باورهای نادرست درباره رتیل‌ها
تهران (پانا) - یک عنکبوت‌شناس با اشاره به افزایش مشاهده رتیل‌ها در کشور به دلیل گرمای هوا، باورهای نادرست درباره این گونه جانوری را برشمرد و برخی از ویژگی‌های آنها را توضیح داد.
به‌گزارش مهر، علیرضا زمانی، دانشجوی دکترای زیست‌شناسی دانشگاه تورکو (فنلاند) اعلام کرد: این روزها، با افزایش دمای هوا در کشور، عکس و گزارش‌های مردمی زیادی به‌دست ما می‌رسد حاکی از اینکه افراد زیادی در مناطق مختلف ایران، به‌ویژه کسانی‌که در خارج از شهر هستند، موجوداتی را به‌ویژه در شب‌ها می‌بینند و راجع به آنها سوال می‌کنند و نام‌های مختلفی به آن اطلاق می‌کنند.
یکی از باورهای غلط راجع به رتیل‌ها این است که زهرآگین هستند اما راسته رتیل‌ها فاقد غدد زهری بوده و طعمه خود را با گزش و تکه‌تکه کردن از بین می‌برند.
زمانی توضیح داد: اگر بخواهیم به‌صورت علمی، جامع و جمع‌بندی شده به مسئله نگاه کنیم، این جانوران رتیل‌های حقیقی هستند که به‌صورت علمی یک راسته جانوری به نام Solifugae را تشکیل داده که در رده عنکبوتیان یا آراکنیدا طبقهبندی می‌شود. این رده راسته‌های دیگری را نیز شامل شده که از شناخته‌شده‌ترین‌هایشان می‌توان به راسته عنکبوت‌ها، عقرب‌ها، کنه‌ها، درازپایان و شبه‌عقرب‌ها اشاره کرد که عموم مردم با آن آشنایی زیادی ندارند. به‌عبارت دیگر، رتیل‌ها جزو عنکبوتیان هستند، ولی عنکبوت نیستند. گروه بزرگ عنکبوتیان، خود در شاخه بندپایان طبقهبندی شده که گروه‌های دیگری مثل حشرات، سخت‌پوستان و هزارپایان را هم شامل می‌شود.
رتیل پاکوتاه، خانواده Rhagodidae که در جنوب ایران به وفور دیده می‌شود
او تصریح کرد: یکی از باورهای غلط راجع به رتیل‌ها این است که رتیل‌ها یک نوع عنکبوت هستند. در امریکا و در زبان انگلیسی معادل نام عمومی که به آن اطلاق شده عنکبوت شتری است و علت آن این است که در کشور انگلستان اصلاً رتیل وجود ندارد و در آمریکا هم مردم عادی با آن خیلی زیاد در ارتباط نیستند و آن را زیاد نمی‌بینند که بخواهند برای آن اسم عمومی و مشخصی را انتخاب کنند.
رتیل‌ها سریع از خود دفاع می‌کنند و اگر لمس شوند به‌سرعت گاز می‌گیرند بنابراین بهتر است در صورتی‌که در طبیعت با آنها رو به رو شدید لمسشان نکنید این عنکبوت‌شناس در توضیح چرایی انتخاب این نام گفت: مردم عمومی صرفاً به این علت که در عکس‌ها و فیلم‌ها دیده‌اند که این‌گونه در نواحی بیابانی زندگی می‌کند به آن عنکبوت شتری هم می‌گویند. البته یک شایعه و باور عمومی غلط وجود دارد که می‌گوید رتیل‌ها، شترها را با گزش خود می‌کشند و در بدن آنها سوراخ ایجاد کرده و در آنجا تخم‌گذاری می‌کنند. این باور عمومی غلط است و صرفاً به این خاطر که در بیابان زندگی می‌کنند به آنها عنکبوت شتری می‌گویند. اسامی دیگری مثل عقرب باد هم گفته می‌شود چون سریع حرکت می‌کنند.
زمانی تصریح کرد: به‌نظر من بهتر است این عنوان در فارسی استفاده نشود زیرا در زبان ما از قبل معادل مناسبی برای آن وجود داشته که می‌توانیم از این نام استفاده کنیم. راسته رتیل‌ها در دنیا بیش از هزار گونه مختلف را شامل می‌شود که در ۱۲ خانواده طبقهبندی می‌شوند که در ایران حدود ۷۵ گونه مختلف از آنها شناسایی شده است. این موجودات زندگی در نواحی بیابانی و گرم و خشک را ترجیح می‌دهند. البته ممکن است در زیستگاه‌های مرطوب هم پیدا شوند.
یک باور دیگر هم این است که رتیل‌ها زمانی‌که بخواهند به کسی آسیب بزنند به یک نقطه مرتفع می‌روند و روی فردی که در پائین است می‌افتند در حالی‌که این مسئله اشتباه استوی ادامه داد: یکی دیگر از باورهای غلط راجع به رتیل‌ها این است که زهرآگین هستند اما راسته رتیل‌ها فاقد غدد زهری بوده و طعمه خود را با گزش و تکه‌تکه کردن از بین می‌برند. یک باور دیگر هم این است که نیش رتیل‌ها در زیرشکم آنها قرار دارد و زمانی‌که بخواهند به کسی آسیب بزنند به یک نقطه مرتفع می‌روند و روی فردی که در پائین است می‌افتند در حالی‌که این مسئله اشتباه است.
