گزارشنویسی از مکان
واحد آموزش پانا: گزارش از مکان؛ نوعی دیگر از گزارش‌های موضوعی است که وجه غالبِ آن، توصیف و مشاهدۀ گزارشگر از آن مکان است به گونه ای که با توصیف و تشریح وی، خواننده به تصویری عینی از آن مکان دست یابد و بتواند آن را در ذهن خود تجسم کند. اما برای اینکه، این تجسم شکل واقعی‌تری بگیرد و تلاش‌های گزارشگر به شکل انشانویسی نباشد؛شرایطی باید رعایت شود، که به آن می پردازیم:
ضرورت :
همه شما در محل زندگی خود و یا در سفرهایتان با مکانهایی مواجه می‌شوید که دوست‌دارید؛ دیگران را نیز در این مشاهده و تجربه شریک کنید و یا گاهی احساس‌می- کنید؛ نیاز است تا این مکان موردتوجه و بازبینی بیشتر از سوی مسئولان قرار گیرد. به هر حال هدف "گزارش از مکان" ، ارائه تصویری از ظاهر یک محل به همراه ویژگی‌ها و مختصاتی است که آن را از سایر مکانها، متفاوت می‌کند.
همانطور که گفتیم؛ اساس این نوع گزارش بر مشاهده و توصیف و تشریح استوار است و هر اندازه گزارشگر قدرت و مهارت بیشتری در نوشتن و توصیف داشته‌باشد، تصویر ذهنی خواننده به واقعیت نزدیک‌تر است.
به چه نکاتی توجه کنید؟
۱- توصیف مشاهدات؛ توضیح‌دادیم که چون گزارش از شی مبنای اصلی این نوع گزارش‌ها توصیف و تشریح است در هر یک از سوژه‌های ذیل به این موارد توجه کنید:
الف)اثرتاریخی :
اگر از یک اثر تاریخی گزارش تهیه می‌کنید،مثلا یک مسجد مربوط به سده‌های گذشته باید برای خوانندگان توضیح دهید که جنس ساختمان و بقایای این اثر تاریخی از چیست؟ اگر بنا از سنگ ساخته شده حجم و بزرگی سنگها چقدر است؟ از چه مصالح دیگری برای ساختمان‌سازی استفاده‌شده است؟ و بعد به روبنای ساختمان بپردازید؛ هنرهای ویژه و ابتکارات سازندگان ساختمان در چه زمینه هایی است؟ اگر نقاشی، حکاکی، سنگ‌بری و تزئینات خاصی در محل به چشم می‌خورد، دارای چه خصوصیاتی است؟ چه ویژگیهای اعجاب‌انگیزی در ساخت بنا وجود‌دارد که با فناوری_ های زمان ساخت آن کاری صعب و دشوار به نظر می‌رسد؟
ب)یک موزه :
در اینجا علاوه بر تشریح خصوصیات ساختمان، چگونگی قرارگرفتن اشیا دیدنی و چگونگی طبقه بندی آنها، قدمت اشیا و دوره های تاریخی که به آن تعلق دارند را برای مخاطبان بازگو کنید.
ج)منظره طبیعی
در گزارش از یک منظره طبیعی ، مثلا یک جنگل ، روستاهایی که در میان یک جنگل قرار دارند، افراد بومی که در این منطقه زندگی‌می‌کنند و هر آنچه که یک شاهد عینی می- تواند از دیدن جنگل درک‌کند و لذت‌برد،باید در گزارش نوشته‌شود به گونه‌ای که اگر خود خواننده به آن محل رفت چیزی را نیابد که با تصویر خوانده‌شده‌اش انطباق نداشته- باشد.
۲-تاریخچه و سابقه
ذکر سوابق و تاریخچه در این نوع از گزارش‌ها از ضروریات است که رکن اصلی آن را می‌سازد. اطلاعاتی مثل اینکه؛ بنای تاریخی در چه زمانی ساخته شده و با دوران حکومت چه خاندان یا حاکمی هم‌زمان بوده‌است؟ علت اولیه ساخت بنا چه بوده و در طول تاریخ چه تحولات مهمی در آن روی داده‌است؟ و اگر بنا به دلایلی تخریب شده علت آن چه بوده‌است؟
دسترسی به این سوالات از سه راه میسر است؛ اول مراجعه به کتابخانه و جستجو در اینترنت و منابع موجود در مراکز میراث فرهنگی و راه دوم مصاحبه با کارشناسان و افراد مطلع و صاحب نظر که متخصصان میراث فرهنگی هستند و تاریخ را عملا نسل به نسل و سینه به سینه حفظ کرده‌اند.
و سوم تاریخچه‌ای که پیران و ریش‌سفیدان گاه با داستان و افسانه و قصه‌های اساطیری نقل می کنند و البته ذکر این مطالب به جذابیت گزارش کمک زیادی می‌کند.
۳-موقعیت و جغرافیا
موقعیت جغرافیایی و خصوصیات مکانیِ محلی را که از آن گزارش می‌نویسید، به دقت تشریح کنید: مکان مورد نظرتان در کدام کشور و کدام شهر واقع شده‌است. اگر مکان مدنظر شما روستاست با نزدیکترین شهر چقدر فاصله دارد؟ وضعیت آب و هوایی آن در طول سال چگونه است؟شغل مردمانش چیست؟ محصولاتش(کشاورزی و صنایع دستی)چیست؟ جمعیت روستا وتعداد خانوار چقدر است؟اسم روستا و وجه تسمیه آن و آداب و رسوم روستا هم از نکات خواندنی در اینگونه گزارش‌هاست.
ساختمان
اگر گزارش در مورد یک ساختمان در یک شهر است، خیابانهای اصلی و فرعی اطراف آن را روشن کنید نوع معماری و ویژگیهای خاص آن ساختمان در بین ساختمانهای اطراف در آن شهر-ویژگیهای آن شهر خاص و ...
نمایشگاه
در گزارشی که از یک نمایشگاه می نویسید؛ شمار بازدیدکنندگان ، خصوصیات سنی، شغلی و تخصصی آنان، تفاوت نمایشگاه موردنظر با نمایشگاه‌های مشابه، ویژگیهای محصولات و چگونگی عرضه آنها از خصوصیاتی است که باید در گزارش مورد توجه قرار گیرد.آنچه که این نمایشگاه را از نمایشگاه‌های مشابه جدا می‌کند.
تعادل و توازن در گزارش
در تهیه هرگزارشی به‌ویژه اینگونه گزارش‌ها باید به تمامی موضوع‌های مهم به طور یکسان توجه‌کرد و تعادل و توازن را دربیان ویژگیهای مکان حفظ کنید. پرداختن بیش از حد متعارف به یک بخش مثلا تاریخچه یا موقعیت مکانی ضمن خارج‌کردن گزارش از اعتدال خوانندگان را خسته می‌کند. به هر یک از محورهای گفته‌شده(توصیف مشاهدات، تاریخچه، تاریخچه، سابقه و موقعیت جغرافیایی و خصوصیات مکان) در حد مورد نیاز متناسب با نوع مخاطب، نوع رسانه، توجه به شرایط زمانی، نوع گزارش و هر بخش به تناسب اهمیتی که در این گزارش دارند، بپردازید. برای برخی از موارد مثلا تاریخچه نیاز به زیاده گویی نیست.
علاقه مخاطب را هیچ‌گاه فراموش نکنید.
--------------------------------------------
منبع: گزارش‌گری کاربردی برای رسانه های جمعی / محمدتقی روغنی‌ها با تغییرات نگارشی واحد آموزش پانا
ارسال دیدگاه