3 ماه بعد از اجرای طرح ترافیک جدید تهران؛ آیا کاهشی در ترافیک و آلودگی هوا قابل مشاهده است

اول تیرماه امسال بود که طرح زوج و فرد در تهران حذف و به رینگ دوم طرح ترافیک تبدیل شد. اجرای این طرح با دو هدف کاهش آلودگی هوا و کاهش ترافیک در تهران برنامه‌ریزی و اجرا شد. با اجرای مرحله دوم طرح کاهش آلودگی هوا، هر خودروی پلاک تهران می‌تواند در هر فصل فقط ۲۰ روز و خودرو‌های پلاک شهرستان فقط ۱۵ روز به صورت رایگان در محدوده زوج و فرد سابق تردد کند و پس از ۲۰ روز باید عوارض تردد خود را در این محدوده پرداخت کند. تعرفه عوارض تردد در محدوده کنترل آلودگی هوا نیز ۵۰ درصد تعرفه محدوده طرح ترافیک است. گرچه سردار سیدکمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور قبل از اجرای طرح جدید، تذکراتی را درباره اجرای این طرح داده و اعلام کرده بود: «براساس برآوردهای انجام‌شده این طرح کارساز نیست، چون خیلی از مردم را بدهکار می‌کند و اینکه ما معتقدیم وقتی یک‌و‌نیم روز رایگان است مازادش را هر کسی که پول دارد می‌تواند بپردازد و تردد کند. این طرح بیشتر با هدف کسب درآمد توسط شهرداری است نه کاهش آلودگی هوا.»

اما این انتقادات، محدود به آن ایام نبود و هادیانفر اخیرا و پس از سه ماه از اجرای این طرح در اظهاراتی جدید در گفت‌وگو با ایسنا و در ادامه مخالفت‌ها با طرح جدید ترافیک معتقد است این طرح موجب کاهش آلودگی هوا و ترافیک نشده و مشکلاتی برای مردم ایجاد کرده است. سردار هادیانفر همچنین از ارسال نامه‌ای به شهرداری خبر داد و گفت: «در نامه طرح و پیشنهادات جایگزین را نیز به شهرداری ارائه کرده‌ایم. به نظر می‌رسد آنچه که اصرار شهرداری است بیشتر برای پولش است و ربطی به مدیریت ترافیک ندارد، چون درآمد زیادی دارد و هیچ خیر و صلاحی برای کاهش ترافیک و آلودگی هوا در آن وجود ندارد.»

پیروز حناچی، شهردار تهران نیز در واکنش به انتقادات اخیر پلیس راهور و اینکه پلیس طرح ترافیک جدید را رد کرده است، گفته بود «این موضوع به تصمیم شورای عالی ترافیک که ۶ دستگاه در آن حضور دارند، باز می‌گردد و پس از آن نتیجه قطعی اعلام می‌شود.» البته فقط پلیس راهور منتقد اجرای این طرح نیست و طرح جدید ترافیکی منتقدانی هم در بدنه شورای شهر دارد. حجت نظری به عنوان یکی از منتقدان طرح ترافیک جدید در جلسه هفتم مهرماه شورا با تذکر به شهرداری تهران درباره اجرای طرح جدید ترافیک گفت: «از اجرای این طرح سه ماه می‌گذرد ولی به هدف اصلی که کاهش ترافیک و کاهش آلودگی هوا بوده، نرسیده است. در سال گذشته که طرح زوج و فرد اجرا می‌شد طی ۹۳ روز ابتدای سال هوا ۸۰ روز سالم و ۱۳ روز ناسالم بود ولی امسال در همین مدت تنها ۷۵ روز سالم بود. معاون شهردار وعده داده بود با اجرای طرح کاهش آلودگی هوا وضع هوای تهران بهبود یابد ولی در تابستان این مساله محقق نشد و نگران هستیم در نیمه دوم سال مشکلات بیشتر شود. وضع هوای تهران در ۶ روز اول پاییز به صورتی بود که سالم بود ولی امسال دو روز هوای ناسالم داشتیم. گره ترافیکی نیز امسال همزمان با بازگشایی مدارس بیشتر شده و اجرای طرح کاهش آلودگی هوا نارضایتی‌هایی به همراه داشته است، از طرفی درآمد شهرداری نیز کم شده است.»

الهام فخاری نیز دیگر عضو منتقد طرح ترافیک جدید بود که در روز تصویب طرح در شورای شهر و در نقد آن گفت: «نباید آزمون و خطایی را مرتکب شویم و این در حالی‌ است که طرح اشاره‌شده ناپخته است. بهتر بود که قبل از تصویب این طرح نظر کارشناسان، اساتید و نخبگان نیز طی یک فراخوانی اخذ می‌شد. مدیریت شهری اعلام می‌کند طرح ترافیک که در سال‌های گذشته اجرا می‌شده است، طرح تبعیضی بوده که به نظر می‌رسد این طرح نیز ناعادلانه و همراه با تبعیض است.»

