پانا گزارش می دهد؛
هفت سنگِ مهارت و تربیت
تقویت مهارتهای اجتماعی دانشآموزان و پیشگیری از آسیبها در اردوی «هفتسنگ» سازمان دانشآموزی
تهران (پانا) - سازمان دانشآموزی جمهوری اسلامی ایران با طراحی، تدوین و اجرای اردوهای سازماندهی و ارزیابی دانشآموزان با عنوان «هفتسنگ» در راستای تقویت مهارتهای اجتماعی دانشآموزان و پیشگیری از آسیبها گام برداشته است.
سازمان دانشآموزی جمهوری اسلامی ایران، اردوهای سازماندهی و ارزیابی دانشآموزان در معرض آسیبهای اجتماعی با عنوان «هفتسنگ» را در سال جاری برگزار میکند که هدف محوری برگزاری این اردوها بر اساس مفاهمه صورتگرفته میان تیم طراحی اردوها و سازمان، ایجاد یک سازماندهی ملی و کسب یک ارزیابی اولیه (تشخیص تجویزی) از جامعه هدف فرآیند یعنی دانشآموزان شناساییشده توسط طرح «نماد» است که در معرض آسیبهای اجتماعی قرار دارند. جامعه هدف این اردوها دانشآموزان در معرض آسیبهای اجتماعیِ شناساییشده توسط طرح نماد با اولویت بالاتر - دختران و نوآموزان است و مناطق آسیبخیز درگیر مسائل مختلف نیز مناطق هدف این طرح هستند اما باید توجه داشت که کودکان در معرض آسیبهای اجتماعی، خود و یا خانوادهشان درگیر مستقیم آسیبهای اجتماعی نیستند اما به دلیل شرایط محیطی که در معرض آن قرار دارند این طرح، قصد دارد از ورود این جامعه به قشر آسیبدیده پیشگیری کند که البته کمّ و کیف شیوه مقابله، جزو اختیارات تشکلهای دانشآموزی بوده و اردوهای ویژه طرح تنها در خصوص تامین اطلاعات اولیه و ایجاد ارتباط میان در طرف نقشآفرینی میکند.
اهداف طرح
از مهمترین اهداف طرح «هفتسنگ» که دانشآموزان مشغول به تحصیل در مقاطع هشتم و نُهم متوسطه اول (۱۳ تا ۱۴ ساله) را شامل میشود، میتوان به شبکهسازی فعالان عرصه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی جهت فعالیت در زمین وزارت آموزش و پرورش و با محوریت تشکلهای دانشآموزی؛ شناسایی، ارزیابی و رتبهبندی آسیبهای اجتماعی به تفکیک ملی، استانی و شهرستانی و ارائه یک تشخیص تجویزی با عنایت به نظرات مربیان میدانی بومی در سطوح مختلف با هدف شناسایی گلوگاه یا عامل اصلی؛ ارائه ارزیابی از دانشآموزان در معرض آسیبهای اجتماعی در توانمندیهای مختلف و در مواجهه با مصادیق موجود در محل اعزام با اولویت گلوگاه اصلی جهت استفاده تشکلهای دانشآموزی برای اقدام مراقبتی و پیشگیرانه؛ ایجاد اقدام هماهنگ و همپوشانی ظرفیتهای ملی جهت بیشینه کردن جامعه دریافتکننده خدمات تربیتی و تسهیلگرانه دانشآموزی؛ ایجاد ارتباط دانشآموزان در معرض آسیبهای اجتماعی با یک تشکل معین به عنوان حامی تربیتی و معنويِ تسهیلگر رشد فردی و اجتماعی؛ ایجاد جرقههای هویتسازی و امیدآفرینی در مخاطبان و ایجاد سوالهای مناسب برای انتخاب مسیرهای ممکن رشد و آشنایی دانشآموزان با توانمندیها و مسیرهای اشتغال و کارآفرینی و ایفای مسئولیتهای اجتماعی ویژگیهای دانشآموزان مد نظر در طرح نماد اشاره کرد.