این عنکبوت‌شناس توضیح داد: مسئله‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که در شب‌ها وقتی چراغی روشن است، حشرات جذب منابع نور می‌شوند، رتیل‌ها هم برای اینکه بخواهند این حشرات را شکار کنند به سمت منابع نوری می‌روند.
زمانی تصریح کرد: اعتقاد اشتباه دیگر این است که ساختارهای زیرشکم آنها نوعی مکنده است که با آن بالا می‌روند. در حالی‌که وقتی رتیل به منبع نوری نزدیک می‌شوند تا حشرات را شکار کنند در این میان ممکن است رتیل سر بخورد و به‌طور اتفاقی روی کسی که پایین است بیفتد و گزشی ایجاد شود و همین باعث ایجاد این باور غلط شده است.
اندام‌های حسی راکوئت در زیر پاهای چهارم رتیل‌ها که توسط عموم افراد به اشتباه به‌عنوان اندام گزش در نظر گرفته می‌شود.
او تأکید کرد: اندام زیرشکم رتیل هم در اصل اندامی است قارچ شکل یا بادبزن شکل که در ناحیه زیرین جفت چهارم پاهای رتیل وجود دارد و به اصطلاح به آن اندام راکوئت گفته می‌شود که نوعی اندام حسی است. یک گیرنده حسی است که در نرها بزرگتر و مشخص‌تر است به‌خاطر اینکه به‌راحتی جفت خود را پیدا کنند و نه نقش مکنده دارد و نه برای تزریق زهر استفاده می‌شود.
رتیل‌ها بی‌دلیل به کسی حمله نمی‌کنند. اگر کسی آنها را محاصره نکند و سعی در آسیب رساندن به آنها نداشته باشد، مشکلی به‌وجود نمی‌آید و آنها مسیر خود را می‌روند و کاری به کار کسی ندارنداین عنکبوت‌شناس افزود: همچنین می‌گویند رتیل‌ها ۱۰ پا دارند در حالی‌که رتیل‌ها به مانند تمام عنکبوتیان ۴ جفت پا یعنی ۸ تا پا دارند. در عنکبوتیان کلاً ۴ جفت پا وجود دارد و یک جفت اندام دیگر به نام پدی پالپ دارند که معادل فارسی آن پای حسی است. در گروه‌های مختلف این اندام به‌شکل مختلف هست که در عقرب‌ها چنگک مانند است، در عنکبوت‌ها ظاهری مشابه پا دارد، کوچکتر است و در نرها بعد از بلوغ به‌عنوان اندام تولیدمثلی ثانویه استفاده می‌شود. در رتیل‌ها معمولاً طول آن اندام از پاها بزرگتر است و به‌همین خاطر باور عوام این است که این اندام هم پا است در حالی‌که نقشی در حرکت ندارد. در انتهای پدی پالپ‌های رتیل‌ها یک نوع اندام مکنده دارند که حالت بادکش دارد و برای تسخیر طعمه است. اگر یک حشره را بخواهند شکار کنند مکنده را به‌کار می‌گیرند و می‌توانند به‌راحتی به طعمه بچسبند و طعمه را به‌راحتی شکار می‌کنند.
زمانی ادامه داد: در رتیل‌ها جفت اول پاها قابلیت حرکتی خود را از دست داده و به‌عنوان اندام حسی شناخته می‌شود در بالا نگه داشته می‌شود و با آن حرکتی نمی‌کنند. زمانی‌که در زمین حرکت می‌کنند این اندام بالاست تا بتوانند به‌واسطه موهای حسی که روی پاها از داخل عصب‌دهی شده دید دقیقی نسبت به محیط داشته باشند.
تفاوت‌های بین رتیل‌ها و تارانتولاها که خانواده‌ای از عنکبوت‌ها بوده و به‌وفور با رتیل‌ها اشتباه گرفته می‌شوند
او تأکید کرد: رتیل‌ها قرابت ویژه و مشخصی با عنکبوت‌ها ندارند. تفاوت‌های زیادی با هم دارند که از جمله مهم‌ترین آنها این است که رتیل‌ها غده زهر ندارند اما عنکبوت‌ها غده زهر دارند. البته تعداد خیلی‌خیلی کمی از عنکبوت‌ها هستند که زهرشان برای انسان خطرناک است. این غدد زهری اکثراً برای اثرگذاری روی طعمه‌های معمول مثل بندپایان کوچک و حشرات کوچک استفاده می‌شود و تکامل پیدا کرده است. عنکبوت‌ها غدد تولید ابریشم دارند و از ابریشم تور خودشان و کیسه تخم درست می‌کنند، در حالی‌که رتیل‌ها چنین توانایی ندارند. فرم نیش‌ها یا به اصطلاح علمی کلیسرها که یک جفت اندام در جلوی بدن عنکبوتیان است در رتیل و عنکبوت با هم متفاوت است. در عنکبوت‌ها دو بندی است و حالت خنجری دارد در حالی‌که در رتیل‌ها حالتی انبرمانند دارد. دقیقاً مثل انبر، لبه‌های تیز و دندانه‌دار دارد و هر کدام یک قسمت بالایی ثابت و یک بخش کوچکتر پایینی و متحرک دارد که مثل انبر گاز می‌گیرد.
