رضا پدیدار*
ریسک مقابله با فساد
برای تحلیل آنچه در فضای‌اقتصادی کشور در حوزه نفت می‌گذرد، باید به‌برخی گزاره‌های ساده پرداخت. نفت دو جنبه دارد. یک‌جنبه آن کالای مورد استفاده مردم در اقصی‌نقاط جهان و ضرورت جهانی تولید انرژی است. جنبه‌دوم اینکه نفت به‌عنوان یک‌استراتژی در صحنه اقتصادجهانی است.
استراتژی، به‌معنای راهبردهای فعالیت در هر جامعه است. حساسیت این مسأله هم از آنجایی معلوم می‌شود که فقط ۳۰ کشور جهان نفت دارند. در تمام طول تاریخ، کشورهای دارنده نفت و گاز چه از منظر ملی و چه بین‌المللی زیر ذره‌بین بودند. در داخل هر کشور هم کسانی‌که در این حوزه فعالیت می‌کنند، در مرکز توجه و نظارت هستند. کسی‌که سکاندار حوزه انرژی است، مسئولیت‌های چندگانه دارد. یک مسئولیت، حرفه‌ای و تخصصی برای پیش‌بردن این صنعت است. مسأله‌دوم، آگاهی از وضعیت‌اقتصادی و اجتماعی و مسأله‌سوم حفظ صنعت در وضعیت موجود و آینده است. به‌همین‌دلیل است که در ایران، طی کابینه‌های مختلف از زمان ملی‌شدن صنعت‌نفت چالش‌های زیادی رخ داده است. از سال ۲۹، سه‌سال طول کشید تا ملی‌شدن به‌نحو صحیحی انجام شود. در این زمان ما صاحب مالکیت نفت شدیم اما عاملیت و فاعلیت را در اختیار نداشتیم. بعد از انقلاب که مالکیت، عاملیت و فاعلیت هر سه در اختیار خودمان قرار داشت، سکاندارانی برای هدایت این سه حوزه، کم داشتیم. به‌همین خاطر همیشه وزارت نفت زیر ذره‌بین بوده است. دلیل عمده آن‌هم وابستگی ما به نفت است. طی ۴۰ سال بعد از انقلاب، در مقاطعی میزان وابستگی
اقتصاد به نفت تا سطح ۷۰ درصد هم افزایش پیدا کرده است. حالا نیز طبق آخرین بررسی سازمان برنامه و بودجه وابستگی اقتصاد ما به نفت ۵۴ درصد است. در حال‌حاضر باید به این نکته توجه داشت کسانی‌که در حوزه نفت فعالیت می‌کنند، با موضوع جنگ‌اقتصادی روبه‌رو هستند. این مسأله‌ای است که آقای زنگنه هم در مصاحبه اخیر خود به آن اشاره کرده‌اند.
در چنین شرایطی ریسک‌پذیری و خلاقیت مدیریتی مهم‌ترین مسأله است. در تاریخ بعد از انقلاب، بسیاری از وزرای نفت ما قدرت ریسک‌پذیری کافی نداشته‌اند.
زنگنه نسبت‌به مدیران دیگر قدرت ریسک‌پذیری بیشتری داشته و همین قضیه باعث می‌شود که مسائل و حاشیه‌های زیادی را هم به‌جان بخرد. از منظر کسانی‌که این صنعت را نمی‌شناسند، زنگنه همواره مورد سؤال است. شرایط‌اقتصادی امروز ما بسیار خاص و متفاوت با دوران جنگ و حتی دوران تحریم قبلی است.
برای انجام مراودات بین‌المللی در این شرایط باید ریسک داشت و هزینه‌های این خطرپذیری هم بالاست. در این شرایط، این مسائل هزینه‌زا است و مدیر باید دارای اختیارات باشد و به او باید اعتماد کرد. در همین‌حال، در چنین شرایطی که هزینه‌های افزایش می‌یابد، نباید منجربه ایجاد فساد شود.
مجموعه عملکرد وزارت نفت نشان می‌دهد که تمام تلاش خود را به‌کار بسته تا راهبردهای ویژه‌ای برای عبور از این وضعیت و مقابله با فساد داشته باشد و اجازه ندهد که صنعت نفت به بستری برای ظهور مجدد مفسدان تبدیل شود.
*رئیس‌کمیسیون انرژی اتاق‌بازرگانی تهران
منبع: ایران
ارسال دیدگاه