نقش دانش‌آموزی در راهبرد خودکفایی ایران

انسان ارزشمندترین و بزرگ‌ترین ثروت جامعه است و برای تربیت او آموزش امری حیاتی است. در کشور ما، آموزش در بخش‌های گوناگون به ویژه در بخش کشاورزی، اهمیت بیشتری دارد زیرا تنوع اقلیم، تنوع نظام‌های بهره‌برداری، ظرفیت بالای اشتغال، بالا بودن سن و پایین بودن سواد شاغلان، بازده کم تولید محصولات کشاورزی از سوی دیگر، ضرورت اتخاذ تدابیر لازم در عرصه توسعه آموزش‌های موردنیاز برای شاغلان و تربیت نیروی انسانی ماهر در بخش کشاورزی را ایجاب می‌‎کند.

در نتیجه استفاده از منابع داخلی ایران برای رسیدن به خودکفایی در تامین صنعتی، ایجاب می‌کند دانش‌آموختگان زیادی در این حوزه روی کار آمده تا بتوانند امنیت غذایی کشور را با تکیه بر خودکفایی و منابع داخلی کشور ایران تامین کنند. به همین منظور هنرستان‌های کشاورزی شاخه فنی‌‌وحرفه‌ای راه‌اندازی شدند تا بستری جهت ادامه تحصیل دانش‌آموزان در مقطع متوسطه دوم ایجاد شود که دانش‌آموزان علاقه‌مند به رشته‌های زمینه کشاورزی، در زمان ثبت‌نام مدارس بتوانند در مدت زمان 3 ساله دوره دوم متوسطه، بسیاری از فناوری‌های مربوط به زمینه کشاورزی را فرا گرفته و در صورت علاقه‌مند بودن به رشته‌های زمینه کشاورزی در مقاطع بالاتر نیز در این رشته‌ها ادامه تحصیل داده و برای دریافت مدرک کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌های زمینه کشاورزی اقدام کنند.

محمدمهدی کاظمی معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش درباره برنامه معاونت آموزش متوسطه برای توجه به هنرستان‌های کشاورزی می‌گوید «تصور عامه مردم این است که زمین‌های کشاورزی در حال تبدیل شدن به زمین‌های مسکونی است و همگی فکر می‌کنیم که کشاورزی دیگر همچون گذشته رونق ندارد، اما با توجه به آماری که در این حوزه وجود دارد، در حال حاضر بیشترین مشاغل موجود که فاقد فرد شاغل هستند در حوزه صنعت کشاورزی و فرآوری محصولات کشاورزی است».

کاظمی اما معتقد است که صنعت کشاورزی در ایران باید به‌سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کند. وی می‌گوید «‌در آموزش‌ها باید اصلاحاتی ایجاد شود. برخی از متخصصان حوزه کشاورزی معتقدند که دانشگاه برای فرهنگ‌سازی و تغییر الگوها در حوزه کشاورزی جای مناسبی نیست و باید از مدرسه فعالیت را آغاز کرد؛ این موضوع به راحتی می‌تواند در هنرستان‌ها عملی شود و در همین راستا نیز طرح شهید‌باقری سال گذشته شروع شد. هرچند در سال اول انتظارات مدنظر با توجه به بسیاری از محدودیت‌ها برآورده نشد اما بازهم قابل قبول بود». برای بررسی بیشتر درباره تعداد دانش‌آموزانی که در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کنند، زیرساخت‌ها، زمین‌های کشاورزی، محصولاتی که تولید می‌شود و بقیه جزئیات با عباس بیات، مدیرکل دفتر آموزش فنی‌‌وحرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش به گفت‌وگو پرداختیم. بیات ‌از فعالیت رشته‌‌های زمینه کشاورزی به صورت فعال در 32 استان کشور خبر داد و به خبرنگار پانا گفت‌ «‌حدود بیش از 35 هزار هنرجو مشغول به تحصیل در هنرستان‌های کشاورزی هستند که از این تعداد، 25 هزار و 500 هنر‌ پسر و 10 هزار هنرجو دختر هستند.»

بیات به زمینه‌های شغلی در این هنرستان‌ها اشاره کرد و گفت‌ «هنرستان‌های کشاورزی در استان‌ها، زمینه‌های شغلی امور دامی و شیلات، امور زراعی و باغی، صنایع غذایی و ماشین‌های کشاورزی را شامل می‌شوند که مجموعه دانش‌آموزان در این حوزه‌ها تحصیل می‌کنند.»

