شیوه‌نامه ساماندهی مدیریت شرایط اضطراری در صنعت نفت ابلاغ شد

به گزارش وزارت نفت، در ابلاغیه بیژن زنگنه آمده است: به استناد بند ۴ از جز الف ماده (۳) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت - مصوب ۱۳۹۱ با توجه به آثار بزرگ انسانی و مالی ناشی از مخاطرات احتمالی وقوع شرایط اضطراری در بخش‌های مختلف صنعت نفت و با هدف ارائه چارچوب یکپارچه جهت طرح‌ریزی، استقرار و اجرای سامانه‌های مدیریت شرایط مذکور، شیوه‌نامه ساماندهی مدیریت شرایط اضطراری در صنعت نفت برای اجرا در کلیه بخش‌های دولتی، عمومی و خصوصی صنعت نفت به شرح زیر ابلاغ می‌شود.

۱- هدف و دامنه کاربرد

در اجرای بند ۴ از جز الف ماده (۳) قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت، این شیوه‌نامه با هدف ارائه چارچوب یکپارچه جهت طرح‌ریزی، استقرار و اجرای سامانه‌های مدیریت شرایط اضطراری در تأسیسات بخش‌های دولتی، عمومی و خصوصی صنعت نفت به منظور مدیریت و کنترل اثربخش شرایط اضطراری با هدف به حداقل رساندن خسارات جانی، مالی، اثرات زیست محیطی و بهداشتی به شرح زیر ابلاغ می‌گردد.

۲- مسئولیت‌ها

اداره کل بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل وزارت نفت موظف به تهیه سند تکمیلی حاوی جزئیات فنیبراساس مفاد این شیوه‌نامه و ابلاغ به شرکت‌های فعال مرتبط در صنعت می‌باشد. مدیران عامل شرکت‌های مرتبط نیز موظف به طرح‌ریزی، استقرار و اجرای مفاد این شیوه‌نامه و مستندات ابلاغی اداره کل بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل می‌باشند.

۳- تعاریف

۱-۳- شرایط اضطراری: وضعیتی غیرقابل انتظار و برنامه‌ریزی نشده با منشأ طبیعی یا انسانی نظیر سیل، زلزله، انفجار، آتش‌سوزی، نشت و ریزش نفت و مواد شیمیایی، رها شدن گاز و … است که می‌تواند باعث مرگ یا صدمات جدی به افراد، توقف کامل فرآیندها یا عملیات‌های صنعت نفت یا صدمات جدی زیست محیطی شود. شرایط اضطراری در صنعت نفت در سه سطح تعیین می‌شود که جزئیات آن در جدول شماره یک آورده شده است.

تبصره- شرایط عملیاتی نظیر از سرویس خارج شدن دستگاه‌ها، قطع خوراک، برق، آب خنک‌کننده، هوای ابزار دقیق و … که منجر به توقف اضطراری جزئی یا ملکی (Partial/Total Emergency Shut Down) تأسیسات خواهد شد در حیطه دامنه این شیوه‌نامه نمی‌باشد و در مواقع بروز چنین وضعیت‌هایی باید بر اساس رویه‌های عملیاتی تأسیسات اقدام شود.

۲-۳- فرمانده صحنه: شخصی است در هر سه سطح که توسط رئیس کمیته شرایط اضطراری تعیین می‌شود و مسئولیت فرماندهی و هدایت عملیات واکنش و فعالیت‌ها در شرایط اضطراری شامل ایمنی صحنه، کنترل وضعیت، تعیین و کنترل منابع، تعیین و اتخاذ تاکتیک‌های عملیاتی (نظیر اطفای حریق، کنترل نشت، حفاظت محیط و اموال) و سایر جنبه‌های عملیاتی را در صحنه به عهده دارد. تمامی مدیران شرکت درگیر شرایط اضطراری و بالاخص مدیر شرایط اضطراری مسئول پشتیبانی از وی بوده و اتخاذ تصمیم نهایی در مدیریت عملیات به عهده فرمانده صحنه می‌باشد.

