خطر توفان نمکی دریاچه ارومیه چقدر جدی است

در حالی که عباس پاپی‌زاده، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس، چند روز پیش به توفان‌های نمکی دریاچه ارومیه هشدار داد، کارشناس دیگری اعلام کرد خطر ریزگردها از سوی این دریاچه برطرف شده است.

پاپی‌زاده در گفت‌وگو با پانا با بیان اینکه اولویت‌های مهمی همچون محیط زیست در کشور فراموش شده است، گفت: اکنون با خشک شدن آب دریاچه ارومیه، خشک شدن اکثر دریاچه‌های داخلی ایران همچون بختگان، هامون، جازموریان و تالاب‌های استان خوزستان روبه‌رو هستیم و پدیده ریزگردها به کشور ما تحمیل شده است. این پدیده سالانه چندین هزار میلیارد تومان به کشور در حوزه سلامت و اقتصاد آسیب وارد می‌کند. اکنون ۲۳ استان کشور تحت تأثیر ریزگردهای ناشی از خشکی تالاب‌ها هستند و این چالش به استان تهران هم رسیده است.

پاپی‌زاده تصریح کرد: در آینده شاهد توفان‌های نمکی دریاچه ارومیه هستیم. نزدیک به ۴۰ سد و بند در مسیر رودخانه‌های تغذیه‌کننده دریاچه ارومیه احداث شده است. این اقداماتی که در ۴۰ سال گذشته صورت گرفته چقدر به اقتصاد ما کمک کرده است که باید در وضع کنونی هزینه‌های خشکی دریاچه ارومیه به کشور تحمیل شود.

اما این اظهار نگرانی در حالی است که روز گذشته، پرویز آراسته، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان آذربایجان غربی، درباره ریزگردهای نمکی دریاچه ارومیه گفت: اقدامات لازم انجام ‌گرفته و این مناطق پوشش بسیار مناسبی دارد و هیچ موقع به کانون ریزگرد تبدیل نخواهد شد.

او با اشاره به این که خطر ریزگردها منتفی شده است، حتی درباره احیای دریاچه ارومیه هم اظهار امیدواری کرده و با اشاره به اینکه تراز ۶۹/۱۲۷۰ است، گفت: نسبت به سال گذشته دو سانتی‌متر افزایش آب داشته‌ایم یعنی علاوه بر تثبیت کار احیاهم شروع‌ شده است. هم ما و هم مردم استان آذربایجان غربی و همه مردم ایران امیدوار هستیم تا ۱۰ سال آینده بتوانیم به تراز اکولوژیک برسیم و دریاچه احیا شود.

آراسته درباره سدهایی که بر روی رودخانه‌هایی که به دریاچه ارومیه منتهی می‌شد، ساخته شده یا در حال ساخت است، گفت: جلوی احداث برخی از این سدها گرفته‌ شده و آن‌هایی هم که ساخته ‌شده است قسمتی از آبشان که در پشت سدها در حال ذخیره شدن است به‌مرور و میزان مصوبه‌ای که ستاد احیا دریاچه ارومیه دارد رهاسازی می‌کنیم. همین امسال ۳۲۰ میلیون مترمکعب آب از پشت این سدها به دریاچه رهاسازی کردیم. اکنون از ۵ هزار و هفتصد کیلومترمربع از دریاچه حدود دو هزار و ۲۵۰ کیلومترمربع را عرصه آب‌ داده‌ایم که این روند بسیار خوبی است و نشان می‌دهد ستاد احیا موفق عمل کرده است. با وجود اینکه اعتباراتی که تخصیص ‌یافته کم بود و تنها در حدود ۳۵ درصد بوده است اما با همین اعتبارات کم‌کارهای بسیار خوبی انجام ‌گرفته است.

آراسته در حالی این امیدواری‌ها را درباره احیای دریاچه ارومیه داده است که به گفته کارشناسان، اگر چنین اتفاقی نیفتد، «فاجعه انسانی رخ می‌دهد»، این جمله را مسعود تجریشی، مدیر دفتربرنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرد. او طی یک گفتوگو بیان کرد: هفته اول فروردین‌ماه دیدید که چه اتفاقی افتاد، دریاچه ٥٠ درصدش پر بود. در ارومیه که هیچ وقت کسی فکر نمی‌کرد باد غالب به آن سمت است «چشم، چشم را نمی‌دید». اکوسیستم دریاچه ارومیه اگر نباشد هیچ کشت و زراعتی در آنجا جواب نمی‌دهد. صد دلیل وجود دارد که باید دریاچه احیا شود.

این هشدارها را کارشناسان دیگر هم تایید می‌کنند و مخصوصا درباره ریزگردهای نمکی هشدار می‌دهند. کارشناسان محیط زیست پیش‌بینی می‌کنند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست‌محیط منطقه تغییر خواهد کرد. علاوه بر نمک بسیاری از آلودگی‌های شامل فلزات سمی سنگین مورد استفاده در صنعت و مواد سمی مورد استفاده در کشاورزی به آب‌های سطحی و زیر سطحی مرتبط با دریاچه نفوذ کرده‌اند و در صورت خشک شدن دریاچه بسیاری از از مواد سمی هوازی شده و خطرات بیماری‌های تنفسی برای زیست‌بوم و مردم منطقه بوجود خواهد آورد.

فعالان محیط زیست معتقدند خطر خشک شدن دریاچه ارومیه تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری این دریاچه را تهدید می‌کند. پیش‌بینی شده در صورت خشک شدن احتمالی این دریاچه، شاهد بارش باران نمک در بسیاری از استان‌های همجوار باشیم که به به آواره شدن ۱۳ میلیون نفر منجر خواهد شد. شرایط تلخی که باید دید امیدواری‌ها و تلاش‌های مسئولان آن را خنثی می‌کند یا هشدارهای نگران‌کننده محقق می‌شوند.