غربالگری ۵ میلیون دانشآموز در طرح نماد
اصغر باقرزاده، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش حدود یک ماه قبل در گفتوگو با پانا در رابطه با آخرین جزئیات اجرای طرح نماد (نظام مراقبت اجتماعی دانشآموزان) از غربالگری نزدیک به ۵ میلیون دانشآموز در قالب طرح نماد خبر داد و گفت: «دانشآموزانی که در معرض آسیب اجتماعی هستند و یا دارای فوریتهای اجتماعی و روانی هستند به مراکز مشاوره آموزش و پرورش ارجاع داده میشوند.
وی اظهار کرد: «همانطور که میدانید این طرح دارای مراحل مختلفی است که غربالگری سلامت روانی - اجتماعی، اولین مرحله از آن است و تا به این لحظه نیز بخش زیادی از غربالگری دانشآموزان انجام گرفته است. مرحله دوم، مرحله تشخیص است که دادهها و اطلاعات جمعآوری شده از دانشآموزان توسط مشاوران متخصص بررسی میشود و نیمرخ وضعیت آسیبهای اجتماعی در مدارس و مناطق مشخص میشود.»
باقرزاده خاطرنشان کرد: «هدایت دانشآموزان به این مراکز در جهت آموزش، توانمندسازی و یا در صورت نیاز مداخله مختصر و درمانی است و وزارت آموزش و پرورش به این شیوه برای کاهش شیوع آسیبهای اجتماعی در مدارس اقدام میکند که تا این لحظه، نزدیک به ۵ میلیون دانشآموز در سراسر کشور مورد غربالگری قرار گرفتهاند.»
تشریح جزئیات اردوهای هفتسنگ
وحید بیگدلی، قائممقام سازمان دانشآموزی در گفتوگو با پانا ضمن تشریح جزئیات اردوهای دانشآموزی «هفتسنگ» در راستای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی دانشآموزان اظهار کرد: «رویکرد برنامههای وزارت آموزش و پرورش در مدیریت جدید به سمت برنامههای مهارتی رفته و برگزاری اردو، یکی از رویدادهای مهارتی است که مبنای آن یک برنامه رویکرد مهارتی است و نیاز است تا دانشآموزان فارغ از کتابهای درسی، فضای کلاسی و آموزشی، فضای متفاوتی را تجربه کنند و بخش عمدهای از فعالیتهای پرورشی در برنامههای اردویی حاصل خواهد شد.»
وی با بیان اینکه مقداری عمیقتر بر روی تحول در جریان اردویی وارد شدیم و به سمتی رفتیم که اردوهایی تحت عنوان «هفتسنگ» را طراحی کردیم، خاطرنشان کرد: «پایگاهها تابستانی هفتسنگ با موضوعات هیجان، فکر، تلاش، سلامت، نشاط و گردشگری را در فصل تابستان برای دانشاموزان راهاندازی کردیم که با رویکرد مهارتآموزی بود و برنامههای دیگری را نیز با نماد هفتسنگ و با رویکرد مهارتآموزی از این به بعد خواهیم داشت.»
یکی از مهمترین چالشهای آموزش و پرورش یافتن راه حل برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی بود
بیگدلی افزود: «بعد از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی آموزشهای حضوری، سبک زندگی دانشآموزان کاملا به سمت و سوی مبتنی بر فضای مجازی تغییر پیدا کرد که چالشی را در حوزه آسیبهای اجتماعی برای دانشآموزان ایجاد کرده بود. در همین راستا همان اردوها را تحت عنوان اردوهای «هفتسنگ» با موضوع اردوهای دروناستانی و با هدف پیشگیری از آسیبهای اجتماعی پیش بردیم.»
قائممقام سازمان دانشآموزی با بیان اینکه یکی از مهمترین چالشهای وزارت آموزش و پرورش و دستگاههای بیرون از آن یافتن راه حلی برای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی بود، گفت: «در این راستا مرکز اردویی و گردشگری سازمان دانشآموزی شروع به طراحی یک نوع اردو برای حل مساله دانشآموزان در معرض آسیبهای اجتماعی کرد.»
وی اظهار کرد: «چالشها و آسیبها در استانها را به واسطه همکاری و تعاملی که با اداره کل امور تربیتی وزارت آموزش و پرورش داشتیم بر اساس اتفاقات و آسیبهای هر منطقه، ناحیه و مدرسه شناسایی و طبقهبندی کردیم و برنامه اردوهای مهارتی هفتسنگ طی یک طرحنامهای آماده شد.
