مدرسه در عصر دیجیتال؛ از پوست‌اندازی ‌قلمرو نظام آموزشی تا تعامل با نسل آلفا‌

نشست علمی - تخصصی «رهبری اثربخش مدارس با توجه به چالش‌ها و اقتضائات عصر دیجیتال» با حضور حیدر تورانی (استادتمام پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش)، مرتضی مجدفر (عضو هیات تحریریه رشد مدیریت مدرسه)، بهنام بهراد (عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش) و علی خلخالی (عضو هیات تحریریه رشد مدیریت مدرسه) در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش برگزار شد.

مرتضی مجدفر، عضو هیات تحریریه رشد مدیریت مدرسه و مدیر این نشست گفت: ‌دوران کرونا کمک کرد که شاهد رشد وسیع‌تر عصر دیجیتال باشیم و مدیریت آموزشی حدود ۳۰ سال به جلو افتاد و کارهایی که قرار بود در سال ۲۰۵۰ انجام شود در سال ۲۰۲۰ انجام گرفت و جهش ۳۰ ساله‌ای شد که می‌خواهیم این دوران را مدیریت کنیم.

وی با بیان اینکه از دانش‌آموزان نسل جدید که متولدان سال ۱۳۹۰ به بعد هستند به عنوان نسل آلفا نام برده می‌شود، اظهار کرد: از جمله ویژگی‌های دانش‌آموزان نسل آلفا این است که آنقدر سعی و خطا می‌کنند که یاد بگیرند و چون سواد اطلاعاتی به شدت بالا دارند، خیلی به دنبال دانش نیستند و دنبال پاسخگویی به معلمان هستند. بنابراین با صحت و سقم اطلاعات موجود در فضای مجازی هم کاری ندارند.

مجدفر خاطرنشان کرد: ویژگی دوم نسل آلفا این است که وقتی کم می‌آورند به شدت به سراغ ویدئو در شبکه‌های اجتماعی مختلف می‌روند و ویژگی بعدی این است که معلمان این عصر اگر می‌خواهند موفق باشند به اصطلاح باید کودک درونشان زنده باشد و به اندازه کافی سواد اطلاعاتی داشته باشند. یعنی معلم هم باید این شرایط را داشته باشد و پرشور و حال باشد و سواد اطلاعاتی خوبی داشته و با بچه‌ها ارتباط برقرار کند. بنابراین مدارس باید با شیوه‌های جدید مدیریت شوند نه با شیوه‌های گذشته.

‌منابع در عصر فناوری و هوش مصنوعی، نامحدود بوده و تغییرات و ارزش افزوده خیلی بالا است

حیدر تورانی، استاد تمام پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نیز با اشاره به روند تغییرات دنیا از عصر شکار به کشاورزی و سپس صنعتی و عصر اطلاعات که از سال ۱۹۶۰ شروع و به سال ۲۰۰۰ رسید، گفت: اکنون هم که مفاهیم و فناوری و هوش مصنوعی است که منابع در این عصر، نامحدود و تغییرات در این عصر خیلی زیاد و ارزش افزوده نیز خیلی بالا است.

وی با بیان اینکه تحول در انقلاب‌های صنعتی بر زندگی مردم تاثیر گذاشت، اظهار کرد: تحول بعدی، تحول انقلاب‌های آموزشی جهان بر پایه اختراع زبان و خط تا کاغذ چاپ، ابزارهای صوتی و تصویری، کامپیوتر و اینترنت و متاورس و چاپگر سه‌بعدی تا موبایل و شبکه‌های اجتماعی تا هوش مصنوعی تا به امروز است.

تورانی افزود: طبق پیش‌بینی‌ها در سال ۲۰۴۰ فقط ۳ درصد مردم دنیا کشاورزی خواهند کرد و ۴ درصد در صنعت و ۹۳ درصد در بخش خدمات، مشغول خواهند شد.

استاد تمام پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: دانش و تجربه زیادی از گذشتگان به ما به ارث رسیده که همچنان باید ارج بنهیم تا بتوانیم قوت‌هایی داشته باشیم که ببینیم فرصت‌ها را چه کار کنیم و چگونه از فرصت‌ها استفاده کنیم. فرصت‌ها مثل پرنده‌ها پرواز می‌کنند و کسی می‌تواند فرصت‌ها را شکار کند که قوت‌ها را داشته باشد.

اعتماد و احترام از مسائل مهم در مدرسه است

بهنام بهراد، عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نیز گفت: مدیر اثربخش در شرایط کنونی و عصر حاضر، مدیری است که والدین را در یادگیری فرزندان، همراه کند.

وی با بیان اینکه سنگاپور، بهترین عملکرد تحصیلی، آموزشی و یادگیری را دارد و جزو چند کشور اول دنیا است، خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین موارد، پرورش اعتماد و احترام در مدرسه است و معلم در این صورت، معلم اثربخشی خواهد بود.

تصمیمات آموزش و پرورش مبتنی بر پژوهش‌ها انتخاب شود

علی خلخالی، عضو هیات تحریریه رشد مدیریت مدرسه نیز با بیان اینکه آموزش و پرورش، جایی است که هر کسی می‌تواند به آن وارد شود، گفت: موضوع عصر دیجیتال، خیلی پیچیده‌تر از آن است که بحث می‌کنیم. دانش مدیریت آموزشی، تابع مدیریت بود و از جامعه‌شناسی و علوم دیگر نیز تاثیر گرفته اما حس می‌شود تحولات جدید تکنولوژی آن‌چنان قوی است که اداره کردن مدارس و آموزش و پرورش را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

وی با بیان اینکه به دانشجویانم می‌گویم که دوره الگوریتم‌نویسی را باید گذرانده باشند، اظهار کرد: تحولات بزرگی می‌افتد و در قلمرو اداره مدارس و سیستم آموزشی، پوست‌اندازی بزرگی روی هویت مدرسه انجام می‌دهد و اتفاقاتی در روابط مغز و کامپیوتر خواهد افتاد.

خلخالی خاطرنشان کرد: مدیریت در عصر جدید به‌صورت فردی نیست بلکه با یک نهاد رهبری‌کننده مواجه هستیم که خیلی جدی‌تر از تلاش‌های فردی است و از یک تلاش فردی به تلاش نهادی تبدیل می‌شود.

عضو هیات تحریریه رشد مدیریت مدرسه با بیان اینکه کشورمان یک دوره کوتاهی باید سکوت راجع به آموزش و پرورش داشته باشد و مقداری فکر کنیم، گفت: بعد از دوره‌ای سکوت از نو برگردیم و صحبت کنیم.

وی با تاکید بر اینکه نیاز به آزمایشگاه تربیت مدیر مدرسه داریم، ابراز کرد: ده‌ها نهاد برای بلند کردن یک هواپیما از زمین به‌طور همزمان کار می‌کنند اما مدیر را تنها به مدرسه می‌فرستیم و می‌گوییم قدرت ارتباط بالا و ادب بالا داشته باشد و دانش خود را نیز به‌روز کند و... .

خلخالی با بیان اینکه نیاز به نهادسازی بنیانی داریم، خاطرنشان کرد: در آموزش و پرورش باید بدانیم تصمیماتی که می‌گیریم اگر داده‌بنیان نباشند اخلاقی نیستند. بنابراین تصمیمات باید مبتنی بر پژوهش‌ها انتخاب شود.