۲.۲ میلیارد مترمکعب آب برای احیای دریاچه ارومیه رهاسازی شد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو، تداوم وضعیت خشکی دریاچه ارومیه و تعهد و توجه ویژه دولت به حل این بحران ملی زیست‌محیطی، تشکیل «کارگروه نجات دریاچه ارومیه» را در نخستین جلسه هیات وزیران دولت تدبیر و امید در پی داشت.

از آن سال برای نجات دریاچه ارومیه که از بزرگترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران به شمار می‌آید، پروژه‌های آبرسانی متعددی توسط وزارت نیرو در دست اجرا است تا همراه با اعمال مدیریت یکپارچه منابع آب و به ویژه کنترل مصارف در کل حوضه آبریز، دریاچه ارومیه از خطر و تهدید جدی خشک شدن رهایی پیدا کند.

احیای اکوسیستم آبی دریاچه ارومیه شاخصی است که نشانگر توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی منطقه است و رسیدن به این مقصود با رعایت الگوی مصرف و بهره‌برداری بهینه از منابع آب سطحی و زیرزمینی حاصل خواهد شد.

مهمترین مساله و چالش ایجاد شده در اثر افزایش بهره‌برداری از منابع آب بیش از توان حوضه آبریز دریاچه ارومیه است که این امر تعادل و موازنه منابع و مصارف را مختل کرده و سبب کاهش حجم آبدهی ورودی به دریاچه شده است.

با این رویکرد، وزارت نیرو تلاش دارد با کنترل مصارف غیرمجاز، توقف طرح‌های توسعه منابع آب درون حوضه و اقدام های غیرسازه‌ای و پروژهای سازه‌ای مناسب از حوضه‌های مجاور شرایط بهتری را برای بهبود وضعیت دریاچه ارومیه فراهم آورد.

یکی از طرح‌های وزارت نیرو در این زمینه توقف ساخت بناهای جدید منجر به افزایش برداشت از منابع آب بوده و براساس آن تمامی طرح‌‌های توسعه منابع آب اجرایی و مطالعاتی وزارت نیرو متوقف شده است که از جمله این پروژه‌ها می‌توان به توقف چهار طرح در حال اجرا شامل سدهای نازلوچای، باراندوزچای، سیمینه‌رود و لیلان‌چای اشاره کرد.

در چهار سال اجرای مصوبه کاهش هشت درصدی مصارف آب کشاورزی تاکنون این مصوبه موفق به اعمال کاهش ۲۹ درصدی مصرف کشاورزی در سدهای در حال بهره‌برداری شده است و مصرف کشاورزی از ۹۴۳ میلیون مترمکعب در سال مبنا به ۶۷۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.

بخش دیگری از این پروژه‌ها مربوط به طرح‌های عملیاتی انتقال آب رودخانه‌ها به پیکره آبی دریاچه بوده که این اقدام ها شامل اتصال زرینه رود به سیمینه رود به طول ۲۵ کیلومتر و لایروبی مسیر رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه به طول بیش از ۸۰ کیلومتر شامل رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، آجی‌چای، مهابادچای، قلعه‌چای و صوفی‌چای است.

از دیگر پروژه‌های وزارت نیرو برای نجات دریاچه ارومیه طرح انتقال آب از سد «کانی سیب» به حوضه آبریز دریاچه ارومیه است که برای این تحقق این امر دو برنامه «احداث سد سیلوه، کانال انتقال جلدیان و سد چپرآباد» و نیز «احداث سد کانی سیب، تونل و کانال انتقال آب به رودخانه گدار و دریاچه» در نظر گرفته شده است.

اجرای پروژه «احداث سد سیلوه، کانال انتقال جلدیان و سد چپرآباد» با تملک اراضی واقع در مسیر انتقال آب به دریاچه میسر خواهد شد که امسال خرید بخشی از اراضی در دست اقدام است.

برای پروژه «احداث سد کانی سیب، تونل و کانال انتقال آب به رودخانه گدار و دریاچه» هم سیستم انحراف و فرازبند اولیه طرح تکمیل شده که تونل انتقال آب به طول ۳۵ کیلومتر دارای پیشرفت فیزیکی ۵۳ درصد و سد کانی سیب و بند انحرافی بادین نیز ۳۴ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

بطور کلی طرح انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه تاکنون دارای پیشرفت فیزیکی ۵۳ درصد است.

در این بین انسداد موقت رودخانه های سنتی در فصل های غیر زراعی در رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه نیز با هدف پیشگیری از برداشت آب رهاسازی شده برای تامین نیاز زیست‌محیطی دریاچه ارومیه هرساله صورت می‌پذیرد.

احداث سد چراغ ویس در بالا دست سد شهید کاظمی بوکان با هدف تامین آب شرب مناسب تر برای مردم شهرستان سقز و کمک به افزایش رهاسازی آب از سد بوکان یکی دیگر از اقدامات وزارت نیرو برای نجات دریاچه ارومیه است. این سد اکنون آبگیری شده و تامین بخشی از آب شرب مورد نیاز شهرستان سقز (حدود ۶۰ درصد) از محل این سد امکان‌پذیر است.

وزارت نیرو در تلاش است تا پساب تصفیه خانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه را به این اکوسیستم آبی با ارزش کشور منتقل کند. با تکمیل تصفیه خانه‌ها پیش‌بینی شده که ۲۰۷،۶ میلیون مترمکعب در سال پساب برای احیای دریاچه ارومیه تخصیص و انتقال یابد.

** شناسایی ۸۸ هزار حلقه چاه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

از سوی دیگر ادامه طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی به منظور ساماندهی چاه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه هم برنامه مهمی است که از سوی وزارت نیرو دنبال می‌شود.

براساس آخرین آماربرداری در مجموع حدود ۸۸ هزار حلقه چاه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شناسایی شده که حدود ۵۰ درصد آنها غیرمجاز است.

در این بخش با وجود محدودیت‌های اعتباری، فشارهای سیاسی و اجتماعی، طولانی شدن تهیه دستورالعمل و شرایط فنی و استاندارد مورد نظر وزارت نیرو برای ساخت کنتورها و ابلاغ آن به شرکت‌ها تمهیدات مختلفی همچون انسداد سه هزار و ۹۹۰ حلقه چاه‌ غیرمجاز حفر شده بعد از سال ۸۵ با تخلیه ۵۷.۴۵ میلیون مترمکعب در سال در پیش گرفته شد.

انسداد ۱۸۰ حلقه چاه حفر شده قبل از سال ۸۵ با تخلیه ۲.۳ میلیون مترمکعب در سال و جلوگیری از اضافه برداشت ۷۴۵ حلقه چاه مجاز با تخلیه سالانه ۱۷.۹ میلیون مترمکعب نیز در دستور کار قرار گرفته است.

همچنین نصب ۶ هزار و ۳۷۸ دستگاه کنتور هوشمند، صدور پروانه مصرف بهینه کشاورزی برای ۲ هزار و ۱۸۶ حلقه چاه و کاهش پروانه به میزان۲۸.۱ میلیون مترمکعب و نیز استقرار و فعالیت ۱۲۳ گروه گشت و بازرسی بخش دیگری از اقداماتی بوده که در این زمینه انجام شده است.