بررسی‌های پزشکی زنانه چرا و چه وقت؟

به‌گزارش جام‌جم، این مقدمه را گفتیم تا به اهمیت و ضرورت بررسی‌های دوره‌ای زنانه از دوران بلوغ تا سال‌های پس از یائسگی پی ببرید. این‌که انجام معاینات و بررسی‌ها در چه مواردی و با مشاهده چه نشانه‌هایی از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود را در گفت‌وگو با آمنه لاهوتی، متخصص زنان و نازایی بررسی خواهیم کرد.

بی‌شک همه افراد در طول زندگی خود چند بار نیاز به مراجعه به پزشک دارند و اغلب این مراجعات زمانی صورت می‌گیرد که فرد دچار مشکل یا بیماری شده است، اما بهترین حالت وقتی است که فرد در شرایطی که هنوز بیماری یا مشکلی ندارد تحت‌نظر یک پزشک باشد که شناخت کلی از او و بدنش داشته باشد تا هم بررسی‌های پزشکی دوره‌ای را برایش انجام دهد و هم در مواقع بیماری با شناخت قبلی که از او دارد، او را درمان کند. مهم‌تر از همه این موارد، آن است که بیماری‌هایی را که صعب‌العلاج یا کشنده هستند در صورت تشخیص زودرس به‌خوبی قابل درمان‌اند و هدف اصلی از تاکید به معاینات دوره‌ای و آزمایش‌های دوره‌ای، همین مورد سوم است؛ یعنی ریشه‌کنی بیماری‌های خطرناک در مراحل اولیه و زمانی که هنوز قابل درمان کامل هستند.

بررسی‌های پزشکی دخترانه ازدوران بلوغ
ویزیت یا بررسی‌ پزشکی دخترانه معمولا پیش از ازدواج جدی گرفته نمی‌شود تا جایی‌که ممکن است مراجعه به متخصص زنان در فواصل چند سال یکبار صورت بگیرد. در حالی‌که همه دختران نوجوان از همان ابتدای بلوغ بهتر است تحت بررسی دوره‌ای متخصص زنان یا در مناطقی که متخصص زنان در دسترس نیست، تحت‌نظر پزشک عمومی حاذق یا پزشک خانواده خود باشند.

به‌ویژه باید توجه داشت زمانی‌که مشکلاتی مثل درد شکم، بی‌نظمی قاعدگی، ترشح غیرطبیعی (همراه با درد، سوزش یا خارش یا ترشح غیرشفاف) از واژن وجود دارد باید به پزشک مراجعه شود و طبیعتا پس از ازدواج و برقراری رابطه جنسی اهمیت این موضوع بیشتر خواهد شد.

عفونت دستگاه تناسلی زنانه را جدی بگیرید
بدیهی است که عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان در صورتی‌که علامت‌دار باشد توسط خانم پیگیری خواهد شد، اما بعضی از عفونت‌های زنان هستند که بدون آن که علامتی داشته باشند دستگاه تناسلی داخلی (مثل رحم و تخمدان‌ها) را درگیر می‌کنند و می‌توانند باعث عوارضی مثل چسبندگی، ناباروری و آبسه و عفونت شدید لگنی شوند. بنابراین تمام زنان پس از ازدواج با تاکید بیشتری باید معاینات دوره‌ای داشته باشند و حداکثر هر شش ماه به متخصص زنان جهت معاینه دستگاه تناسلی مراجعه کنند.

از معاینات دوره‌ای پستان غفلت نکنید
معاینات دوره‌ای پستان معمولا سالانه است و می‌تواند توسط متخصص زنان، جراحان یا پزشکان عمومی آموزش دیده انجام شود. اما اگر هر یافته غیرطبیعی در معاینه وجود داشته باشد باید بیماران را به پزشکان جراح ارجاع داد.
ماموگرافی و سونوگرافی سالانه از ۴۰ سالگی شروع می‌شود، اما اگر سابقه سرطان پستان در افراد درجه یک خانواده وجود داشته باشد یا در معاینه توده‌ای مشخص شود یا هر علامت مشکوکی وجود داشته باشد، این بررسی‌ها با تشخیص پزشک حتی در سنین پایین‌تر انجام خواهد شد.

پیشگیری جدی از سرطان دهانه رحم
بررسی دهانه رحم (پاپ اسمیر) در زنان سالم از ۲۱ سالگی یا از یک‌سال بعد از ازدواج شروع می‌شود. با مشخص شدن نقش ویروس پاپیلوما در ایجاد سرطان دهانه رحم، می‌توان وجود این ویروس را هم در همان تست پاپ اسمیر بررسی کرد. در این صورت اگر پاپ اسمیر و تست ویروس پاپیلوما منفی باشد، زمان تکرار پاپ اسمیر پنج سال بعد خواهد بود.

مراجعات ماهانه در بارداری
خانم‌ها در دوران بارداری هم باید به متخصص زنان مراجعه کنند. زمانی‌که تصمیم به بارداری دارند، یعنی حداقل از سه ماه قبل باید تحت نظر متخصص زنان بوده و یکسری آزمایشات برایشان انجام شود. در این دوره باید مصرف اسیدفولیک را شروع کنند و هم در تمام دوران بارداری (به‌صورت ماهانه) و نیز تا چند هفته پس از زایمان باید تحت‌نظر پزشک متخصص زنان باشند.

تداوم بررسی‌های پزشکی‌های پس از یائسگی
حتی پس از یائسگی و قطع قاعدگی هم احتمال بیماری‌های رحم و تخمدان‌ها منتفی نمی‌شود و یک‌سری بیماری‌های بدخیم در این زمان شیوع بیشتری می‌یابد.
آزمون‌های غربالگری مثل پاپ اسمیر و ماموگرافی در این دوره اهمیت بیشتری می‌یابد. هرگونه علامتی مثل خونریزی یا لکه‌بینی (حتی برای فقط یک‌بار)، ترشح از واژن و درد و بزرگی شکم در این افراد غیرطبیعی است و حتما باید با مراجعه به متخصص زنان بررسی شود؛ زیرا ممکن است علامت بیماری مهمی مثل سرطان رحم و تخمدان باشد که می‌تواند در صورت تشخیص زودرس، قابل درمان و درصورت تاخیر در تشخیص کشنده باشد.