میزگردی با حضور دبیران برگزیده دبیرستان البرز به بهانه کنکور ۹۸

«دبیرستان ماندگار البرز» در ضلع شمال غربی چهار راه کالج با محوطه ای زیبا ودلنشین و حیاط ها و سالن های پرتعداد، سالانه میزبان بزرگترین آزمون های ورودی برای ورود به این مرکز است. این دبیرستان به دلیل قدمت تاریخی و سوابق درخشان علمی، آموزشی و فرهنگی در شانزده اسفند سال ۱۳۸۵ توسط شورای عالی آموزش و پرورش جزو مدارس ماندگار ایران شناخته شد. موفقیت در کنکور سال ۹۸ توسط دانش آموزان اش بهترین بهانه برای میزگردی با حضور دبیران برجسته و مدیران این مرکز آموزشی بود.
محمد علیزاده صلح‌دار (دکترای جامعه شناسی و مدیر ارشد پایه دوازدهم دبیرستان البرز) و بهزاد زنجانی نژاد (دکترای مهندسی انرژی، عضو شورای برنامه ریزی شیمی و معاون پژوهشی دبیرستان البرز) دو تن از دبیران ومدیران ارشد این مرکز آموزشی هستند که در این میزگرد از تمام زوایای آموزشی یک دبیرستان موفق و البته راهکارها و تکنیک های این موفقیت ها سخن گفته‌اند. همچنین حضور«علیرضا گلزار آذری» (فوق لیسانس ترافیک و دبیر فیزیک دبیرستان البرز) برادر بزرگتر محمد رضا گلزار (بازیگر سینمای کشور) در بین دبیران دبیرستان البرز در میانه گفتگو فرصتی برای استفاده از تجربیات آموزشی این مرکز شد.

* دبیرستان البرز در کنکور سال ۹۸ توانست آمار قابل توجه و منحصر به فردی را از آن خود کند. روی کار آمدن مدیریت جدید مجموعه چقدر در این فرآیند موثر بود؟

محمد علیزاده: ما سال ۹۱ البرز را با جمعیت تقریبی ۱۲۰۰ نفر تحویل گرفتیم. در یک فرآیند کاملا معمولی و روتین، روند فعالیت های این مرکز آموزشی در حال انجام بود. در ابتدای آغاز دور جدید مدیریتی یک سوال مشترک از سوی مراجعه کنندگان برای ثبت نام در البرز وجود داشت و همه می پرسیدند، در دور جدید مدیریتی این دبیرستان سیستم آموزشی جدید یا قدیمی اجرایی می شود؟ این سوال برای ما کمی آزاردهنده و کمی مسئولیت زا بود. اردیبهشت ۹۱ بود که حاج آقا محمدی برای دیدن و بازدید از دبیرستان به این مرکز آمد و شنیدیم که ایشان قرار است مدیر دبیرستان شوند. به هر حال رزومه قبلی ایشان معاونت آموزشی شهر تهران بود و به خوبی در فضای آموزشی مراکز تهران بودند. از همان شروع مدیریت جدید یک برنامه ۵ ساله تعریف شد و هدف گذاری ما برای سال ۹۷ بود. یک برنامه مدون و مشخص که در این بین کمک و همراهی خانواده ها و اهالی فن و متخصص نیز بسیار کارگشا بود. از دبیرانی که در آموزش و پرورش حرفهای زیادی برای گفتن داشتند، استفاده کردیم و بحث اصلی این بود که از سیستم آموزش صرف خارج شده ایم و با این هدف پیش رفتیم که بتوانیم دانش آموزان این مرکز را به یک شهروندِ اجتماعی ِمردم دارِ متخصص تبدیل کنیم. این کار اتفاق افتاد. آن زمان که ما به تازگی این مرکز را در اختیار گرفته بودیم، دانش آموزان مقطع چهارم البرز به مراکز دیگر می رفتند و برای کنکور آماده می شدند و در واقع ما مقطع چهارم را در البرز اصلا نداشتیم. به مرور برنامه‌ریزی‌های مدیریتی جواب داد و مقطع چهارم در شرایطی کاملا برنامه ریزی شده تشکیل شد. تلاش ما بر این بود که دانش آموزان مدرسه را از دی ماه بخاطر کنکور که حوالی خرداد بود، رها نکنند. در حال حاضر اگر کنکور ۱۳ یا ۱۴ خرداد باشد، برنامه ریزی ما به گونه ای باشد که بچه ها تا دهم خرداد در کلاس ها و مدرسه هستند و فرآیند آموزشی برقرار است. درصد اعتماد عمومی و مقبولیت این سیستم از سوی خانواده ها به مرور بالاتر رفت و باعث شد حمایت همه جانبه آنها هم باعث پیشرفت و تجلی بیشتر این روند جدید شد. رتبه های معمولی دبیرستان در دوره های قبلی به مرور به رتبه های برتر کشوری رسید و معلمان و مشاورین برتری در مدرسه مشغول شدند و خودباوری و اعتماد به نفس بچه ها به مرور جهشی فوق العاده را به خود دید. من یادم هست که در سال ۹۳ رتبه های زیر ۱۰۰۰ این مرکز در کنکور ۱۵ نفر بودند. در سال ۹۷ این عدد به ۶۳ نفر رسید. در سال ۹۸ هم این عدد رسیده به ۱۳۴ نفر. یک سوم دانش آموزان البرز در کنکور امسال زیر هزار بود. سه نفر هم تک رقمی داشتیم که نقطه عطف نتایج امسال بود.