اردوهای هفتسنگ در ۳ فاز طراحی شده است
بیگدلی با بیان اینکه ۳ تشکل اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان، سازمان بسیج دانشآموزی و سازمان دانشآموزی در این طرح به عنوان «امین» شناخته شدند، خاطرنشان کرد: «قرار شد بر اساس تقسیم کارها و وظایفی که بین این تشکلها صورت میگیرد، وارد نظام توزیع استانها شویم و هر تشکل، امین تعدادی از دانشآموزان در پیشگیری از آسیبهای اجتماعی باشد.»
وی با بیان اینکه ۳ هدف راهبردی را در فاز اول رونمایی از طرح هفتسنگ مشخص کردیم، افزود: «هدف اول این بود که اردویی طراحی کردیم که کاملا نشاطآفرین باشد. هدف دوم این بود که اعتمادساز نسبت به متولیان و منتورهایی که در برنامه وجود دارند باشد و سوم، قابل سنجش و استعدادیابی باشد.»
بیگدلی با بیان اینکه به چند دلیل با این رویکرد و اهداف وارد برنامه شدیم، ادامه داد: «اول اینکه وضعیت فعلی مدارس را بدانیم، دوم اینکه دانشآموز در گام اول به خوبی با ما ارتباط برقرار کند و سوم اینکه اگر دانشآموز را در مهارتها و گامهای مختلف جلو بردیم این اتفاقات قابل سنجش باشد.»
قائممقام سازمان دانشآموزی گفت: «طوری طراحی کردیم که مربیان و منتورهایی که در برنامه ما شرکت میکنند با نگاه کاملا دقیق و ریزبینانه نسبت به این موضوع حساس باشند. اهداف عملیاتی هم با دقت همین موضوع جلو رفت که در توزیع در استان بهگونهای طراحی شود که قابل اجرا باشد. در گام اول تمرکز را بر روی این گذاشتیم که بتوانیم این برنامه را کاملا در درون استان پیادهسازی کنیم.»
سناریوی مرتبط با بوم هر منطقه بهطور جداگانه طراحی شده است
وی اظهار کرد: «۱۷ استان اصفهان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، قم، مرکزی، تهران، همدان، هرمزگان، بوشهر، یزد، خراسان رضوی، زنجان، قزوین، مازندران، آذربایجان غربی، سیستان و بلوچستان و آذربایجان شرقی به عنوان هدف برنامههای سازمان دانشآموزی انتخاب شد و تشکلهای دیگر نیز ماموریتهایی در استانهای دیگر داشتند و اردوگاههای کل کشور نیز طبق هماهنگی با معاونت پرورشی و فرهنگی وزارتخانه در اختیار ما قرار گرفت.»
بیگدلی با بیان اینکه یک چهارچوب کلی مبتنی بر جریان آسیبهای اجتماعی برای استانها مشخص کردیم، تصریح کرد: «اتفاقی که شاید برای اولین بار در سازمان دانشآموزی صورت گرفت این بود که مبتنی بر بوم منطقه و شرایط فعلی و ارزیابیهای صورتگرفته در حوزه آسیبهای اجتماعی، سناریوی مبتنی بر بوم منطقه را بهصورت جداگانه برای هر استان طراحی کردیم.
فاز دوم اردوهای هفتسنگ از ۲۵ دی آغاز میشود
وی با بیان اینکه این پروژه در ۳ فاز تعریف میشود، خاطرنشان کرد: «فاز اول در آذرماه و قبل از آغاز امتحانات نوبت اول دانشآموزان بود. بلافاصله بعد از پایان امتحانات نیز فاز دوم از ۲۵ دی آغاز میشود که تا پایان بهمن ادامه خواهد داشت و گام سوم نیز بعد از عید در سال ۱۴۰۳ خواهد بود که گام تکمیلی است.»
