پاسخ سالاری به شبهات طرح زیست شبانه

محمد سالاری در جلسه امروز شورای شهر تهران در نطق پیش از دستور خود در پاسخ به شبهات و تخریب‌ها از سوی برخی افراد درباره زیست شبانه گفت: موضوع زیست شبانه البته برای اعضای محترم شورا کاملا آشنا است و ما احکامی را در این زمینه در برنامه ۵ ساله سوم توسعه شهر تهران گنجاندیم اما برای روشن شدن ذهن شهروندان و برخی از دوستان منتقد این طرح، لازم دیدم نکاتی را به استحضار برسانم.

وی ادامه داد: زیست شبانه یک واقعیت انکارناپذیر در جهان شهری شده امروز است. در سرتاسر جهان، از شرق تا غرب، از کشورهای توسعه یافته تا کشورهای در حال توسعه، کشورهای مسلمان یا مسیحی، هرجا زندگی شهری به خصوص در ابعاد کلان آن وجود دارد زیست شبانه شهری هم وجود دارد. ظهور این پدیده در دنیای معاصر به علت تغییرات بنیادینی است که در مناسبات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع رخ داده و گسترش آن را ناگزیر ساخته است. مانند بسیاری دیگر از پدیده‌های جامعه معاصر از جمله اینترنت، اتوماسیون، شبکه‌های اجتماعی استارتاپ‌ها و غیره که همه کشورهای جهان را در نوردیده‌اند.

سالاری تصریح کرد: تغییر در ضرباهنگ و نظم زمانی کار و فراغت در جوامع شهری معاصر موجب شده شهر شب برخلاف گذشته که تا حدودی خالی و آرام و بعضا در انحصار برخی گروه‌های اجتماعی خاص بود، به فضا-زمان اصلی برای گذران اوقات فراغت اقشار زیادی تبدیل شود. همین حضور همگانی مردم در فضاهای شهر شب موجب شکل‌گیری اقتصاد شبانه و فرهنگ شبانه در شهرهای جهان شده است. زیست شبانه شهرها بستری از فرصت‌ها را فراهم می‌کند. تجربیات تاریخی جهانی نشان می‌دهد تا زمانی که زیست شبانه به صورت خودرو و خودجوش و برنامه‌ریزی نشده گسترش می‌یافت تهدیدهایی را به وجود می‌آورد اما وقتی مدیران شهری تصمیم‌ گرفتند زیست شبانه را به رسمیت بشناسند و برای ساماندهی و بهبود آن برنامه‌ریزی کنند تهدیدات رو به کاهش نهاد و فرصت‌ها فرصت شکوفایی بیشتر پیدا کردند. این فرصت‌ها، طیف وسیعی از فرصت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را در بر می‌گیرد.

زیست شبانه یکی از عوامل برندینگ شهرهاست

وی اضافه کرد: پس کسی مدعی نیست زیست شبانه به طور مطلق و در هر شکلش پدیده‌ای مفید و مثبت است بلکه یک بستر شکل‌گرفته بر اثر اقتضائات جامعه است که میزان مثبت یا منفی بودن آن را نحوه برنامه‌ریزی و مدیریت آن مشخص می‌کند. امروزه رونق زیست شبانه که بر اثر برنامه‌ریزی و نظارت هوشمندانه به وجود آمده باشد، از مؤلفه‌های زیست‌پذیری شهرها و از عوامل برندینگ شهری محسوب می‌شود.

ضرورت ساماندهی به زیست شبانه

این عضو شورای شهر ادامه داد: اینکه نظر به همین ضرورت ساماندهی زیست شبانه بود که شورای شهر تهران با گنجاندن این ماموریت در برنامه ۵ ساله و تصویب طرحی شهرداری را ملزم کرد که نسبت به برنامه‌ریزی و سپس انجام اقدامات لازم برای بسترسازی تحقق زیست‌ شبانه در چشم‌انداز تهران ۱۴۰۲ را به عمل بیاورد، این اقدام شورا حاصل مطالعات کارشناسی متعددی است که هم در شورا و هم در شهرداری و هم در مراکز پژوهشی و حتی انتظامی و امنیتی درباره زیست شبانه از چندین سال پیش انجام شده بود. علاوه بر مطالعات، جلسات زیادی هم با حضور همه نهادهای ذی‌ربط از جمله نیروی انتظامی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و نخبگان دانشگاهی و سایر ذینفعان در این زمینه برگزار شد که در این جلسات همه حاضران بر سر لزوم ساماندهی زیست شبانه در تهران توافق داشتند.

