ترامپ از مذاکره با ایران چه می خواهد؟

به گزارش ایرنا، «حسن روحانی» در نخستین روز این هفته و در مراسم اختتامیه چهاردهمین جشنواره شهید رجایی اظهار داشت آمریکا برای مذاکره با ایران هر روز پیغام می فرستد. به گفته روحانی ارسال این پیغام های مکرر در حالی صورت می گیرد که کاخ سفید از هیچ اقدامی برای فشار و به تسلیم واداشتن مردم ایران فروگذار نمی کند.

عدم واکنش دولتمردان آمریکایی به سخنان روحانی خصوصا «دونالد ترامپ» که علاقه وافر خود به جدال لفظی با رئیس جمهوری ایران را آشکار داشته، نشان از این واقعیت دارد که پیام های مکرر به طرق گوناگون از واشنگتن راهی تهران شده است.

اوایل مردادماه بود که ترامپ درنشست خبری مشترک با نخست وزیر ایتالیا عنوان داشت حاضر است بدون هیچ پیش شرطی با مقامات تهران گفت وگو کند. البته «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه ترامپ اندک زمانی پس از این اظهارات بار دیگر شروط دوازده گانه برای توافق با ایران را یادآور شد؛ شروطی که وی حدود دو هفته پس از خروج آمریکا از برجام یعنی اواخر اردیبهشت ماه اعلام کرد و بخش اعظم آن مطالبه تجدید نظر در سیاست های منطقه ای تهران بود.

اعلام این مواضع متناقض از سوی رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه آمریکا در آن مقطع، مصداق تمثیل «با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن» دیپلماتیک عنوان شد اما پس از آن نیز بارها ترامپ از تمایل خود برای گفت وگو با مسوولان ایرانی سخن گفت.

از جمله اواسط شهریورماه ترامپ در حاشیه دیدار با امیر کویت گفت که احتمال دیدار با روحانی در سفر وی به نیویورک به منظور شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل را رد نمی کند. آمریکایی ها به نوعی از رئیس جمهوری ایران دعوت به عمل آوردند تا در جلسه شورای امنیت که به ریاست ترامپ برگزار خواهد شد شرکت کند و زمینه ایجاد نوعی ارتباط شکل گیرد؛ احتمالی که طی روزهای گذشته به محل بحث و نظرهایی میان صاحبنظران و همچنین نخبگان سیاسی تبدیل شد.

اصلی ترین انگیزه ای که ناظران سیاسی در تبیین تمایل ترامپ برای مذاکره با ایران به آن اشاره دارند، شکل دادن به نسخه بدیلی برای میراث برباد رفته «باراک اوباما» است. از این منظر، ترامپ بخش مهمی از توان تبلیغات سیاسی خود در دوران رقابت های انتخاباتی سال ۲۰۱۶ را برای انتقاد سرسختانه از اصلی ترین دستاورد دیپلماتیک اوباما یعنی توافق هسته ای ایران و ۱+۵ مصروف داشت و خروج از برجام نیز به معنای عمل وی به یکی از مهمترین شعارهای انتخاباتی و به عبارتی اقدامی حیثیتی بود.

ضمن اینکه ترامپ با خروج از برجام بیشترین استفاده را به منظور جلب نظر لابی های صهیونیستی و دست اندازی چندصد میلیارد دلاری به منابع مالی سعودی ها در قالب قراردادهای بی سابقه نظامی صورت داد.

در شرایط کنونی ترامپ انتخابات میان دوره ای کنگره را پیش رو دارد و این در حالی است که نه در مذاکره با رهبر کره شمالی به نقطه مشخصی رسیده و نه بر خلاف آنچه ادعا می کرد ایرانی ها خود برای مذاکره با واشنگتن پیشقدم شده اند. به عبارتی ترامپ بنایی را بدون برنامه ای برای بازسازی آن تخریب کرد و بر سر این تصمیم با شرکای اروپایی خود و نیز قدرت های شرقی وارد چالش شد.

ترامپ حتی اگر بتواند از چالش ایران در انتخابات میان دوره ای کنگره که اواسط آبان برگزار خواهد شد عبور کند و اکثریت جمهوریخواهان در سنا و مجلس نمایندگان حفظ شود، با مساله ایران دست به گریبان خواهد بود.

از دید برخی صاحبنظران، کشورهایی چون روسیه، چین و حتی شرکای اروپایی که هدف سیاست هایی غیردوستانه و جنگ تجاری آمریکا قرار گرفته اند، از مجموعه مناسبات خود با ایران به عنوان برگ برنده ای در مقابله یا مذاکره با واشنگتن سود خواهد برند. به عبارتی تخاصم واشنگتن با تهران فضای مانور شرکا و رقبای بین المللی آمریکا را افزایش خواهد داد.

از سوی دیگر، دهان کجی دولت هایی چون ترکیه یا پاکستان به تحریم های آمریکا، صف آرایی سیاسی اعضای اتحادیه اروپا و ناهمخوانی کامل رفتار کشورهایی چون هند و چین با اهداف تحریم های ضدایرانی، حیثیت آمریکا را خدشه دار می سازد و نوعی مقایسه را بین چند و چون اجماع سازی اوباما و ترامپ علیه ایران به وجود می آورد.

ترامپ بشدت از ایجاد چنین قیاسی ناخرسند شده و حتی تلاش های رقبای دموکرات خود در چاره جویی برای کاهش تنش ها میان تهران و واشنگتن را برنمی تابد. به همین سبب بود که ترامپ پس از اعلان «جان کری» وزیر امور خارجه دولت اوباما مبنی بر رایزنی با همتای ایرانی طی ماه های اخیر، بشدت به وی تاخت و او را به انجام اقدامات غیرقانونی در راستای تضعیف دولت و ضربه زدن به مردم آمریکا متهم ساخت.

در موقعیت کنونی اطمینان کامل شرکای منطقه ای ترامپ از ناهمسازی وی با تهران عایدی چندانی برای رئیس جمهوری آمریکا نخواهد داشت زیرا ترامپ با نگاه داشتن سعودی ها و سران رژیم صهیونیستی در موقعیت بیم و امید خواهد توانست منافع اقتصادی و سیاسی بیشتری را از آنان مطالبه کند.

تحلیل دیگر درباره اعلان علاقه وافر ترامپ به مذاکره با ایران ناظر بر خواست وی برای انداختن توپ تقابل در زمین تهران است. از این منظر وی علاوه بر نمایش چهره ای مذاکره طلب و مصالحه جو برای شرکای اروپایی، در جامعه ایران نیز در جست وجو شکل دادن به مطالبه ای مبنی بر مذاکره با آمریکا است. به بیانی دیگر، اعلان آمادگی برای مذاکره همزمان با تشدید فشارها بر جمهوری اسلامی ایران نوعی جنگ روانی برای به تسلیم کشاندن دولت در برابر خواسته های ترامپ است؛ چهره ای که به نظر نمی رسد گزینه و امتیازی برای مذاکره واقعی روی میز داشته باشد و بیشتر بهره جویی سیاسی و تبلیغاتی از پروژه تقابل با تهران را دنبال می کند.