۳-۳- مدیر شرایط اضطراری: شخصی است که مسئولیت طرح‌ریزی و استقرار نظام مدیریت شرایط اضطراری، حصول اطمینان از انطباق ساختار، منابع، راهبردها و تاکتیک‌های عملیاتی، بسیج منابع و پشتیبانی کامل از فرمانده صحنه را در زمان واکنش، پیگیری و مدیریت جنبه‌های مدیریتی و اجرایی مراحل بازیابی به عهده دارد. در این شیوه‌نامه، مدیر شرایط اضطراری، مدیران شرکت‌های درگیر شرایط اضطراری می‌باشند که باید دو نفر از مدیران ارشد سازمان را که به امور سازمان اشراف کامل دارند، طی حکم مبتنی به ترتیب به عنوان جانشینان اول و دوم خود منصوب نماید.

تبصره - در شرکت‌هایی که ستاد شرکت در یکی از شهرها متمرکز بوده ولی دارای مناطق عملیاتی در جغرافیای پراکنده می‌باشند (نظیر شرکت‌های نفت فلات قاره ایران، خطوط لوله و مخابرات، ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، شرکت انتقال گاز و…)، مدیران عامل شرکت مربوطه می‌توانند با حکم کتبی مدیران مناطق را به عنوان مدیر شرایط اضطراری منطقه عملیاتی مربوطه تعیین کنند.

۴-۳- مدیر ارشد شرایط اضطراری: در مناطق متمرکز (نظیر ماهشهر، عسلویه، خارک و …) مسئولیت عملیات کنترل و مقابله در سطح دوم شرایط اضطراری به عهده سازمان / شرکت / منطقه عملیاتی متولی مدیریت کلی منطقه متمرکز و در مجتمع‌های غیرمتمرکز در بخش دولتی مدیرعامل شرکت‌های تابعه شرکت‌های اصلی وزارت نفت و در بخش‌های عمومی / خصوصی مدیرعامل شرکت مالک شرکت دارای شرایط اضطراری می‌باشد. مدیر ارشد شرایط اضطراری به پیشنهاد اداره کل بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل وزارت نفت و با حکم وزیر منصوب می‌شود. مدیر ارشد شرایط اضطراری باید دو نفر از مدیران ارشد منطقه را که به امور منطقه اشراف کامل دارند، طی حکم کتبی به ترتیب به عنوان جانشینان اول و دوم منصوب نماید.

تبصره- مناطق متمرکز و مجتمع‌های غیرمتمرکز در کلیه بخش‌های صنعت می‌بایست توسط اداره کل بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل وزارت نفت تعریف شود.

۵-۳- کمیته شرایط اضطراری: کمیته‌ای است که با ریاست مدیر / مدیرارشد شرایط اضطراری به منظور پشتیبانی از فرمانده صحنه و با هدف برنامه‌ریزی، هماهنگی و هدایت عوامل و منابع تحت سرپرستی وی در شرایط اضطراری، در سه سطح تشکیل می‌گردد. نحوه ایجاد، ترکیب اعضا، شرح وظایف، نقش و مسئولیت اعضای کمیته‌ها در شیوه‌نامه و مستندات ابلاغی اداره کل بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل خواهد آمد.

تبصره- کمیته شرایط اضطراری سطح سه با ریاست مدیرعامل شرکت اصلی وزارت نفت (شرکت‌های ملی نفت ایران، ملی گاز ایران، ملی صنایع پتروشیمی و پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی) که مدیریت منطقه / سازمان / شرکت دارای شرایط اضطراری (اعم از دولتی، عمومی و خصوصی) مرتبط با حوزه آن شرکت اصلی می‌باشد، تشکیل خواهد شد.

۴- اقدامات

۱-۴- طرح مدیریت شرایط اضطراری

هر یک از شرکت‌ها / واحدها / تأسیسات مشمول این شیوه‌نامه باید براساس سناریوهای محتمل، نسبت به تدوین برنامه‌های واکنش در شرایط اضطراری اقدام و به منظور حفظ و آمادگی، حداقل سالانه دو بار آن را تمرین نمایند. در این برنامه باید متناسب با نوع سناریوهای محتمل، فرمانده صحنه در سطوح مختلف شرایط اضطراری تعیین شده و شرح وظایف افراد، سلسله مراتب اطلاع‌رسانی و نحوه ارتباط و هماهنگی داخلی و خارجی و اقدامات عملیاتی مشخص گردد. به منظور اطمینان از آمادگی کارکنان (شرکتی / پیمانکاران) برای مقابله با شرایط اضطراری، بایدآموزش‌های مرتبط به صورت دوره‌ای و حداقل دو سال یک بار برگزار گردد.