بهزاد زنجانی نژاد: دانش آموزانی که از دوره راهنمایی وارد دبیرستان می شوند از همان ابتدا با یک برنامه چهارساله رو به رو هستند و آن عده از دانش آموزانی که از دوره دوم دبیرستان با ما هستند در یک برنامه سه ساله تحت نظر اند. اخلاق محور بودن مهم ترین اصل در طی سالهای مختلف و دوران آموزشی است. ما قصد داریم انسان تربیت کنیم نه کسی که صرفا در پی درس خواندن است. ما از پایه دهم برای بچه ها کلاس های متعدد آموزشی و تست زنی داریم. کلاس های ایده پردازی و ورزش و شادی دیگر بخش های مختلف این برنامه ریزی هستند که می توانند به خوبی برای دوره های مختلف تحصیلی مثمر ثمر باشند. ثبات مدیریت باعث شده خانواده ها اعتماد بیشتری به این مرکز آموزشی داشته باشند و با هزینه ای شاید کمتر از یک مدرسه عادی ما توانسته ایم دبیرستان البرز را با بهترین کیفیت آموزشی مدیریت کنیم. محصلین البرز را به چشم یک شهروند کاملا تربیت شده در حوزه های مختلف می بینیم که خوب می تواند در اجتماع حرف اش را بزند. دارای آمادگی جسمانی و فیزیکی خوبی است. به مباحث اقتصادی تسلط دارد و می تواند کسب و کار مستقلی را بوجود بیاورد. ایده پردازی های مختلفی را در ذهن داشته باشد و البته به لحاظ علمی نیز به شدت سرآمد باشند. ما سرود و پرچم اختصاصی البرز را تهیه کرده ایم و سالهاست که بچه ها به این سرود و پرچم احترام ویژه ای قائل اند.

علیرضا گلزار: البرز فراز و نشیب های مدیریتی و ساختاری زیادی را در سالهای قبل طی کرده و تجربیات خوب و بد فراوانی را توانسته به صورت عملی مشاهده کند. بی شک مدیریت کنونی که حدود ۷ سال است که با رویکردی جدید وارد فرآیند آموزشی این مرکز شده از همان ابتدا با یک سناریو و برنامه ریزی مشخصی آغاز به کار کرد و همین مهم باعث شد در دراز مدت بتواند به اینگونه نتایج مهم و درخشانی دست پیدا کند. من فکر می کنم یک فرآیند آموزشی درست از یک ایدئولوژی و برنامه ریزی دقیق نشات می گیرد و البته هدفمند بودن فردی که قرار است رهبر یک جریان باشد. اعتقاد دارم که این روند آموزشی به قدری خوب و قابل دفاع است که با ادامه آن قطعا اتفاقات بهتر و بزرگتری نیز قابل پیش بینی است.

