سکونت ۲۸۰ هزار گلستانی در بافت‌های ناکارآمدشهری
گرگان(پانا)-آمار رسمی نشان می‌دهد ۲ هزار و ۶۲۱ هکتار معادل ۱۶.۹ درصد مساحت شهرهای استان گلستان را پهنه‌های نامطلوب شهری تشکیل می‌دهد.
در کنار مشکلاتی مانند نرخ بالای مهاجرپذیری در استان گلستان، پائین بودن درآمد سرانه، خشکسالی و کم‌آبی، وجود مخاطرات طبیعی از جمله سیل و صدمات ناشی از آن، آتش سوزی منابع ملی، پیشروی بیابان از مناطق شمالی استان که گریبانگیر استان گلستان شده است باید مشارکت ناکافی گروه‌های ذینفع و ذی‌نفوذ در مدیریت شهری و ناکارآمدی نظام اسکان شهری و گسترش مسکن نامتعارف به دو شکل غیررسمی و بافت‌های ناکارآمد فرسوده شهری را هم به آن اضافه کرد. این مسائل سبب شده تا بیش از هر زمان دیگری مسیر توسعه شهرهای استان با کندی و چالش مواجه شود.
سکونتگاههای غیررسمی بستر مناسبی برای بروز آسیب های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی زیرساختی هستند و علاوه بر چالش های امنیتی و نابه سامانی که ایجاد می‌کنند، از داشتن امکانات اولیه شهری مانند دسترسی به حامل‌های انرژی، آموزش و بهداشت و درمان محروم هستند که این مسئله زندگی ساکنان این مناطق را با خطر روبرو کرده است.
۱۶.۹ درصد مساحت شهرهای استان گلستان بافت فرسوده است
آمار رسمی نشان می‌دهد ۲ هزار و ۶۲۱ هکتار معادل ۱۶.۹ درصد مساحت شهرهای استان را پهنه های نامطلوب شهری تشکیل می دهد که شامل ۳۳۲ هکتار بافت تاریخی با بیش از ۲۰۰ خانه ارزشمند تاریخی است که نیاز به حفاظت و بهسازی دارند و یکهزار و ۹۳۹ هکتار بافت میانی و ۳۵۰ هکتار سکونتگاه غیررسمی است. این آمار نشان از ناکارآمدی بخشی از نظام اسکان و توسعه شهری در استان دارد.
در شهر گرگان به عنوان مرکز استان گلستان نیز ۸۶۷ هکتار پهنه مسکونی نامناسب و ناکارآمد و غالباً فقرزده وجود دارد که در برنامه‌ریزی مدیران و سیاستگذاران شهری مورد توجه قرار گرفته است.
در سال‌های اخیر طرح آفتاب برای نوسازی ۵.۲ هکتار از بافت فرسوده شهرگرگان در خیابان سرخواجه و مرمت و بهسازی تکایا، مساجد و تعدادی از خانه‌های تاریخی صورت گرفته و همچنین طرح بهسازی، نوسازی و توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی در شهرهای گرگان و گنبدکاووس تهیه شده است. از دیگر اقداماتی که در این سال ها در مناطق شهری استان صورت گرفته می‌توان به بهسازی معابر، افزایش تعداد سالن‌های ورزشی، دیواره سازی، ایمن‌سازی و فضای سبز حریم رودخانه های شهری، راه اندازی پایگاه های سلامت شهری، اجرای برنامه های کاهش آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از گسترش بافت‌های ناکارآمد و ساخت و ساز در اراضی ملی اشاره کرد.
هرچند این تلاش‌ها در سال‌های اخیر بیشتر شده اما شواهد نشان می‌دهد که مشکل همچنان پابرجاست و در برخی موارد نیز بر ابعاد آن افزوده شده است. ضعف نظام توسعه‌ای منطقه ای کشور، فرآیند توسعه مرکزگرا، زمینه‌های تاریخی همچون تازه تأسیس بودن استان و مواجهه با مخاطرات طبیعی به طور قطع در شکل گیری این وضعیت نقش داشته است اما در حوزه مدیریت استانی و شهری و همچنین اختصاص اعتبارات از محل‌های ملی و استانی برای بازآفرینی شهری رویکردها و حتی برنامه ها نیاز به اصلاح دارد.
می‌توان سکونتگاههای غیررسمی که تعدادشان در این استان کم هم نیست را به عنوان یکی از چالشی‌ترین موضوعات مدیریت شهری به ویژه در شهرهایی مانند گرگان و گنبدکاووس برشمرد.
متوسط حاشیه نشینی در استان گلستان بالاتر از میانگین کشوری است
آن‌طور که مسئولان امر می‌گویند متوسط حاشیه‌نشینی در استان گلستان بالاتر از میانگین کشوری است و همین مسئله آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بسیاری را در شهرهای استان به وجود آورده است. متوسط کشور در این شاخص ۱۱ درصد و در استان گلستان ۱۷ درصد اعلام شده است.
