موسویان: ایران بارها در مورد آمریکا حسن‌نیت به خرج داد ولی آن‌ها بدعهدی کردند
برای مدیریت و حل بحران‌های خاورمیانه به مدل برد-برد نیاز داریم
تهران (پانا) - دیپلمات سابق ایرانی با برشماری موارد همکاری تهران و واشنگتن در عراق و لبنان و افغانستان، تاکید کرد که جمهوری اسلامی بارها و بارها در مورد ایالات متحده آمریکا حسن‌نیت به خرج داده ولی کاخ سفید در مقابل بدعهدی کرده است.
سید حسین موسویان در مجله دانشگاه آمریکایی قاهره درباره چگونگی حل بحران‌های منطقه اظهار کرد: «تا کنون مدلی عملی و کارآمد برای حل بحران‌های منطقه خاورمیانه و اعاده صلح پایدار ارائه نشده است. بحران‌های خاورمیانه فرم‌ها و ابعاد مختلف دارند، از تجاوز صدام به ایران و کویت و تجاوز آمریکا به عراق گرفته تا ظهور گروه‌های تروریستی داعش و القاعده. وجود بحران‌های متعدد، خاورمیانه را در بدترین وضع بحرانی هفتاد سال گذشته قرار داده است.»
او ادامه داد: «نظام‌ها و سازمان‌های عربی همچون اتحادیه عرب و شورای همکاری‌های خلیج فارس در حل بحران‌ها شکست خورده‌اند. بعد از این هم تا زمانی که همکاری جمعی بین همه قدرت‌های منطقه‌ای وجود نداشته باشد، بحران‌ها قابل حل نخواهند بود. همچنین عملکرد قدرت‌های منطقه‌ای نیز نباید در جهت عکس یکدیگر باشد. در حالی که یک قدرت منطقه‌ای مثل ایران با تمام ظرفیت برای نابودی گروه‌های تروریستی همچون داعش مبارزه می‌کند، قدرت دیگر منطقه‌ای همچون عربستان از نظر مالی و تسلیحاتی گروه‌های مذکور را مورد حمایت قرار داده است از این رو تا زمانی که این تضاد ادامه داشته باشد، بحران‌ها قابل مدیریت نخواهند بود.»
این دیپلمات پیشین کشورمان بیان کرد: «بعد از وقوع انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹، ایران به عنوان قدرتی مستقل از ابرقدرت‌های شرق و غرب، در منطقه ظهور یافت. تاریخ روابط آمریکا با ایران قبل از انقلاب همچون کودتا علیه حکومت مصدق و سلطه کامل در دوران شاه، زمینه‌ساز منازعات آمریکا و متحدان منطقه‌ای آمریکا با ایران بعد از انقلاب شد. سیاست آمریکا بعد از انقلاب همچون پشتیبانی از تجاوز صدام به خاک ایران، حمایت از کاربرد سلاح‌های کشتار جمعی و چهل سال تلاش برای سرنگونی نظام جمهوری اسلامی، نیز این منازعات را عملیاتی کرد.»
موسویان یادآور شد: «با وجود همه بدی‌های کشورهای عربی به ایران، زمانی‌که صدام در سال ۱۹۹۰ به کویت تجاوز کرد، ایران در کنار کویت علیه تجاوز صدام ایستاد. در نیمه دهه ۹۰ نیز مرحوم رفسنجانی به اینجانب مأموریت داد تا با ولیعهد وقت عربستان برای بهبود روابط مذاکره کنم. این مذاکرات محرمانه موجب توافقات مهم و بهبود روابط از نیمه دهه ۹۰ شد و تا حدود ده سال روابط حسنه بین دو کشور در چهارچوب توافقات مذکور ادامه یافت. زمانی که روحانی رئیس‌جمهوری شد، سیاستش بر این بود که بحران هسته‌ای را از طریق دیپلماسی با قدرت‌های جهانی حل کند و روابط را با کشورهای عربی همسایه به ویژه عربستان بهبود بخشد که عربستان با اعدام شیخ نمر و متعاقباً حمله عوامل خودسر به سفارت عربستان در تهران، این تلاش ناکام ماند.»
عربستان از ابتدای مذاکرات هسته‌ای کارشکنی کرد
این تحلیل گر مسائل بین‌المللی گفت: «در عین حال ایران، در مورد آمریکا هم بارها حسن نیت به خرج داد در حالی‌که همواره آمریکایی‌ها بدعهدی کردند. کمک دولت هاشمی رفسنجانی به آزادی گروگان‌های غربی و آمریکایی در لبنان، همکاری دولت آقای خاتمی با آمریکا در جنگ علیه تروریسم و سلطه طالبان بر افغانستان، همکاری نیروهای عراقی متحد ایران با آمریکا بعد از سقوط صدام در دوران خاتمی و همکاری دولت روحانی در حل بحران هسته‌ای و حصول برجام، چهار نمونه آشکار حسن نیت‌های ایران و بدعهدی‌های آمریکاست.»