قائممقام سازمان دانشآموزی گفت: «سازمان شاید در گذشته برنامههای جذبی خیلی زیادی داشته و غالبا برنامههای جذبی با برخی محتواها و سرفصلهای خاص تعریف میشد و هیچ موقع رویکرد ما این نبود که بر روی اردوهایی فکر و برنامهریزی کنیم که دانشآموزانی را جذب کنیم که در معرض آسیبهای اجتماعی باشند و آنها را بهطور هدفمند در جریان پروژه تحت پوشش قرار دادن یک مجموعه امین قرار دهیم.»
اردوهای هفتسنگ، هدفهای پایهای هویت و نشاط در برنامه فراگیر پرورشی را پوشش میدهد
وی افزود: «معتقدیم اگر دانشآموزی مشکلی در هویت، مهارت و موارد مشابه دارد، بخش عمدهای از آن را میتواند با ورود به یک تشکل و هویت تشکلی حل کند. همچنین ما با اجرای این اردوها به نوعی برنامه فراگیر پرورشی را در ماموریت خودمان پیادهسازی میکنیم چرا که ۲ هدف پایهای هویت و نشاط در برنامه فراگیر پرورشی به این اردوها مربوط است. همچنین در اردوهای هدفمند و جذبی، کاری را انجام میدهیم و با نگاه تغییر و تحول در ساختار آموزش و پرورش و نگاههایی به اردوهای سابق داریم که یک اردوی هدفمند مهارتآموز برای دانشآموزان خلق میکنیم.»
بیگدلی با بیان اینکه چند سکو در این اردوها در نظر گرفتهایم، خاطرنشان کرد: «این سکوها شامل توانمندیهای جسمی در قالب بازی و برنامههای ورزشی؛ مهارتهای اجتماعی در قالب بازیهای گروهی و برنامههای تشکیلاتی؛ برنامههای هیجانی، ذهنی و فکری؛ مهارتهای اشتغال و کارآفرینی در حوزه کسب و کار برای دانشآموزان و مهارتها و موضوعات تحصیل و علمآموزی است.»
وی با بیان اینکه این اردوها برای دانشآموزان پایههای هشتم و نُهم مقطع متوسطه اول برگزار میشود، اظهار کرد: «تاکنون فاز اول این برنامه از ۱۷ استان بالغ بر ظرفیت ۸۰ درصدی استانها در کشور راهاندازی شده است.»
قائممقام سازمان دانشآموزی گفت: «فرم ارزیابی حین اردو در ۷ مهارت شخصیتی، تعاملی، کلامی، تفکری، رهبری، کسبوکاری و جسمیوحرکتی قرار دارد که بچهها در این مهارتها توسط مربیان ارزیابی میشوند تا اگر دانشآموزی استعداد داشه باشد، کشف شود و اگر چالشی داشته باشد برای حل آن چالش کمک شود.»
وی تاکید کرد: «چه این اردو و چه اردوهای گذشته سازمان طبق دستورالعمل اجرایی اردوها طراحی شده و فقط موضوع این اردوها نرمافزار و تغییرات محتوایی فرهنگی بود که حاصل شد و بقیه امور طبق دستورالعمل است.»
بیگدلی افزود: «خیلی از موضوعات و چالشهای در جریان آموزش و پرورش را میتوانیم به واسطه یک ابزار، اتفاق و نرمافزار خیلی خوب و فرآیندی تحت عنوان اردو حل کرد.»
هدف اردوهای هفتسنگ، آموزش اجتماعی و هویت دینی و اسلامی دانشآموزان است
حسن علینژاد، مدیر سازمان دانشآموزی استان هرمزگان از آغاز اردوی تشکیلاتی هفتسنگ ویژه دانشآموزان متوسطه این استان خبر داد و گفت: سازمان دانشآموزی استان هرمزگان با بیش از ۲۰۰ هزار نفر عضو پیشتاز و ۴۰۰۸ مربی تشکیلاتی عهدهدار نقش تربیتی دانشآموزان به عنوان یکی از تشکلهای رسمی است و در این راستا نسبت به اجرای اولین اردوی تشکیلاتی هفتسنگ برنامهریزی لازم صورت گرفت و اولین مرحله آن انجام شد.