* این آمار و رتبه بندی ها بر اساس برنامه ریزی های انجام شده تا چه اندازه قابل پیشبینی بود؟

علیزاده: در فرآیند آموزشی ما از همان ابتدا بچه هایی که تیزهوش و برتر به نظر میرسند و آمار بهتری دارند، مشخص اند. از همان جا پتانسیل کسب رتبه های زیر صد در خیلی از بچه ها مشخص می شود و باعث می شود ما بهتر بتوانیم برنامه ریزی آموزشی را مدون و با هدف پیش ببریم. امسال یکی از دانش آموزان برتر کشوری که رتبه دوم کشوری را آورده بود، در برگه هدف گذاری ابتدای سال خود نوشته بود که رتبه دوم کشوری را خواهد آورد و وارد دانشگاه شریف برای رشته کامپیوتر خواهد شد. بورسیه MIT آمریکا میشود و پس از فارغ التحصیلی به عنوان رئیس دانشگاه شریف به ایران باز خواهد گشت. دقیقا همه این سناریو تا به امروز برایش اتفاق افتاده است. رتبه دو را کسب کرد و وارد رشته کامپیوتر دانشگاه شریف شد. آن بچه خودش برای خود برنامه ریزی و هدف گذاری اش را انجام داده بود و به شدت برایش جنگید و ما هم در این مسیر به او کمک کردیم که به هدفش برسد.

زنجانی نژاد: یکی از ضعف های مهم مدارس و مراکز آموزشی در کشور این است که تمام توان خود را معطوف به قبولی در کنکور می کنند. ما امروز در دبیرستان البرز به آن میزان از خودباوری و تاکید روی سیستم آموزشی رسیده ایم که با صدای بلند اعلام می کنیم که دانش آموزان این مرکز هرگز هیچ نیازی به کلاس های بیرون از مدرسه بابت کنکور ندارند و فرآیند آموزشی در این مرکز به حد اعلا انجام پذیرفته است. هیچ مدرسه ای را نمی توانید پیدا کنید در سطح کشور آزادانه و با اختیار تا ساعت ۸ و ۹ شب بمانند و از امکانات و کلاس های فوق برنامه استفاده کنند. البرز این امکانات را به عملیات رسانده و توانسته اعتماد عمومی را جلب نماید و دراین مسیر به خوبی به پیشرفت برسد.
گلزار: ما سعی می کنیم بر اساس داشته ها و استعدادهایی که شناسایی می شوند، سطح توقعات را در وهله نخست بالا ببریم. سعی در پرورش و شکوفایی آنها داشته باشیم و بر اساس اهداف بلند مدت روی تجلی بهتر و قوی تر آنها قدم برداریم. من اعتقاد دارم تمام پتانسیل ها برای موفقیت های بزرگ تر در این مجموعه مهیاست و تنها یک عزم جدی و تلاش مجدد لازم است که بتوانیم از آنچه هستیم بالاتر رفته و جاه طلب تردر موفقیت های بزرگ باشیم. موفقیت حد و مرزی ندارد و باید برای رسیدن به آنها بیشتر تلاش کرد.