این دیپلمات پیشین ایرانی اظهار کرد: «عربستان نیز از ابتدای مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی در مسیر حل مسالمت آمیز آن، کارشکنی کرد زیرا خواهان استمرار فشارها و تحریم‌های علیه ایران بود. ریاض به جای تعامل و همکاری با ایران در منطقه، همیشه مسیر تقابل را طی کرده و شکست خورده است. ضمن اینکه خطاهایی همچون گروگان گرفتن حریری نخست وزیر لبنان، حمله به یمن و مثله کردن جمال خاشقجی، "ساخت عربستان" بود و ربطی هم به ایران نداشت.»
او درباره مدل حل بحران در خاورمیانه بر لزوم ارائه اصول و مدلی عمومی تاکید و خاطرنشان کرد: «این مدل می‌تواند بر اساس اصول ذیل باشد:
۱- اولین اصل "درک مشترک از اصول کلی نتیجه معامله نهایی" است که در موضوع هسته‌ای ایران هم چنین شد. ایران و قدرت‌های جهانی ابتدا توانستند در مورد کلیات نتیجه نهایی معامله توافق کنند که عبارت بود از تأمین حقوق هسته‌ای شامل غنی‌سازی و آب سنگین و رفع تحریم‌ها برای ایران و در مقابل تعهد عدم ساخت بمب هسته‌ای توسط ایران.
۲- توقف رقابت‌های منطقه‌ای مخرب و متضاد قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در دوره مذاکرات، که عملکرد متضاد قدرت‌های جهانی به‌ویژه آمریکا و روسیه و قدرت‌های منطقه‌ای به ویژه ترکیه و عربستان و ایران، مسیر صلح را به بن بست می‌کشاند.
۳- تضمین تمامیت ارضی کشورهای درگیر بحران. برخی اصرار دارند که تجزیه تنها راه حل برخی از بحران‌ها مثل بحران سوریه است؛ درحالی که مسیر تجزیه صرفاً باعث توسعه بحران‌ها خواهد شد.
۴- اداره کشور بر اساس خواست اکثریت همراه با تأمین نقش و جایگاه اقلیت‌ها در اداره کشور بحران‌زده. این مهم باید از طریق انتخاباتی آزاد با نظارت سازمان ملل تأمین شود تا خواست عمومی ملت‌های بحران زده در مورد قانون اساسی و حکام جدید با تضمین حقوق اقلیت‌ها تحقق یابد.
۵- همکاری مشترک قدرت‌های منطقه‌ای با هماهنگی و نظارت پنج قدرت عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل.
۶- سرمایه گذاری وکمک‌های وسیع اقتصادی جهانی جهت تأمین نیازهای بشردوستانه ونیز بازسازی کشور بحران زده مشابه طرح مارشال برای بازسازی اروپا بعد از جنگ جهانی دوم.
۷- خروجی نتیجه برد-برد و آبرومندانه برای طرف‌های درگیر به عنوان نتیجه نهایی.»
بازی با باخت یک طرف، مخل صلح پایدار خواهد بود
او تصریح کرد: «نتیجه نهایی باید برد-برد و آبرومندانه برای طرف‌های درگیر باشد چون بازی با حاصل جمع صفر و باخت یک طرف مخل صلح پایدار خواهد بود. این اصول می‌توانست صلحی پایدار برای افغانستان بعد توافقات کنفرانس سال ۲۰۰۱ در شهر بن آلمان دربرداشته باشد. متأسفانه زیاده‌خواهی‌های آمریکا با تلاش در سلطه بلامنازع، نادیده انگاشتن منافع سایر قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی و نیز تلاش برای حذف کامل برخی از بازیگران اصلی صحنه افغانستان بویژه ایران، موجب شد که بحران افغانستان ادامه یافته و طرح صلح کنفرانس بن هم به شکست منتهی شود.»
موسویان ادامه داد: «این اصول همچنان می‌توانست صلح و ثبات پایدار در عراق بعد از صدام را رقم زند لاکن متأسفانه حمایت برخی از قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی از تروریسم تکفیری در عراق، اشتباه آمریکا در مورد اضمحلال کامل ساختارهای نظامی و امنیتی عراق بعد از صدام و نیز اتحاد مخفی اسرائیل و عربستان برای تجزیه کردستان عراق، موجب نابسامانی‌های امروز در عراق شده است.»
این دیپلمات با سابفه ایرانی همچنین خاطرنشان کرد: «در مورد خلیج فارس هم راه حل آخر چیزی به‌جز ایجاد یک "سیستم همکاری و امنیت جمعی در خلیج فارس" نیست.»
او متذکر شد: «حضور ایران و عراق و عربستان و سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای شکل دادن چنین سیستمی نیز ممکن نخواهد بود مگر اینکه پنج قدرت جهانی عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل تلاش مشترک و همکاری فعال داشته باشند.»
ارسال دیدگاه