علینژاد، هدف از انجام این اردو را آموزش دانشآموزان در زمینههای اجتماعی، هویت دینی و اسلامی و همچنین تقویت بنیه اعتقادی دانشآموزان عنوان کرد و افزود: در این راستا با حضور مربیان پیشتاز و برگزاری کلاسهای مهارتهای زندگی، آموزش کسب و کار، بازیهایی اردویی، مدیریت بازیهای هیجانی و مسابقات بومی و محلی تلاش شد تا اهداف مد نظر را پیادهسازی کنیم و به جهت تشویق دانشآموزان، بستههای فرهنگی نیز میان اعضا توزیع شد.
مدیر سازمان دانشآموزی استان هرمزگان خاطرنشان کرد: اردوی تشکیلانی هفتسنگ با حضور ۴۰۰ نفر از دانشآموزان متوسطه اول از پایههای هشتم و نهم دختر و پسر در چندین مرحله و در محل اردوگاه سرخون بندرعباس برگزار میشود.
بیش از ۵۰۰ دانشآموز در مرحله اول به اردوهای هفتسنگ شهرستانهای استان تهران اعزام میشوند
سعید دهنوی، معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش شهرستانهای استان تهران نیز از آغاز به کار برگزاری مرحله اول اردوهای استانی هفتسنگ به همت سازمان دانشآموزی این استان با اعزام بیش از ۵۰۰ دانشآموز به اردوگاه استانی شهیدمحمد منتظری خبر داد.
دهنوی با اشاره به هدف محوری «امید» از برنامه فراگیر پرورشی گفت: در مرحله اول این اردوها دانشآموزان منتخب توسط مشاورین مدارس، جامعه هدف این رویداد هستند که توسط طرح نماد با اولویت دختران شناسایی شدهاند. از این رو ازجمله مناطق مورد هدف نیز میتوان به مناطق آسیبخیزی اشاره کرد که دانش آموزان آن در معرض آسیبهای اجتماعی بیشتری هستند.
معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش شهرستانهای استان تهران با اشاره به پیشورود به برنامه اردویی هفتسنگ خاطرنشان کرد: از دیگر نکات حائز اهمیت، ارزشمند ساختن اردو در نظر شرکتکنندگان آن است لذا ایجاد یک سازوکار نشاطآور و مهارتی که مخاطب را به کار تیمی ترغیب کند بسیار حائز اهمیت است.
وی با اشاره به مولفههای متمایزکننده اردوهای سناریومحور اذعان کرد: برای اکثر نسلهای مختلف، مدت زمانی که به همراه همسالان خود در یک مسافرت جمعی هستند جذاب است اما در این بازه زمانی میتوان کارکردهای تربیتی متناسب با نیازمندیهای جامعه هدف را پیدا و پیگیری کرد، بسته به مسافت پیمایش میتوان چالشها و فعالیتهای مختلفی را مهیا کرد و در پایان نیز مسابقهای با چاشنی هیجان را شاهد بود.»
دهنوی افزود: ارزیابی کمی و کیفی قابل استفاده ذینفعان مختلف در برنامهریزیهای خود از مولفههای متمایزکننده اردوهای سناریومحور است و از این رو در یک ارزیابی ۳۶۰ درجه کلیه حاضرین در اردوها نسبت به ارزیابی خود و دیگران اقدام میکنند که این ارزیابیها موجب شناخت کافی از شرکتکنندگان و تاثیر برنامه اجراشده خواهد بود و در نهایت نیز اقدامات تشکلهای دانشآموزی پس از برگزاری اردوها بر اساس نتایج حاصل از برنامه بسته به بوم و نظاممسائل جغرافیایی توسط هر تشکل پیشنهاد خواهد شد.
اردوهای دانشآموزی نقش بهسزایی در شکلگیری شخصیت دانشآموزان دارد
اکبر رحمتی، مدیر سازمان دانشآموزی استان اصفهان نیز با بیان اینکه تقویت هویت دینی و ملی دانشآموزان از اهداف مهم برنامه غنیسازی اوقات فراغت است، از آغاز برگزاری اردوهای یکروزه دانشآموزی سازمان دانشآموزی استان اصفهان در قالب طرح هفتسنگ خبر داد و گفت: مهارتآموزی (کمکهای اولیه، مهارتهای مشاورهای و تقویت هویت دینی و ملی دانشآموزان همراه با اجرای برنامههای شاد و بانشاط از اهداف مهم برنامه غنیسازی اوقات فراغت است.