* نقش دبیرستان و مربیان و مشاورین در مسیر موفقیت یک دانش آموز چقدر است؟

علیزاده: بین رتبه یک تا پانصد کنکور در ایران تفاوت علمی چندانی وجود ندارد. اینجا دیگر مهارت است که کارساز است و تعیین کننده. مهارت تست زدن. مهارت انتقال روی صفحه. بسیاری از دانش آموزان برتر باید تعالیم درستی در شیوه تست زدن در روز کنکور بیاموزند که واقعا تعیین کننده است و ما در این مرکز به شدت در تلاشیم که بتوانیم این قبیل مهارت ها را ارتقا بدهیم و نتایج خوبی را هم برای ما در بر داشته است.
گلزار: ما فقط مسیر درست را به آنها نشان میدهیم. بی شک به لحاظ علمی دانش آموزی که از بین حدود ۹ هزار نفر توانسته در آزمون ورودی دبیرستان قبول شود، به شدت در پی موفقیت های بزرگ است. ما نمی توانیم آن خواست و جدیت آن دانش آموز و هدف گذاری های زندگی اش را نادیده بگیریم. این ماجرا وظیفه ما را بزرگ تر می کند و همین موضوع است که باعث شده برای مشاوره و در تمام کلاس ها بیشتر از همه وقت و انرژی بگذاریم. شاید برایتان جالب باشد که گاهی باید قبل از شروع هر درسی خود ما فرمول ها و اتفاقات روز درسی را مرور کنیم. چون به قدری بچه ها پیگیر و اهل مطالعه اند که قبل تر از ما خودشان همه چیز را می خوانند و با آمادگی کامل سر کلاس اند. سوال پیچ مان می کنند و این میزان هیجان و دغدغه برای آموزش واقعا قابل توجه است.
زنجانی نژاد: آزمون ها و کلاس‌هایی که برای محصلین در البرز هست همه و همه حاصل برنامه ریزی و مطالعات مدیران و دبیران ارشد البرز است و این آزمون ها به ریز مورد رصد قرار می گیرند و به قدری به لحاظ علمی و آموزشی و برنامه ریزی نتیجه بخش بوده که هیچ نیازی برای محصلین این مرکز برای حضور در کلاس های کنکور سطح شهر نیاز نیست. حتی کتاب های کمک آموزشی اختصاصی در مجموعه تالیف و تدوین شده است و موارد غیرضروری کتاب های درسی نیز حذف شده اند تا دانش آموز با نهایت سرعت و توان علمی بتواند نیازهای آموزشی خود را تامین نماید.

* برای دبیرستان البرز دو عنوان بسیار پرطمطراق و ویژه در رسانه ها و البته تریبون های رسمی این مرکز استفاده شده است: «نماد مقتدر علمی» و «پایگاه اعتماد عمومی آموزشی». آیا این قبیل عناوین تاثیری در انجام وظیفه شما و مسئولین دبیرستان دارد؟
علیزاده: وقتی برای آزمون ورودی دبیرستان به یک باره بین ۸ تا ۹ هزار خانواده پشت در آزمون هستند تا حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ دانش آموز برگزیده شوند، مشخصا میزان وظیفه و توقعات عمومی از این مرکز مشخص است. در عین حال میزان انتظارات را هم به صورت پلکانی از ما بالا می برد و باعث می شود وظایف ما سنگین تر شود. از سوی دیگر ما یک مرکز آموزشی دولتی هستیم. شهریه پائینی داریم و شهریه کلاس های کنکور مان مصوبه آموزش و پرورش است و چون مدیریت حاج آقا محمدی به عنوان یک پیشرو و رهبر به شدت درست و هدف دار است، پیش بینی دور از ذهنی نیست که البرز به نماد آموزشی در کشور تبدیل شود.

گلزار: هم وظیفه ما را چند برابر می کند و هم انتطارات را بالا می برد. خانواده ها به شدت پیگیر امور آموزشی و فرآیند تحصیلی فرزندانشان هستند و بی معرفتی محض است اگر نگوئیم که تمام تلاش و همکاری را هم با دبیرستان دارند. برای تبدیل شدن به یک نماد که جنبه اعتماد سازی عمومی را با خود دارد، باید بیشتر از آن چیزی که فکرش را می کنید، فداکاری کرد. این فداکاری همه جانبه است و از خود دانش آموزانو خانواده ها شروع و به دبیران ومشاورین و مدیران مجموعه می رسد.