عبدالرضا چراغعلی، مدیرکل امور اجتماعی استانداری گلستان از شناسایی ۶۲ سکونتگاه غیررسمی در استان خبر داده و گفته بود: در سال ۸۶ در شورای برنامه‌ریزی استان چهار نقطه شامل قزاق محله نومل، قلعه محمود در گرگان و سیدآباد و افغان‌آباد در گنبدکاووس به عنوان نقاط اصلی معرفی شدند در حالی که همان زمان این نقاط کمتر از ۱۰ درصد کل مناطق حاشیه‌ای و سکونتگاههای غیررسمی بود.
او معتقد است اکنون حاشیه‌نشینی از شهرهای بزرگ فراتر رفته و به سمت شهرهای کوچکی در شهرهای خان ببین و دلند و روستاهای بزرگی از جمله یساقی گسترش یافته و براساس آخرین اطلاعاتی که از فرمانداری‌ها گرفته شده تعداد سکونتگاههای غیررسمی در استان به ۶۲ نقطه افزایش یافته و حدود ۱۵ درصد از جمعیت استان در این مناطق سکونت دارند.
ممکن است در برخی از برهه های زمانی مهاجرت نیروی کار به استان موجب رونق اقتصادی شده باشد اما در شرایط فعلی که زمینه‌های اشتغال، سکونت، آموزش و حتی سرانه های دیگر فراهم نیست، مهاجرین از سرانه‌های عمومی استفاده می‌کنند که همین امر مشکلاتی را برای شهروندان گلستانی ایجاد کرده است.
او با بیان اینکه افزایش تکدی‌گری، کودکان کار و خیابانی از جمله نشانه‌های گسترش پدیده حاشیه‌نشینی است، گفته این آسیب‌ها جزء اصلی‌ترین نشانه های ظاهری گسترش سکونتگاههای غیررسمی بوده که در گلستان در حال گسترش است.
رشد حاشیه نشینی در کشور بیداد می‌کند
شهرام کوسه غراوی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی هم در این باره گفت: میانگین حاشیه‌نشینی در کشور ۱۱.۸ درصد بوده اما در استان گلستان این میزان ۱۷ درصد است. علاوه براین در این استان بیش از ۶۰ سکونتگاه غیررسمی و منطقه حاشیه شهر وجود دارد که روز به روز بر تعداد و جمعیت آنها افزوده می شود.
او با بیان اینکه رشد حاشیه نشینی در کشور بیداد می‌کند، افزود: گسترش و تعدد سکونتگاههای غیررسمی آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و غیره را به دنبال دارد.
کوسه غراوی درباره سیما و منظر شهری هم بیان داشت: متأسفانه در زمینه ساماندهی سیما و منظر شهری هم در کشور کاری نشده و متأسفانه شهرداری‌ها و وزارت راه و شهرسازی نیز ورود خوبی به این موضوع نداشته‌اند.
اصلاح نظام اسکان و نوسازی و بهسازی بافت های ناکارآمد یکی از موضوعاتی است که دولت باید برای آن برنامه داشته باشد و در کنار آن منابع اعتباری خوبی را به آن اختصاص دهد. موضوعی که از سال ۹۲ و با روی کارآمدن دولت یازدهم مطرح شد اما اعتباری برای آن پیش‌بینی نشد؛ در این سال‌ها نه تنها وضعیت بافت های ناکارآمد که سکونتگاه های غیررسمی و مناطق حاشیه نشین را هم شامل می‌شود، بهبود پیدا نکرد بلکه این بافت‌ها گسترش یافته و به آسیب‌های اجتماعی فراوان‌تری دامن زده است.
برای بازآفرینی شهری در گلستان اقدام خاصی نشده است
سیدمناف هاشمی، استاندار گلستان معتقد است در زمینه بازآفرینی شهری در استان اقدام خاصی انجام نشده است.
او در این باره گفته است: با وجود مساحت چند صدهکتاری بافت‌های ناکارآمد در شهر گرگان تنها در ۵.۲ هکتار آن اقداماتی انجام شده که مطلوب نیست. این در حالی است که هم در برنامه پنجم و ششم توسعه منابع خوبی برای نوسازی بافت های ناکارآمد شهری پیش بینی شده که استان نتوانست سهم چندانی از این منابع داشته باشد.
با روی کارآمدن دولت دوازدهم هم نوسازی بافت‌های ناکارآمد شهری بار دیگر مورد تأکید قرار گرفت و ستاد ملی بازآفرینی شهری نیز ایجاد شد. هدفی هم که مجلس برای دولت تعیین کرده این است که تا پایان برنامه ششم حدود نیمی از بافت‌های ناکارآمد، نوسازی شود که ۱۲۳ تریلیون تومان بودجه نیاز دارد باید دید مدیران استان گلستان چه میزان از این اعتبارات را می‌توانند از محل‌های ملی جذب کنند و البته چقدر در زمینه جذب سرمایه‌گذار در این کار موفق باشند.
ارسال دیدگاه