احزاب سیاسی عراق از قدیم به ایران دِین دارند/ ماجرای اختلافات میان مالکی و صدر

محمد قیصری کارشناس مسائل خاورمیانه پیرامون روابط دو جانبه ایران و عراق به خبرنگار سیاسی پانا گفت: اکثر کارشناسان مسائل منطقه به تاثیر ایران بر کشور عراق پس از فروپاشی حکومت صدام اذعان دارند و این اعتقاد در غرب و خاورمیانه وجود دارد که میوه از بین رفتن صدام توسط غرب را ایران برداشت کرده است.

وی ادامه داد: می توان گفت این تاثیرات در عراق مثبت و سازنده بوده که این مساله به ویژگی های فرهنگی که بین مردمان دو کشور وجود دارد مربوط می شود. کشور عراق به لحاظ مذهبی دومین کشور پرجمعیت شیعه در منطقه است و چندی پیش روزنامه نگاری فرانسوی در کتابی با عنوان صد میلیون عرب با اشاره به روابط ایران و عراق آورده است که عراق کشور نیست بلکه شهرهای مرزی ایران است.

این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به دوره جدید روابط میان ایران و عراق و نزدیکی بسیار زیادی دو کشور اذعان داشت: ایران همکاری های سازنده بسیار خوبی با عراق، در زمینه های اقتصادی، نفت و سایر زمینه ها داشته و همچنین کمک های اطلاعاتی زیادی به عراق کرده است که این روابط در دوره مالکی رو به افزایش گذاشت.

وی اضافه کرد: مالکی در دوران رژیم بعث چندین سال در ایران اقامت داشت و شیعه است و حتی گفته می شود زمانی که اوباما از عراق خواسته بود از ایران دوری کند با مخالفت وی روبرو شد؛ و این در واقع نفوذ ایران را بیشتر می کند.

قیصری در ادامه اظهار کرد: روابط دوستانه دو کشور مدتی است که عراق را از یک کشور دشمن و تهدید دائمی علیه ایران، به یک کشور دوست و حتی متحد استراتژیک تبدیل کرده است. عراق در دوره مالکی در کنار ایران در بحران سوریه ایستاد و به حل بحران سوریه کمک کرد و این نشان از تاثیرایران بر سیاست های این کشور دارد که غیر قابل انکار است.

پژوهشگر مسئل سیاسی تاثیرگذاری ایران بر عراق را از لحاظ ژئوپولتیکی، فرهنگی، عقیدتی و مذهبی و هم به لحاظ روابط تاریخی دانست و خاطرنشان کرد: عراق در زمان های قدیم و پیش از اسلام جزئی از ایران بود و پایتخت بزرگترین امپراطوری ایران در عراق واقع شده که کاخ کسری نام دارد و همواره و از دیرباز ایران تاثیرات مثبت و سازنده ای بر این کشور همسایه داشته است.

ایران از تغییر مالکی استقبال کرد

قیصری در ادامه این گفت و گو ضمن بیان این نکته که ایران زاز حامیان ملکی بود تصریح کرد: با وجود آنکه ایران یکی از حامیان اصلی نوری المالکی بود اما پس از برکناری وی همکاری خود را با حیدرالعبادی ادامه داد و حتی آن زمان که مالکی ابراز نارضایتی می کرد شورای عالی امنیت ملی ایران به العبادی تبریک گفت. در این تغییر موافقت ایران نیز در نظر گرفته شد و ایران از آن استقبال کرد.

وی اضافه کرد: العبادی مانند المالکی از اعضای حزب الدعوه و از مخالفان رژیم بعث بوده و تنها تفاوت این دو آنست که مالکی در زمان مبارزه با رژیم بعث در ایران و العبادی در انگلستان سخنگوی شاخه اصلی حزب الدعوه بود. اما مطلب حائز اهمیت این است که این تغییر، تحول اساسی در استراتژی عراق در آینده ایجاد نخواهد کرد.

این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به اینکه ایران در این تغییر و در متقاعد کردن مالکی نقش مثبتی داشته بیان داشت: العبادی از جمهوری اسلامی ایران به خاطر کمک وهمکاری هایش در این زمینه تشکر کرد. با این وجود نوری المالکی هنوز در عراق چهره تاثیری گذاری است و در ائتلاف دولت قانون که در آن انشعابی رخ داد و عده ای از اعضای ائتلاف، از ائتلاف پیمان ملی که در واقع حمایتی از العبادی بود حمایت کردند و می توان گفت که همه گروه ها از این تغییر استقبال کردند.

ماجرای اختلافات میان مالکی و صدر

قیصری با تاکید بر این مطلب که این تغییر به نفع عراق هم بود یادآور شد: نارضایتی هایی از مالکی وجود داشت و این نارضایتی ها در گروه های شیعیان بخصوص جریان صدر پررنگ تر بود. در این میان اختلافات میان مالکی و صدر کمی سابقه دار تر است و از زمانی شروع شد که ارتش دولت مالکی در کنار نیروهای امریکایی به سپاه المهدی حمله کردند. از آن زمان اختلافاتی بوجود آمد که ایران نقش پررنگی در میانجیگری بین صدر و مالکی را ایفا کرد.

