فنون و مهارتهای مصاحبه با کودکان

مصاحبه با کودک هنر است و برنامه ریزی و هدف می خواهد

مصاحبه با کودکان در انواع گزارشها الزاماتی دارد و تردیدی نیست که نیازمند روان شناسی خاص خود است. سختی مصاحبه با کودکان در شرایط معمول، حتی ممکن است سخت تر از گفتگو با یک بزرگسال در شرایط بحران و مصیبت باشد. مهارت های ارتباطی و کلامی و ایجاد نوعی همدلی و همنوایی با کسی که دنیای کودکانه خود را دارد به منظور کسب اطلاعات لازم بدون شک یک هنر است و اینجاست که باید گفت اهمیت روشنی و درک متقابل بین مصاحبه کننده و مصاحبه شونده، در مصاحبه با کودکان و نوجوانان به اوج می رسد.

اما چگونه می توان این هنر را به نمایش گذارد، تاکید ما توجه به شرایط و یک برنامه ریزی حساب شده برای مصاحبه است،باید از اهداف مصاحبه خود درک صحیح داشته باشید. محورهای بحث کاملا معلوم باشد یعنی باید از قبل بدانید درباره چه با چه منظور و هدفی گفتگو می کنید.

چگونه کودک را به حرف زدن واداریم؟

هدف اصلی مصاحبه، تشویق کودک به صحبت در مورد موضوعات خاص است. بهترین مصاحبه گران آنهایی هستند که؛ کمتر حرف می زنند و بیشتر به حرفهای کودک توجه می کنند. برای این منظور به نکات ذیل توجه کنید:

• بهتر است پیش از مصاحبه، خود را به کودک معرفی کنید و هدف خود را از مصاحبه با وی بگویید تا به شما اعتماد کند.

• در آغاز مصاحبه باید اصول اساسی مصاحبه را تکرار کنید و این اصول را باید در مرحله پیش مصاحبه تشریح و تبیین کنید.

• سوالاتی بپرسید که باعث پیشبرد گفتگو می شود؛ بدین ترتیب کودک را تشویق به حرف زدن کرده اید .

• برای مصاحبه با کودکان از سبک قیف استفاده کنید، سبکی که با سوالهای ساده شروع می شود و پاسخ به آن برای کودک آسان تر است.

• شنونده فعال باشید. کم حرف بزنید و با توجه به حرفهای کودک و نشان دادن این توجه(واکنش نشان دادن به حرفهای او مثل :لبخند زدن ، عبارات تشویقی مثل خُب چه جالب! و آهان ، جدی ..) مشوق کودک باشید.

• بیشتر از سوالات باز استفاده کنید؛ مثل "درباره برنامه تلویزیونیِ مورد علاقه ات حرف بزن؟

• مصاحبه گر، باید رابطه دوستانه با کودک برقرار کند. ایجاد رابطه دوستانه مستلزم گوش دادن به خواسته های کودک است. چنانچه شاید کودکی مایل باشد ذهن خود را بر موضوع مصاحبه متمرکز کند و مصاحبه گر بخواهد داستان او را بشنود. کودک دیگری ممکن است تمایلی به حرف نزدن نداشته باشد در اینجا باید از او سوالات کاملا مستقیم بپرسید.

• ایجاد رابطه دوستانه با کودک به معنای دوست یا رفیق شدن با او نیست. اعتماد سازی را نباید با ایجاد موقعیتی که کودک در آن تنها قصد خشنود کردن مصاحبه گر را دارد اشتباه گرفت. نتایج تحقیقات نشان می دهد انجام مصاحبه های "بسیار صمیمی و دوستانه" به همان اندازه که می تواند به پاسخ های صحیح منجر شود می تواند به اطلاعات اشتباه بیانجامد.

• بهترین روش برای بازکردن سر صحبت با یک کودک یا نوجوان این است که نظر او را درباره یک موضوع بپرسید.

آدم بزرگ نباشید!

"بیاگی" در کتاب "مصاحبه موفق" می گوید: "زمانی که با یک کودک مصاحبه می کنید اول از همه باید بنشینید و هم سطح او قرار بگیرید تا ترس او از آدم بزرگ بودن شما بریزد".

بزرگترها معمولا کودکان و نوجوانان را نصیحت می کنند. بنابر این یک کودک از هر فرصتی برای عرض اندام و نشان دادن هوش و عقل خود بهترین استفاده را می کند. پس در این شرایط بهتر است نظر او را درباره یک موضوع پرسید.

"نلسون پرایس"_ مدرس روزنامه نگاری_ می گوید: یک بار برای نوشتنِ گزارشی درباره مدرسه، به کلاس شاگردان دوم دبستان رفتم و از آنان خواستم به عنوان کسانی که از کلاس دوم فارغ التحصیل می شوند، درباره روز اول مدرسه توصیه هایی را به کلاس اولی هایی که تازه می خواهند به مدرسه بیایند گوشزد کنند. این خواست من باعث شد که این بچه ها با هیجان نظر خود را بگویند؛ آنان از این که دانا و با تجربه قلمداد شده اند،خیلی لذت بردند.

حضور شخص سوم در مصاحبه

"آبراهام آمیدور" در کتاب خود- گزارشگری خوب- توصیه قابل توجهی دارد او می نویسد: "گاهی قانون مصاحبه دونفری را می توان نادیده گرفت. اولین مورد مصاحبه با کودکان است. هنگام مصاحبه با کودک بهتر است یکی از والدین یا مربی که درک خوبی از سطح فهم کودک داشته باشد، همراهش باشد".

حضور این فرد همراه کودک به دلیل شناخت بیشتر از او، در درک سوالات مصاحبه گر به کودک، و گرفتن جوابهای بهتر از مصاحبه شونده(کودک) کمک بزرگی خواهد کرد و شاید جایی لازم باشد خاطره ای یا جزئیاتی را به یاد کودک بیاورد که در شکل گیری حکایتهای کلیدی گزارش موثر باشد. بنابر این از حضور فرد سوم در مصاحبه استقبال کنید!

جمع بندی گفته ها

در نهایت اینکه، برای اتمام مصاحبه ابتدا باید گفته های کودک را جمع بندی کرد. این کار مصاحبه گر را قادر می سازد با تشویق کودک به تصحیح موارد نامفهوم و همراه با وی به بررسی درک صحیح گفته هایش بپردازید .

حرف راست را از بچه بشنو!

در آخر اینکه کودکان صادقند. که حرف راست را باید از آنان شنید. و دیگر لازم نیست برخی از ترفندهایی که در مورد سنجش صداقت مصاحبه شونده گفتیم؛ در مورد آنان به کار بندید.واین لذت مصاحبه با کودکان است.خودتان را از این لذت محروم نکنید.

---------------------------------------------------------

استفاده از منابع با اضافات وتغییرات
تنظیم :اعظم عابدینی