بازاری ها کالا احتکار می کنند تا گران شود؟

به گزارش خبرگزاری پانا، نه کسی می آید و نه کسی می رود، این است حال و روز امروز بازار لوازم خانگی. بازار لوازم خانگی که روزی برای خود برو و بیایی داشت و مردم برای خرید یک دست جهزیه تمام آن را زیر و رو می کردند. حالا اما، به قول فروشنده های منطقه امین حضور که مرکز فروش لوازم خانگی است، «قبل تر ها مردم برای تفریح و قدم زدن هم یک دوری در امین حضور میزدند ولی الان دیگر کسی برای قدم زدن هم نمی آید.» فروشگاه ها به ندرت به خود مشتری می بیند و تعدادی از آنها هم که گذری مشتری درشان را می زند، می گویند: «تا اطلاع ثانوی فروش نداریم». تا اطلاع ثانوی که به عقیده کارشناسان، بیشتر احتکار لوازم خانگی است. احتکار به دلیل رکود و انتظار برای اجرای فاز دوم هدفمند شدن یارانه ها و بالا رفتن قیمت ها.

همه منتظر اجرای فاز دوم بزرگترین سیاست اقتصادی کشور هستند. یکی برای اینکه مطمئن شود جزو دسته دریافت کنندگان یارانه قرار میگیرد یا نه. دیگری هم برای اینکه بداند بالاخره با اجرای فاز دوم، چقدر روی قیمت کالاها و خدمات می رود تا بتواند جنسش را گران تر بفروشد. البته همیشه گفته شده که «نمایندگی‌های کالاهای داخلی و محصولات خارجی موظفند به قیمت‌هایی که کارخانه به آنها اعلام کرده است، اجناس را به فروش برسانند و هر گونه افزایش قیمت غیر قانونی است.» اما در عمل همیشه اتفاقی که می افتد افزایش قیمت هاست. فروشنده می گوید که اگر اجناس را گران نفروشد، نمی تواند دیگر برای آن جایگزین بیاورد. به همین دلیل هم تا اجرای قانون و ثبات قیمت ها، آن ها ترجیح می دهد جنسی نفروشند تا حدالامکان جلوی ضرر خود در آینده را بگیرند. ضرری که چند وقت یکبار گریبان این بازار را می گیرد. یکبار مهرماه سال ۹۱ بود که بعد از اجرای فاز اول قانون هدفمند سازی یارانه ها و افزایش قیمت دلار اتفاق افتاد و بار دیگر هم الان.

البته این نفروختن ها و احتکار کردن ها، علاوه بر دلیل انتظار برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه، ناشی از کاهش تولید هم بوده است. چرا که تولید انواع یخچال در طی دو سال گذشته به میزان ۱۰ درصد کاهش یافته است. براساس گزارش‌های رسمی ازمنابع صنفی و خانه صنعت و معدن، در سال ۹۱، ۵۴۲ هزار دستگاه یخچال در کشور تولید شد که این میزان در سال ۹۲ به ۵۰۲ هزار دستگاه رسید یعنی کاهش ۴۰ هزار دستگاه در طی یک سال. میزان تولید کولر آبی هم در شش ماهه نخست سال ۹۰، ۷۳۲ هزار دستگاه بوده و این حجم تولید در مدت مشابه سال ۹۱، به ۶۰۶ هزار دستگاه کاهش داشته و تولید تلویزیون هم در کشور با کاهش ۵ درصدی نسبت به سال ۹۱ مواجه بوده است. البته محمد طحان‌پور، رئیس اتحادیه کشوری تولید‌کنندگان و فروشندگان لوازم‌‌خانگی می گوید که کمبود نداریم. یعنی ما حتی می توانیم افزایش تولید داشته باشیم چرا که کارخانه های ما سه شیفت مشغول به کار نیستند. بخشی از آنها به دلیل هدفمند شدن یارانه ها و گرانی مواد اولیه ظرفیت تولید کارخانه هایشان را کم کرده اند. او معتقد است که بازار لوازم خانگی بیشتر از رکود در «کما» به سر می برد.