۲-۴- نحوه واکنش در شرایط اضطراری:

واکنش در سطح یک:

در صورت اعلام وقوع حادثه در تأسیسات، ابتدا تیم آتش‌نشانی تأسیسات مربوطه اقدام به واکنش نموده و هم‌زمان به مدیر شرایط اضطراری و فرمانده صحنه اطلاع‌رسانی می‌گردد. تیم اعزامی اول، ضمن ارزیابی وضعیت، به مدیر شرایط اضطراری و فرمانده صحنه گزارش مستمر ارائه می‌نماید. در صورت انطباق وضعیت با معیارهای سطح یک، وقوع شرایط اضطراری سطح یک توسط مدیر شرایط اضطراری اعلام و هم‌زمان فرمانده صحنه، عملیات کنترل را بر عهده گرفته و مدیر شرایط اضطراری اقدامات پشتیبانی و هماهنگی و گسیل منابع را پیگیری می‌نماید.

مدیر شرایط اضطراری موظف است در مناطق متمرکز مدیر ارشد شرایط اضطراری (سطح دو) و در تأسیسات خارج از مناطق متمرکز، رئیس کمیته مدیریت شرایط اضطراری سطح سه و بالاترین مقام مسئول محلی را مطلع نموده و کلیه عوامل سطح دو / سه از جمله فرمانده صحنه و تیم‌های عملیات با اعلام و دستور مدیر ارشد شرایط اضطراری در وضعیت آماده‌باش قرار گیرند.

واکنش در سطح دو (مناطق متمرکز):

در صورت عدم توانایی مدیریت و کنترل وضعیت در سطح یک یا احراز معیارهای سطح دو شرایط اضطراری، سطح دو شرایط اضطراری توسط مدیر اضطراری اعلام و فرمانده صحنه سطح دو (منطقه)، هدایت عملیات را بر عهده گرفته و مدیر ارشد شرایط اضطراری اقدامات پشتیبانی و هماهنگی و گسیل منابع را پیگیری می‌نماید. در این سطح فرمانده صحنه و کلیه عوامل عملیاتی سطح یک زیر نظر فرمانده صحنه سطح دو انجام وظیفه خواهند نمود. همچنین مدیر شرایط اضطراری به کمیته شرایط اضطراری سطح دو ملحق شده و وظایف محوله را پیگیری می‌نماید. مدیر ارشد شرایط اضطراری موظف است رئیس کمیته مدیریت شرایط اضطراری سطح سه و بالاترین مقام مسئول محلی را مطلع نماید.

واکنش در سطح سه:

در صورت عدم توانایی مدیریت و کنترل وضعیت در سطح دو یا احراز معیارهای سطح سه شرایط اضطراری، وضعیت توسط مدیر / مدیرارشد شرایط اضطراری به رئیس کمیته مدیریت شرایط اضطراری سطح سه و بالاترین مقام مسئول محلی گزارش می‌شود. اعلام وضعیت اضطراری سطح سه و اطلاع‌رسانی و هماهنگی با مسئولین سایر دستگاه‌های ذی‌ربط خارج از صنعت نفت توسط رئیس کمیته مدیریت شرایط اضطراری سطح سه انجام می‌گیرد.

تبصره ۱- در سطح سه شرایط اضطراری، فرماندهی صحنه و مسئولیت عملیات در تأسیسات صنعت نفت همچنان به عهده تیم عملیات صنعت نفت خواهد بود.

تبصره ۲ - تا زمان اعلام وضعیت عادی، حضور اعضای کمیته‌های شرایط اضطراری سطوح یک و دو در مرکز مدیریت شرایط اضطراری الزامی است. در صورت نیاز به خروج یکی از اعضا برای مدیریت عملیاتی، به تشخیص رئیس ستاد / کمیته‌های مدیریت شرایط اضطراری می‌تواند محل را ترک نموده و ضروری است جانشین این عضو عهده‌دار مسئولیت ایشان گردد.

۵- نظارت بر اجرا

نظارت بر حُسن اجرای این شیوه‌نامه برعهده اداره کل بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل وزارت نفت می‌باشد.

پیرو این ابلاغیه مدیران عامل شرکت‌های اصلی تابعه صنعت نفت مکلف هستند این شیوه‌نامه را به زیرمجموعه‌ها و بخش‌های عمومی و خصوصی مرتبط با حوزه عملکرد خود جهت اجرا ابلاغ نمایند.