اکثر رتیل‌هایی که این روزها به‌علت فصل گرما دیده می‌شود رتیل‌های نر هستند که به‌دنبال رتیل ماده می‌گردند. اینها هیچ خطری ندارند، اصلاً نیاز به سمپاشی خاصی نیست و یک دوره فصلی است که می‌گذرداین عنکبوت‌شناس تصریح کرد: ویژگی دیگری که به‌ویژه در عنکبوتیان ایران خیلی قابل اتکاست اینکه رتیل‌ها شکمی بند بند دارند اما تعداد خیلی کمی از عنکبوت‌ها در دنیا شکمی بند بند دارند که در جنوب شرق آسیا هستند.
زمانی درخصوص میزان تهاجمی و خطرناک بودن این‌گونه نیز توضیح داد: رتیل‌ها معمولاً در زمان احساس خطر یا فرار می‌کنند یا حالت تهاجمی می‌گیرند که مثلاً بخواهند از خودشان دفاع کنند اما بی‌دلیل به کسی حمله نمی‌کنند. اگر کسی آنها را محاصره نکند و سعی در آسیب رساندن به آنها نداشته باشد، مشکلی به‌وجود نمی‌آید و آنها مسیر خود را می‌روند و کاری به کار کسی ندارند.
او تصریح کرد: اکثر رتیل‌هایی که این روزها به‌علت فصل گرما دیده می‌شود که فصل تولید مثلی آنهاست، رتیل‌های نر هستند که برای جفت‌گیری به‌دنبال رتیل ماده می‌گردند و مردم اینها را به‌راحتی می‌بینند. اینها هیچ خطری ندارند، اصلاً نیاز به سمپاشی خاصی نیست و یک دوره فصلی است که می‌گذرد.
رتیل بزرگ جثه خانواده Galeodidae که انواع مختلف آن در سراسر ایران قابل یافت هستند
زمانی یادآور شد: ممکن است ببینید که در بیابان رتیل به سمت شما می‌آید. این به این علت است که اصلاً Solifugae به‌معنای فرارکننده از آفتاب در زبان یونانی است. اینها می‌خواهند در طول روز به‌سمت سایه بروند و بیشتر می‌خواهند که در سایه شما قرار بگیرند و قصد حمله وجود ندارد. اندازه آنها در گونه‌های مختلفی که در جهان است، از چندمیلیمتر تا چند سانتیمتر است. در ایران گونه‌هایی وجود دارد که با احتساب پاها ممکن است به ۱۵ تا ۱۶ سانتی متر نیز برسد.
ممکن است ببینید که در بیابان رتیل به‌سمت شما می‌آید. این به این علت است که می‌خواهند در طول روز به‌سمت سایه بروند و بیشتر می‌خواهند که در سایه شما قرار بگیرند و قصد حمله ندارند.
او بیان کرد: مسئله دیگر این است که اینها با اینکه زهرآگین نیستند ولی خیلی وقت‌ها ممکن است اتفاق بیفتد که اگر کلیسر آنها کثیف باشد، ممکن است اگر فردی را بگزند و ایجاد زخم کنند، عفونت ثانویه ایجاد شود. این عفونت به‌علت وجود زهر نیست و صرفاً به‌خاطر گزش است. این اتفاق ممکن است در محیط شهری بر اثر خراشیدگی هم به‌وجود بیاید و این دلیل وجود زهر در این حشرات نیست. توجه کنید که رتیل‌ها موجودات نسبتاً تدافعی هستند و سریع از خود دفاع می‌کنند و اگر لمس شوند به‌سرعت گاز می‌گیرند. بنابراین بهتر است در صورتی‌که در طبیعت با آنها رو به رو شدید لمسشان نکنید.
این عنکبوت‌شناس افزود: طول عمر رتیل‌ها کمتر از یک سال تا نهایتاً یک سال و نیم است. رتیل‌ها همگی تخم‌گذار هستند، برای تخم‌ریزی حفاری می‌کنند و برخی گونه‌ها برای مدتی از فرزندان خود مراقبت می‌کنند و به‌واسطه اینکه تغذیه بالایی دارند، زیاد شکار می‌کنند و از نظر متابولیسم موجودات فعالی هستند نقش مهمی در کنترل جمعیت حشرات و جانورانی که برای ما مضرندT دارند و واقعاً بهتر است با این موجودات برخورد خشونت‌باری صورت نگیرد.
ارسال دیدگاه