سالاری اظهار کرد: اخیرا عده‌ای که تنها خود را دلسوز دین و انقلاب می‌دانند در سخنانی سطحی و غیرعلمی و بدون توجه به مفاد طرحی که در شورای شهر در خصوص زیست شبانه مطرح است، این طرح را مخالف تعالیم اسلام و موجب برافتادن بنیان خانواده معرفی کرده‌اند. یک نماینده مجلس افراد پیگیری کننده زیست شبانه را بیمار خطاب کرده‌ و عوامل نفوذ دشمن و نماینده دیگر هم گفته زیست شبانه چیزی جز ایجاد بستر فعل حرام نیست.

برخی اظهار نظرات درباره زیست شبانه در ایران توهین به فرهنگ و تمدن ایران است

وی ادامه داد: اولا این طرز تلقی از ملت ایران اسلامی که اگر کوچکترین بستری فراهم شود از آن به بدترین شکل بهره‌برداری می‌کند، توهین آشکاری است به تمدن و فرهنگ غنی و باورهای دینی مردم این سرزمین. اگر دوستان منتقد واقعا فکر می‌کنند جامعه ما چنین جامعه‌ای است پس باید فکر اساسی‌تری به حال این جامعه بکنند، وضع چنین جامعه‌ای که آن ها روایت می کنند با وجود طرح زیست شبانه‌ نه بهتر می‌شود نه بدتر.

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا با بیان اینکه واقعیت این است امروز بزرگترین منکر در جامعه ما ناامیدی، افسردگی، بی‌نشاطی، دور شدن مردم از هم و غرق شدن مردم در روزمرگی است گفت: این چیزی است که شایسته و زیبنده جامعه اسلامی ما نیست. زیست شبانه از دو جهت با این منکر مقابله می‌کند، اول اینکه با رونق‌بخشی به اقتصاد شهر و ایجاد فرصت‌های شغلی بخشی از علت این افسردگی، خستگی و اضطراب اجتماعی را از بین می‌برد. دوم اینکه با فراهم کردن فرصت تفریحات و سرگرمی‌های حلال و البته برنامه ریزی شده موجب نشاط جامعه می‌شود.

سالاری تصریح کرد: تجربیات متعدد جهانی و ادبیات کارشناسی در این حوزه نشان می‌دهد وجود حیات شبانه به رسمیت شناخته شده و فعال و برنامه‌ریزی شده دارای منافع زیادی برای شهر و شهروندان است. اقتصاد شهر را رونق می‌دهد، موجب بالارفتن بهره‌وری زیرساخت‌های شهری می‌شود، کالبد و منظر شهر را زنده، شاداب و امن می‌کند، با گسترده کردن ساعات انواع خدمات، رضایت شهروندان را افزایش می‌دهد، موجب جذب گردشگر می‌شود، فعالیت‌های فرهنگی و هنری را رونق می‌بخشد، آرامش و نشاط جامعه را زیاد می‌کند و ... در عین حال قرار هم نیست آرامش سکونتگاه‌ها و مناطق مسکونی را برهم زند.

رییس کمیسیون شهرسازی و معماری ادامه داد: کسانی که امروز با منطق به خطر افتادن دین با زیست شبانه مخالفت می‌کنند همانند همان‌هایی فکر می کنند که در اوایل انقلاب با سینما و تلویزیون مخالف بودند و فکر می‌کردند این‌ها موجب به فساد کشاندن مردم و جوانان می‌شود والبته فکر می کردند با رویکرد سلبی می توان مردم را مجبور به عدم تماشای سینما و تلویزیون کرد، در حالیکه امام راحل که دین‌شناس‌تر از همه این‌ها بود و دلسوز‌تر، فرمود: ما با سینما مخالف نیستیم ما با فحشا و منکرات مخالفیم. همین موضع‌گیری راهبردی امام بود که منجر به شکل‌گیری سینمای انقلابی، فاخر و هنری ایران در سال‌های پس از انقلاب منجر شد.

وی درباره زیست شبانه گفت: زیست شبانه اولا یک پدیده صرفا غربی نیست بلکه امروز در سراسر جهان از جمله شهرهای کشورهای مسلمان وجود دارد. ثانیا منحصر در شکل شهرهای غربی نیست و نمی‌توان برای آن ذات ثابت و لایتغیری را متصور شد. بلکه هر شهر و کشوری بنا بر فرهنگ، آداب و ارزش‌های خودش آن را بومی کرده است به طوریکه با ارزش‌های بنیادین خود تضادی نداشته باشد و مسلم است که ما نیز باید مبتنی بر عقاید، باورها و فرهنگ و مذهب شهروندان و جامعه آن را بومی کنیم.