* سیستم آموزشی برای کنکور در البرز مبتنی بر آموزش های خاصی است یا کلاس های خارج از مدرسه در موسسات آموزشی مختص کنکور هم جزئی از این برنامه ها است؟
گلزار: تقریبا خیر. آقای علیزاده بهتر در این باره اطلاعات دارند.
علیزاده: تمام افرادی که در کنکور امسال رتبه آورده اند آنهایی هستند که از صبح تا عصر در کلاس های کنکور دبیرستان حاضر بودند. این برنامه ها چون کاملا به صورت مشخص و مدون و با هدف گذاری تعیین و اجرایی شده اند، کلاس هایی کاملا اصولی و ساختاری هستند که به خوبی می توانند مثمر ثمر باشند و امسال هم نتیجه خوبی دادند.

* اگر قرار باشد مهم ترین معضلات مبحث کنکور در ایران را بازگو کنید، آن معضلات چیست؟
علیزاده: به قول آن فردی که از مافیای کنکور می نالید، کنکور حال خانواده ها را خراب می کند. کنکور آرامش خانواده را برای یکی دو سال منتهی به آن از بین می برد. به نظرم اینکه همه ۶۰۰ هزار نفر دانش آموز رشته تجربی وقتی تنها هدف شان دکتر شدن است، این فرایند مشکل دارد. باید سیستمی تبیین و ترویج شود که در آن هر فردی بتواند انتخاب های پرتعداد و مشخصی داشته باشد و آن میزان تلاش و انرژی بتواند نتیجه مورد رضایتی را از داوطلب ها در پی داشته باشد.

* تا به حال نمونه ای بوده که علی رغم رتبه و جایگاه خوب علمی، علائقی خارج از تحصیل و مردک داشته باشد و پیشنهاد و هدایت شما در این قبیل مواقع چگونه است؟
علیزاده: رتبه ۷۴ رشته ریاضی ما که رتبه بسیار قابل توجهی هم بود بنا به علاقه ای که به موسیقی داشت، وارد دانشکده هنر شد. اراده می کرد در شریف و امیر کبیر می توانست قبول شود ولی ایشان عاشق موسیقی بود و خیلی راحت هم رفت در هنر و ما هم اتفاق از این تصمیم این دانش آموز استقبال کردیم.

* دبیرستان البرز از بدو تاسیس تا کنون بزرگان زیادی را در حوزه های مختلف به جامعه تحویل داده است. از عادل فردوسی پور و استاد همایون خرم بگیر تا سیروان خسروی و کاوه آفاق و ... در بین نسل جدید دانش آموزان خوب، آیا بزرگانی در این سطح باز هم میبینید؟
گلزار: دبیرستان البرز «فردوسی پور»ها و «چمران»های زیادی دارد. در خیلی مواقع وقتی با سوالاتی عجیب و غیرقابل پیش بینی در کلاس از سوی برخی دانش اموزان رو به رو می شوم، متوجه جهان بینی و نگاه هدفدار و جاه طلبانه ای از سوی برخی از آنها می شوم که پیش خودم به این فکر می کنم که این دانش آموز قطعا به مدارج بالای علمی خواهد رسید.
علیزاده: در دوره های قدیمی تر تعداد دانش آموزان کمتر بوده و نوابغ خیلی راحت قابل شناسایی بودند. از آقای چمران گرفته تا میرسلیم و اقای فردوس پور. ولی در دوره کنونی بیشتر در حوزه های پزشکی و صنعتی توانسته ایم گام های خوبی رو به جلو داشته باشیم.
زنجانی نژاد: من ایمان دارم که در سی سال بعد نخبه های مختلفی در حوزه های متعددی از فارغ التحصیلان البرز در سطح کشور معرفی خواهند شد. این یک برنامه ریزی کلان و هدف دار است که طی جلسات مختلف و همفکری با اساتید و مشاورین زیادی برنامه ریزی شده است.