وی با تاکید بر اینکه یکی از بسترهای مهم تربیت دانشآموزان، اردوهای دانشآموزی است که نقش بهسزایی در شکلگیری شخصیت دانشآموزان دارد، خاطرنشان کرد: بر اساس برنامهریزی صورتگرفته ۱۵۰۰ دانشآموز در این اردوها شرکت خواهند کرد که شامل برنامههای تفریحی و فرهنگی است و هدف از برگزاری آن ارتقای مهارتهای اجتماعی و بهبود کیفیت زیست نوجوانان در بستر جامعه خواهد بود.
رحمتی افزود: این اردوها علاوه بر آموزش و رشد علمی و مهارتی با ایجاد شادی و نشاط اجتماعی تلاش میکند تا استعدادها و توانمندیهای نوجوانان شناسایی و شکوفا شود. گفتوگوی جمعی، مسابقه و فعالیتهای ورزشی و تفریحی در کنار نشست سواد رسانهای و آگاهیبخشی در خصوص خطرات فضای مجازی از بخشهای مهم این اردوها است.
اردوهای تشکیلاتی هفتسنگ، راهی برای افزایش مهارتهای دانشآموزان
حسین کیخا، مدیر سازمان دانشآموزی استان سیستان و بلوچستان نیز با بیان اینکه اردوهای تشکیلاتی هفتسنگ در افزایش مهارتهای اجتماعی دانشآموزان کمک خواهد کرد، گفت: اردوی یکروزه و تشکیلاتی «هفت سنگ»، مکمل برنامههای درسی در کلاس است و فرصتی را برای دستاندرکاران نظام تعیلم و تربیت فراهم میکند تا یادگیری دانشآموزان را در فضاهای متفاوت عملی و حمایتی گسترش دهند.
وی با بیان این که برگزاری این اردوها باعث ایجاد روحیه خودسازی و تقویت اعتماد به نفس در دانشآموزان میشود، خاطرنشان کرد: یکی دیگر از اهداف برگزاری این اردوها توانایی برقراری روابط اجتماعی موثر و مطلوب در بین دانشآموزان جامعه هدف است. حلقه مفقوده در مدارس، شور و نشاط است و برگزاری اردوهای یکروزه باعث ایجاد شور و نشاط همراه با تقویت جامعهپذیری و بسترسازی تمرین انجام فعالیتهای گروهی در بین دانشآموزان است.
کیخا با اشاره به نقش تربیتی اردوهای طرح هفتسنگ اظهار کرد: طرح اردوهای هفتسنگ این فرصت را به دانشآموزان میدهد تا مهارتهای رهبری و ارتباطی، تعیین هدف و تکنیکهای مدیریت زمان را توسعه داده و در تیمها به صورت مؤثرتری همکاری کنند.
مدیر سازمان دانشآموزی استان سیستان و بلوچستان گفت: دانشآموزان در این اردوها با شرکت در کارگاههای امداد و نجات، نقاشی خلاق، نمایش خلاق، قصهگویی، خبرنگاری، بازیهای گروهی و بومی و محلی، زمینه کشف و پرورش استعدادهای نهفته به همراه کشف و گسترش مهارتهای فردی و ارتقای سطح هوشیاری خود را فراهم میکنند.
همانطور که بارها شنیدهایم «پیشگیری بهتر از درمان است» انتظار میرود برگزاری اردوهای مهارتی «هفتسنگ» گام مهمی در راستای پیشگیری از بروز آسیبهای اجتماعی در نسل نوجوان و دانشآموزانی باشد که آیندهسازان این کشور و مرز و بوم هستند. اردوی مهارتی که هم نشاط و هم مهارت در آن وجود دارد، رویکرد بسیار خوبی در شرایط کنونی جامعه برای دانشآموزان بوده و میتواند راهگشای بسیاری از موانع بوده و از بروز مشکلات جدی در آینده پیشگیری کند. ضمن اینکه طرح هفتسنگ با تحت پوشش قرار دادن ۲ هدف پایهای «هویت» و «نشاط» نقش بهسزایی در تحقق اهداف و فعالیتهای فرهنگی و تربیتی برنامه فراگیر پرورشی دارد.
ارسال دیدگاه