نفت؛ بلا یا طلا؟

این امر سبب می‌شد که آنها نیز به دنبال به دست گرفتن اختیارات تام برای استخراج منابع طبیعی‌شان باشند. هر چند امروزه اکثر کشورهای صادرکننده مدیریت این صنعت را بدون اتکای به خارجی‌ها در دست دارند، اما قطع وابستگی کشورهای نفت‌خیز به خارجی‌ها آن هم ۷۰ یا ۸۰ سال پیش‌، موضوع خوشایندی برای کشورهای توسعه یافته و البته درگیر جنگ جهانی دوم نبود.

همین امر باعث شد که نفت نه فقط برای تامین انرژی که اهرم فشار برای به زانو در آوردن کشورهای صادرکننده باشد. نفت بیشتر از اینکه کالایی برای به گردش درآوردن چرخ توسعه و رشد اقتصادی باشد، ابزاری سیاسی است. همین ماهیت سیاسی بودنش است که از آن بلا می‌سازد. همین که اگر روزی کم شود یا به کلی تمام شود، کشورهای وابسته به خود را دچار مشکل می‌کند. تکلیف نفت در ایران مشخص نیست؛ یک زمان باید از عایدی‌های آن کمتر استفاده کرد و زمان دیگری بیشترین عایدی‌اش را به بودجه سرازیر می‌کنیم. همین امر سبب می‌شود که اقتصاد و متغیرهای کلان نسبت به هر تغییری در بازار نفت خواه از تحریم باشد خواه از سایر عوامل، واکنش نشان دهد و دچار شوک شود.

طبق آمارها اقتصاد ایران به دلیل تک محصولی بودن و وابستگی زیاد به نفت، هر زمان که درآمدهای نفتی افزایش یابد با انباشت هزینه‌های دولت نیز مواجه می‌شود. با‌ تزریق بیش از حد درآمد ارزی در شرایطی که الزامات توسعه‌ای و زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌های تولیدی فراهم نباشد و از سویی نیز نااطمینانی و ابهام در آینده فضای کشور بی‌ثبات وجود داشته باشد، نمی‌توان فضای مناسبی را برای ارزهای ترزیق شده ایجاد کرد و ممکن است پایه پولی، حجم پول و در نهایت تورم افزایش یابد. پس بلا یا طلا بودن نفت به نوع سیاستگذاری‌ها، زیرساخت‌های یک کشور و نگاه سیاستمداران به این کالا باز می‌شود.

منبع: روزنامه اعتماد