سیمان و هدفمندی یارانه ها

ایران، هشتمین تولید کننده سیمان در دنیا و دومین کشور بعد از ترکیه در خاورمیانه است که در سال ۲۰۰۹ در حدود ۶۵ میلیون تن سیمان تولید و به ۴۰ کشور هم صادر کرده است. تولیدات سیمان در کشور، در حدود ۱.۸ درصد کل تولیدات سیمان در جهان است. اما بعد از هدفمند شدن یارانه تغییراتی در این بازار اتفاق افتاد. هزینه انرژی قیمت در گروه سیمان، آهک و گچ که از سال ۸۲ تا ۸۸ تقریبا ۴۲ درصد کاهش پیدا کرده بود از سال ۸۸ تا ۹۰ با قانون هدفمند سازی یارانه که در آن سال به صورت کامل اجرا شد، ۶۵ درصد رشد داشت.

به این ترتیب، به گزارش اتاق بازرگانی ایران، هزینه انرژی تمامی شرکت های مورد مطالعه مابین سال های ۸۸ تا ۹۰ افزایش داشته است به طوری که در میانگین صنعت به دست آمده از شرکت های مورد مطالعه از سال ۸۸ به ۸۹ افزایش ۱۰۰ درصدی و در سال ۹۰ نسبت به ۸۸، افزایش بسیار شدیدی به میزان ۳۰۰ درصدی در هزینه های انرژی مشاهده می شود.

همین طور در مورد تغییرات شاخص بهره وری انرژی در گروه سیمان، آهک و گچ بعد از اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها، باید گفت که این میزان بهره وری انرژی در این گروه در سال ۸۸، ۱۲.۹۷ بوده که در سال ۹۰، ۵.۷۱ کاهش پیدا کرده که این به معنی رشد منفی ۵۵.۹۸ درصدی شاخص بهره وری انرژی در این گروه بوده است. اما علاوه بر این، قیمت محصول موضوعی متفاوت بود. قیمت محصولات گروه سیمان در هشت سال گذشته که براساس اطلاعات بانک مرکزی به دست آمده، رشد داشته است. (برای بررسی افزایش قیمت ها در هر صنعت سال پایه ۱۰۰ در نظر گرفته شده است.)

به این ترتیب، قیمت محصولات گروه سیمان در سال ۹۰، ۱۹۱.۷۰ درصد افزایش داشته است. به عبارتی اگر در مرحله دوم هدفمندی یارانه ها براساس افزایش ۳۸درصدی در قیمت حامل های انرژی مطابق بودجه مصوب سال۹۲، قیمت گاز ۹۶۶، بنزین ۸/۵۶۰۲، مازوت ۲۷۶۰، گازوئیل ۲۰۷۰و برق ۴/۵۹۳ باشد، حداقل ۴۰درصد فقط از بابت دو قلم گاز و برق و در صورت مازوت سوز بودن حداقل ۱۰۰درصد قیمت تمام شده نسبت به دوره قبل از اجرای هدفمندی افزایش خواهد یافت.

البته همان طور که قیمت ها بالا رفته، وضعیت مصرف هم پایین آمده است، به گونه ای که براساس آخرین آمارها نسبت مصرف داخلی سیمان به کل تولید کشور از ۸۴.۵۹درصد در سال۹۰ به ۸۰.۱۸درصد در سال۹۱ و در هشت ماهه اول سال۹۲ تقاضای داخلی سیمان با ۵.۸درصد کاهش نسبت به سال قبل به ۳۷.۱میلیون تن رسید. به این ترتیب این بازار هم در سال جدید، چشم به راه اجرایی شدن فاز دوم هدفمندسازی یارانه و تغییر قیمت هاست تا اگر بتواند به ثبات برسد و از رکود خارج شود.

به هر حال «کما»، «رکود» و «احتکار» یا هر اسم دیگری که بتوان برای این وضع بازار گذاشت، مهم نبودن خرید و فروش و جریان در بازارهای اقتصادی کشور است. در جریان نبودن تعمدی که منتظر اجرای فاز دوم بزرگترین سیاست اقتصادی کشور توسط دولت یازدهم است.

فریده عنایتی ، خبرآنلاین/