آرش حسینی میلانی، عضو دیگر شورای شهر تهران نیز که به اجرای این طرح منتقد است در شصت و نهمین جلسه کمیته محیط زیست با بیان اینکه گزارش‌های ارائه شده کنونی درباره اثربخشی اجرای فاز دوم طرح کاهش صرفا براساس آمارهای ترافیکی است، اظهار کرد: «مبنای تصمیم‌گیری و بررسی اجرای فاز دوم طرح کاهش باید براساس پایش کاهش آلودگی هوا باشد و در این چارچوب، شورای شهر پیگیر نتایج نهایی اثربخشی اجرای فاز دوم طرح کاهش است. در این چارچوب، رضایت شهروندان، کاهش ترافیک و آلودگی هوا و اثر آن در حلقه‌های مختلف ترافیکی تهران اهمیت بسیاری دارد. تحلیل اطلاعات سامانه ۱۳۷ از اهمیت بسیاری برخوردار است زیرا حتما در اجرای طرح کاهش، نقاط ضعف و حفره‌هایی وجود دارد که باید با رفع آنها، به افزایش کارامدی طرح و افزایش رضایت شهروندان کمک کرد.» اما معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در گزارش اخیر خود اعلام کرده است که گزارش‌های مبتنی بر داده‌های ترافیکی نشان می‌دهد سیاست‌های ترافیکی شهرداری و از جمله طرح کنترل آلودگی هوا (جایگزین زوج یا فرد سابق) آشکارا نتیجه‌بخش بوده است.

بر این اساس، نتایج داده‌های برگرفته از دوربین‌های کنترل ترافیک نشان می‌دهد که ترافیک سنگین کل معابر شهر تهران در روز اول مهر ۹۸ نسبت به اول مهر ۹۷ حدود ۳ درصد کاهش یافت. شاخص این مقایسه، طول معابری است که تحت تأثیر ترافیک سنگین قرار داشتند اما در محدوده بین طرح ترافیک و طرح کنترل آلودگی هوا (محدوده زوج یا فرد سابق) میزان کاهش ترافیک در ساعات مختلف در روز اول مهر از ۵ تا ۱۰ درصد و در روز دوم مهر از ۴ تا ۹ درصد کاهش یافت.

البته محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران مدافع اصلی اجرای طرح ترافیک جدی در دفاع از این طرح و در واکنش به انتقادات گفت: «برخی نظرات کارشناسی و برخی نظر شخصی را اعلام می‌کنند. نامه‌ای از ناجا آمده است که قرار است کار کارشناسی آغاز شود که حتما در برخی حرف‌ها تناقض وجود دارد که پاسخ می‌دهیم اما چیزی که مسلم است این است که نباید برای مردم مشکل ایجاد کنیم. طرح جدید ترافیک براساس مصوبه قبل به قوت خود اجرا می‌شود و برنامه‌ای برای توقف طرح نخواهیم داشت. طرح کاهش آلودگی هوا که از ابتدای تیر آغاز شده نتایج موثری در زمینه کاهش آلودگی بر ترافیک داشته است. اما از آن طرف پلیس به اجرای طرح کاهش آلودگی انتقاد داشته و اعلام می‌کرد شهرداری صرفا افزایش درآمد را مدنظر دارد. اینکه برخی می‌گویند شهرداری با اجرای طرح ترافیک هدف درآمدزایی داشته تنها نظر شخصی است و آمارها موضوع دیگری را نشان می‌دهد؛ سال گذشته درآمد حاصل از طرح ترافیک نسبت به سال قبل از آن کاهشی بود و این رقم برای امسال هنوز مشخص نشده، چراکه در تیر شهروندان بیشتر از ۲۰ روز از تردد رایگان استفاده کرده و باید اجازه دهیم یک فصل از اجرای طرح بگذرد و سپس نتیجه نهایی را اعلام کنیم.»

پورسیدآقایی همچنین درباره اظهارات سردار هادیانفر درباره درآمدزایی شهرداری تهران از طرح ترافیک جدید گفت: «با اینکه بارها با اعلام آمار و ارقام دقیق ثابت کرده‌ایم درآمد شهرداری با اجرای طرح‌های ترافیکی جدید نه‌تنها افزایش نداشته بلکه کاهش داشته است اما برخی‌ها همچنان درصدد القای کلید‌واژه «پولی شدن» یا «کسب درآمد شهرداری» هستند. در تابستان سال گذشته، چهارمیلیون و ۵۰۰‌هزار تردد در روز مخالف پلاک ثبت شده است که درآمد شهرداری از این محل به صورت دقیق ۹۲میلیارد و ۶۸۶ میلیون و ۲۷۸ هزار و ۵۷۶ تومان بوده است. درآمد شهرداری تهران در تابستان سال جاری به‌طور دقیق ٢۴میلیارد و ۶١۴میلیون و ۶٩١هزار و ٧۶٣ تومان است و با یک حساب سرانگشتی می‌بینیم که درآمد شهرداری در پی اجرای طرح جدید حدود ۷۲ درصد کاهش داشته است. درحالی شهرداری تهران در حوزه درآمد طرح ترافیکی جدید با کاهش حدود ۶۸ میلیارد تومانی روبه‌رو است که برخی درصدد هستند با نادیده گرفتن این کاهش درآمد، ما را متهم به پولی‌کردن معابر کنند.»

حالا باید منتظر ماند تا جلسه شورای ترافیک تشکیل شود چون به نظر می‌رسد ادامه یافتن یا نیافتن اجرای طرح جدید تا نظر نهایی شورای عالی ترافیک در هاله‌ای از ابهام خواهد بود.