندازه رشته ها یا به عبارت دیگر تعداد پژوهشگران هر رشته است.

وی در مراسم رونمایی از نظام رتبه‌بندی جهانی ۲۰۱۹-ISC افزود: برای انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا، مقالات یک درصد پراستناد در دوره زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ مطابق با فهرست پایگاه شاخص های اساسی علم (ESI) پردازش شدند. لازم به ذکر است، تعداد استنادهای مقالات یک درصد پراستناد یکی از معیارهای اصلی انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: درسال ۲۰۱۹ تعداد پژوهشگران پراستناد حدود ۶۲۰۰ و در سال ۲۰۱۸ تعداد آنها حدود ۶۱۰۰ بوده است. بنابراین، در فهرست سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰۰ پژوهشگر بیشتر انتخاب شده اند که نشان دهنده افزایش تعداد کل پژوهشگران برتر دنیا بوده است.

دهقانی گفت: از جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۹ تعداد ۱۲ پژوهشگر برتر با وابستگی ایران در لیست ۶۲۰۰ پژوهشگر پراستناد برتر دنیا قرار گرفته اند. لیست کامل پژوهشگران با ذکر وابستگی سازمانی و حوزه موضوعی آنها در جدول ذکر شده است. حضور پژوهشگران برتر کشور به ترتیب در حوزه های موضوعی بین رشته ای ( ۴ نفر)، کشاورزی (۳ نفر)، ریاضیات (۳ نفر) و مهندسی (۲ نفر) بوده اند. ضمنا در فهرست اعلام شده برخی از پژوهشگران با بیش از یک وابستگی سازمانی متعلق به یک یا دو کشور ظاهر شده اند. به عنوان مثال در لیست مربوطه، برای دکتر ژولین کلینتون اسپروت وابستگی دوم کشور ایران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر ذکر شده است.

دهقانی اظهار داشت: در لیست پژوهشگران برتر دنیا نام ۱۴ کشور اسلامی مشاهده می شود که سهم کشورهای اسلامی تقریبا ۳% پژوهشگران برتر دنیا است. کشور عربستان با ۱۰۲ نفر، مالزی با ۲۱ نفر، ترکیه با ۱۸ نفر و ایران با ۱۲ نفر بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا در میان کشورهای اسلامی را دارند. آمار کل تعداد پژوهشگران برتر جهان اسلام در جدول ارائه شده است و این افراد به ترتیب حروف الفبا از کشورهای امارات متحده عربی، اندونزی، ایران، برونئی، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، عربستان سعودی، عمان، قطر، لبنان، مالزی، مصر و نیجریه می باشند. برای هر پژوهشگر یک یا دو و حتی سه وابستگی سازمانی در نتایج پژوهشگران پراستناد دنیا ذکر شده است و برخی از پژوهشگران نیز فقط یک وابستگی سازمانی دارند. وابستگی برخی دیگر به بیش از یک کشور است. اگر وابستگی اول سازمانی پژوهشگران در نظر گرفته شود برخی از کشورهای اسلامی حذف و آمار برخی دیگر تغییر می کند. مثلاً آمار عربستان سعودی از ۱۰۲ پژوهشگر برتر به ۸۲ نفر کاهش می یابد یا آمار کشور ترکیه براساس وابستگی اول سازمانی از ۱۸ تا به ۷ پژوهشگر تقلیل می یابد.

دانشگاه هاروارد با ۲۰۳ پژوهشگر، دانشگاه استنفورد با ۱۰۳ پژوهشگر و آکادمی علوم چین با ۱۰۱ پژوهشگر سه سازمانی هستند که بیشترین تعداد پژوهشگران برتر دنیا را در اختیار دارند.

کشورهای آمریکا، چین، انگلستان، آلمان، استرالیا، کانادا، هلند، فرانسه، سوئیس و اسپانیا بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا را دارند. آنها به ترتیب ۲۷۳۷، ۶۳۶، ۵۱۶، ۳۲۷، ۲۷۱، ۱۸۳، ۱۶۴، ۱۵۶، ۱۵۵ و ۱۱۶ پژوهشگر برتر را در اختیار دارند که چیزی بین ۴۴ تا ۲ درصد پژوهشگران برتر دنیا می باشد. ۲۳ نفر از برندگان جوایز نوبل در این فهرست قرار دارند که سه تای آنها مربوط به برندگان نوبل سال جاری می باشد.

دهقانی در پایان افزود: پژوهشگران پراستناد کیفی ترین و پراستنادترین مقالات علمی دنیا را انتشار داده و لذا در حوزه موضوعی تخصصی خود به عنوان پژوهشگر موثر در سطح بین المللی شناخته و معرفی شده اند. اما باید در نظر داشت که امروزه مؤثر بودن فقط در تعداد استنادها خلاصه نمی شود، بلکه رفع مشکلات جامعه و اثرگذاری اقتصادی، اجتماعی، فنآورانه و نوآورانه از سایر ابعادی هستند که می بایست مورد توجه پژوهشگران قرار گیرند.