آیا سدسازی مانع وقوع سیل می‌شود

مدیرکل سابق دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست درباره اظهار نظر برخی مسئولان ملی و استانی درباره احداث سد برای مقابله با سیلاب به پانا گفت: سدسازی نباید کارکرد مهار سیلاب داشته باشد و اصولا یکی از بدترین استفاده‌ها این است که برای جلوگیری از سیل سد ساخته شود.

این کارشناس محیط زیست افزود: کاری که در مناطق سیل‌زده باید انجام داد مدیریت حوضه‌های آبریز است به نحوی که پوشش‌های گیاهی درخوری داشته باشند و بتوان شیب را با استفاده از روش‌هایی که در دانش آبخیزداری وجود دارد، مدیریت کرد. همچنین با استفاده از تراس و بانکت (بانکت‌ها کانال‌ها یا شیارهای ممتد یا منقطعی هستند که در جهت عمود بر شیب دامنه ساخته می‌شوند و وظیفه جمع‌آوری رواناب یا هدایت آن را به یک خروجی عمود بر شیب دامنه به عهده دارند)، انتخاب گونه‌های مناسب گیاهی، اجازه ندادن برای تغییر کاربری اراضی و این قبیل تمهیدات باید کاری کرد که روان‌آب‌ها مجال پیدا کنند تا در سفره‌های آب زیرزمینی و چشمه‌ها نفوذ کنند و به تدریج خود را نشان دهند.

وی افزود: متأسفانه هیچ یک از این اقدامات انجام نمی‌شود و وقتی سیل می‌آید، اعلام می‌‌شود که باید در پایین‌دست سد احداث شود. هم‌اکنون سیاست سدسازی در حوزه مدیریت آب اعمال می‌شود چون تجارت پرپولی است و برای اجرای آن جنگل‌ها را تخریب می‌کنند، کاربری اراضی را تغییر می‌دهند، پل می‌سازند و در بستر رودخانه‌ها، خانه‌ می‌سازند. صدها نفر در شرکت‌های مشاور سدسازی مشغول به کار هستند. متأسفانه نگاه سدسازی همچنان وجود دارد و این یک تجارت قوی است. پس از اینکه بحرانی همچون سیل آمد نیز از سدها بازدید می‌کنند و به عنوان مثال می‌گویند اگر سد کرخه نبود خوزستان زیر آب می‌رفت.

درویش تأکید کرد: هیچ کسی نمی‌پرسد چرا باید ۸ هزار متر مکعب سیلاب در یک مسیر ۶۰۰ کیلومتری به کرخه برسد. چرا در طول مسیر کاری برای مهار سیلاب‌ها انجام نشده است و آب به سمت چشمه‌ها نرفته تا از تولید گرد و خاک جلوگیری کند؟ چرا از تکنیک‌های پخش سیلاب کمک گرفته نشده است؟ چرا از آبخوان‌داری استفاده نشده است؟ چرا در مسیری که بیش از ۱۰ روز طول می‌کشید تا سیل به آنجا برسد، هیچ حرکتی صورت نگرفت و اجازه داده شد تا این همه آب به کرخه بیایید؟

مدیرکل سابق دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: استان خوزستان یکی از کانون‌های گرد و غبار بوده است و این سیلاب‌ها اگر مدیریت شود، می‌تواند یک تا دو سال وضع را تثبیت کند و اگر تداوم داشته باشد می‌تواند برای همیشه مشکل ریزگردها را حل کند منتهی اگر آب به آنجا نرسد به کانون گرد و غبار تبدیل می‌شود بنابراین هدف سازمان محیط زیست باید این باشد که برای تالاب‌ها حق‌آبه دائمی بگیرد.

این استاد دانشگاه گفت: تالاب‌های استان خوزستان می‌توانست تا ۱۲ میلیارد متر مکعب آب را نگه دارد و این آب باید هدایت می‌شد به سمت چشمه‌ها تا کانون گرد و خاک را مهار کند.

وی درباره اقدامات پیگشیری از وقوع سیل در آینده گفت: باید کاری کرد که کوهستان‌ها احیا شوند. فشار دام بر طبیعت کاهش یابد. نباید اجازه داد کشاورزی به جنگل‌ها آسیب برساند، باید از تکنیک‌هایی مثل آبخوان‌داری استفاده شود و به این ترتیب سیلاب مهار شود و نباید اجازه داد در بستر رودخانه ساخت و سازی اتفاق بیفتد.