همچنین وی درباره محصولات هنرستان‌های کشاورزی‌ گفت‌ «‌‌زراعت و غلات شامل گندم، جو، برنج‌ و دانه‌های روغنی عمدتا ذرت، ‌محصولات باغی شامل سیب، پسته، باغات خرما و...، ‌محصولات دامی شامل گوسفند، بز، گاو و ... و محصولات لبنی‌ای که از این حیوانات تهیه می‌شود و ‌شیلات نیز شامل ماهیان گرم‌آبی و سردآبی می‌شود.»

وجود بیش از 5 هزار هکتار زمین کشاورزی در اختیار هنرستان‌های کشاورزی

مدیرکل دفتر آموزش فنی‌‌وحرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش در ادامه ‌از وجود بیش از 5 هزار هکتار زمین کشاورزی در اختیار هنرستان‌های کشاورزی خبر داد.

فروش 245 میلیارد تومانی محصولات هنرستان‌های کشاورزی از سال گذشته تاکنون

وی‌ به فروش محصولات این هنرستان‌ها نیز اشاره کرد و گفت‌ «تبصره‌ای تحت عنوان تبصره 75 آموزش همراه با تولید داریم که تبصره 75 بودجه نیز بوده و براساس آن، درآمدهای فروش محصولات کشاورزی در سال 1401، حدود 146 میلیارد تومان در استان‌های مختلف گزارش شده‌ است. امسال هم طی شش الی هفت ماه، حدود 99 میلیارد تومان درآمد توسط هنرستان‌های کشاورزی کسب شده‌ است.»

بیات در رابطه با نحوه فروش این محصولات اظهار کرد‌‌ «برای فروش این محصولات، صادرات به کشورهای دیگر نداریم. برخی محصولات، محصولات تضمین شده‌ دولتی هستند. گندم، جو و ... محصولاتی‌اند که توسط دولت خریداری می‌شود و هنرستان‌های کشاورزی این محصولات را با همان قیمتی که وزارت جهاد اعلام می‌کند، تحویل می‌دهند؛ برخی از محصولات که کمتر هستند نیز با توجه به قواعد فروش محصولات دولتی به همان آیین‌نامه تبصره 75 در سامانه ستاد که مناقصات و مزایدات دولتی است، در آن‌جا به فروش می‌‎رسد.»

وی ضمن اشاره به وضعیت استقبال دانش‌آموزان از هنرستان‌های کشاورزی، اذعان کرد «در این حوزه کمی چالش داریم و مقداری از آن به دلیل ذهنیت عامه مردم راجع به بحث‌های کشاورزی است؛ استقبال از هنرستان‌های کشاورزی نسبت به سایر رشته‌ها کمتر است اما بحث دانش‌بنیان و رشته‌های جدید و تقویت هنرستان‌های کشاورزی را در حال پیگیری هستیم تا اتفاق بیشتر و بهتری برای آن رخ دهد؛ همچنین رسیدگی ویژه به هنرستان‌های کشاورزی را در دست داریم.»

افزایش سهم زمین‌های کشاورزی در حوزه آموزش‌های فنی‌‌وحرفه‌ای برای سال‌های آتی

مدیرکل دفتر آموزش فنی‌‌وحرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش در پایان نسبت به افزایش سهم زمین‌های کشاورزی در حوزه آموزش‌های فنی‌‌وحرفه‌ای برای سال‌های آتی ابراز امیدواری کرد و گفت «انشالله در سال‌های آتی شاهد این باشیم که در طی برنامه هفتم توسعه با سیاست‌گذاری‌ها و حمایت‌هایی که دولت می‌کند، سهم زمین‌های کشاورزی در حوزه آموزش‌های فنی‌‌وحرفه‌ای افزایش یابد؛ هنرجویان امروز، کشاورزان آینده ما هستند و آینده تولیدات محصولات کشاورزی و راهبردی، باید توسط این افراد رخ دهد. امید است با برنامه‌ریزی‌هایی که در دفتر وزارت آموزش و پرورش و هیات دولت صورت می‌گیرد، هنرستان‌های کشاورزی از بُعد تعداد هنرجو، تقویت شوند.»

همچنین بیات در گفت‌وگویی بر مسئله گذراندن دوره سربازی هنرجویان پسر تاکید کرده بود و گفت یکی از تسهیلاتی که درصدد هستیم برای دانش‌آموختگان رشته‌های فنی‌وحرفه‌ای فراهم شود گذراندن دوره سربازی به‌عنوان سرباز صنعت، سرباز کشاورزی، سرباز شرکت دانش‌بنیان است تا مانع به‌کارگیری این نیرو در سازمان‌ها رفع شود.