سالاری با اشاره به سابقه تاریخی و فرهنگی زیست شبانه در کشور بیان کرد: شب‌نشینی‌های خانوادگی، مراسم و آئین‌های ایرانی و اسلامی مانند شب‌های احیاء، شب‌های محرم، شب یلدا و غیره بیانگر این سابقه است، اکنون هم مردم در ماه مبارک رمضان شب‌‌ها از خانه بیرون می‌آیند و در کمال آرامش و صفا در کنار یکدیگر به معاشرت و تعامل اجتماعی و مذهبی می‌پردازند. آیا حسنه‌ای بهتر از انسجام اجتماعی، محبت و حسن معاشرت در جامعه امروز ما وجود دارد؟

وی ادامه داد: اگر مؤلفه‌های زیست شبانه را براساس تجربیات جهانی و ادبیات علمی بررسی کنیم می‌بینیم که برقراری امنیت و نظارت توسط نهادهای انتظامی از مؤلفه‌های اصلی حیات شبانه است که حتما در هر طرحی مد نظر قرار خواهد گرفت. مسأله حمل‌ونقل عمومی و ایمنی، طراحی منظر شبانه و نورپردازی، برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های اقتصادی متنوع و متناسب، بسترسازی برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری، بسترسازی برای حضور خانواده‌ها و همه اقشار جامعه در فضای عمومی، ساماندهی نیروی کار با رعایت همه حقوق و الزامات قانونی و انسانی آن و از همه مهم تر احترام به عقاید و باورهای دینی و مذهبی کشور و ... وقتی این مؤلفه‌ها را در مقابل حرف‌های برخی از منتقدین می‌گذاریم که زیست‌شبانه را مساوی با بی‌بندوباری می‌دانند متوجه عمق بی‌اطلاعی آن‌ها از موضوع می‌شویم.

وی اضافه کرد: یقینا زمان برخوردهای قهری و حذفی در مدیریت جامعه به سر آمده است.امروز تمام تصمیم‌گیریها باید مبتنی بر همراهی ذینفعان باشد. و نهایتا طرح زیست شبانه به دنبال آوردن اوقات فراغت از حوزه غیر رسمی و زیر زمینی به عرصه عمومی است که نظارت همگانی و اجتماعی وجود دارد تا به صورت طبیعی آسیب‌ها کم شود.

عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه انتظار ما اینست که کسانی که مدعی دلسوزی برای دین و خانواده هستند به جای ساده‌ترین کار که پاک کردن صورت مسأله و روی آوردن به شعار است، طرح‌های ایجابی ارائه دهند که چگونه محتوای حیات شبانه را هر چه بیشتر در جهت تحکیم بنیان‌های اخلاقی و دینی جامعه سامان بدهیم گفت: قطعا شورای اسلامی شهر تهران از چنین رویکردهای ایجابی استقبال خواهد کرد.

وی تصریح کرد: حیات شبانه چیزی نیست که مدیریت شهری بخواهد آن را ایجاد کند. جامعه پیش از این خودش حیات شبانه خودش را ایجاد کرده و قطعا ایجاد خواهد کرد. دغدغه ما در شورای شهر ساماندهی و برنامه‌ریزی آن است به طوری که هم به نفع اقتصاد و فضای شهر باشد هم به نفع روح و روان جامعه و هم رعایت هنجارهای اجتماعی و فرهنگی و مذهبی.

سالاری با اشاره به اینکه وقتی جامعه را از استفاده از امور مباح منع می‌کنیم، در واقع داریم آن را به سمت حرام سوق می‌دهیم بیان کرد: جامعه شهری امروزه با توجه به تغییرات در بافت جمعیتی، فرهنگی و اقتصادی در طول روز به شدت درگیر مسأله معیشت است. اندک فرصتی که برای بازسازی خود از نظر فکری و فرهنگی و روحی دارد ساعات شب است. طرح حیات شبانه می‌خواهد بستری برای پاسخگویی به این نیاز فراهم کند. این نیاز در فضایی که در آن تنوع، آرامش، تساهل، در کنار هم قرار گرفتن شهروندان به صورت برابر و با حفظ کرامت انسانی، عرضه خوراک فرهنگی سالم و نشاط‌بخش و امنیت وجود داشته باشند پاسخ داده خواهد شد.

وی افزود: از همه دوستان و منتقدین عزیز دعوت می‌کنیم به مجموعه مدیریت شهری و دستگاه‌های ذی‌ربط کمک کنند که حیات شبانه شهر هرچه بیشتر غنی، سالم و نشاط‌بخش باشد. شورای شهر این آمادگی را دارد که طرح‌ها و ایده‌های ایجابی همه دغدغه‌مندان را پس از بحث و بررسی کارشناسی در برنامه‌های حیات شبانه لحاظ کند.