وی با بیان اینکه سپاه المهدی در زمان گذشته یک نیروی نظامی مستقل از دولت بود افزود: برای اینکه دولتی بتواند حوزه مشروعیتش را گسترش دهد گروه های نظامی باید در ارتش و در نیروی نظامی دولت جدید حل شوند و در غیر این صورت طبعا اختلافاتی را ایجاد می کنند.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه خاطرنشان کرد: مقتدی صدر سیاست های مستقلی را پیشه کرده بود و بیشتر امریکا را هدف قرار داده بود و آمریکایی ها به عنوان اصلی ترین حامی نظامی عراق در دوره جدید از این مساله ناراضی بودند و از این رو ایران هم در آن دوره صدر را تهدید کرد که اگر مخالفت هایش را با دولت مالکی ادامه دهد اجازه ورود به ایران را به او نخواهد داد و حتی دفاترش را در ایران خواهد بست.

اهمیت حفظ وحدت سیاسی در عراق/ احزاب سیاسی عراق از قدیم به ایران دِین دارند

قیصری در خصوص حمایت ایران از کشور همسایه خود عراق گفت: ایران از یک دولت قدرتمند یکدست در عراق حمایت می کند که بتواند یکپارچکی جغرافیای سرزمین عراق را حفظ کند و چون پست نخست وزیری در اختیار شیعیان -که در اکثریت قرار دارند- است، خود به خود نزدیکی دو کشور تضمین می شود؛ لذا با توجه به این که ایران موافق تقویت دولت مرکزی در عراق است هر نیرویی که بخواهد دولت مرکزی را تضعیف کند طبعا در راستای منافع ایران در عراق قرار نمی گیرد.

این کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به حضور داعش در عراق و معادلات حاکم بر این کشور پس از این حضور بیان داشت: قدرت گرفتن داعش در منطقه اصلی ترین تهدید برای سایرکشورهای منطقه است لذا حفظ وحدت سیاسی در عراق تحت هر شرایطی برای مقابله با داعش از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی افزود: احزاب سیاسی عراق از قدیم به ایران دِین دارند. اعضای حزب الدعوه در ایران بودند و ایران به آنها پناه داد همچنین کردهای عراق هم در ایران بودند و ایران به آنها کمک کرده بود. بارزانی در کرج ساکن بوده و پسر وی تحصیل کرده ایران است.

قیصری در خصوص واکنش کردهای عراق در قبال حمله داعش به این کشور اذعان کرد: آنها در ورود داعش به این کشور قدری بی تفاوت بودند حتی می خواستند به نوعی از این فرصت استفاده کنند و شهرهای بیشتری را تحت کنترل درآورند و البته در خصوص کرکوک این کار را عملی و ادعای استقلال کردند. بارزانی در حال پیش برد این طرح بود اما آن زمان که حملات داعش متوجهشان شد و کردها فهمیدند که به تنهایی قدرت مقابله با این گروه را ندارند، از دولت ایران و دولت مرکزی عراق درخواست کمک کردند. کمک های نظامی دولت مرکزی عراق و همچنین مشاوره های نظامی ایران به کردها کمک کرد و کردها بار دیگر به موضع قبلیشان بازگشتند و برای مقابله با تجزیه عراق تلاش کردند.

تجزیه عراق برای کل منطقه و نقشه جغرافیایی می تواند خطرناک باشد

وی در ادامه اظهار داشت: عدم ورود مستقیم ایران به مساله داعش کار بسیار درستی بود. هرچند در داخل ایران مردم آماده مبارزه بودند و کردهای ساکن ایران برای مقابله علیه داعش اعلام آمادگی کرده بودند اما ایران سیاست خوبی را در این قضیه پیش گرفت.
این تحلیلگر خاورمیانه افزود: همچنین حوزه های علمیه ایران و نجف موضع خوبی در این زمینه داشتند و مراجع دینی نیز کمک کردند که جلوی تفرقه و جنگ دینی که داعش پیگیر آن بود گرفته شود. گروه های سنی در عراق آماده مبارزه با داعش شدند و در واقع از تفرقه مذهبی جلوگیری شد.

وی در خاتمه با ابراز امیدواری نسبت به دولت جدید عراق تصریح کرد: اینگونه به نظر می رسد که در دولت جدید عراق، هماهنگی ها بیشتر شده و بتوان با مسئله داعش مقابله جدی صورت گیرد و باید به دولت جدید عراق امیدوار بود. همچنین تداوم ارتباط میان دو کشور -که در دوره مالکی به اوج خود رسیده بود- امروز به نفع هر دو کشور است. کشورهای عربی بخصوص عربستان و کشورهای حاشیه عراق تنش هایشان را با این کشور کم کرده اند و این به نفع خاورمیانه عربی است.