معلم نظام دوری کنترل‌کننده ظرفیت‌های روانشناختی دانش‌آموزان است

حمید طریفی‌حسینی در آیین استقرار نظام دوری اظهار کرد: دوره آموزش ابتدایی، یکی از دوره‌های تحصیلی مورد تاکید اسناد بالادستی است و یکی از مهمترین برنامه‌های مورد تاکید این دوره که بیش از یک دهه مورد غفلت قرار گرفته، نظام دوری است که اهمیت دوره ابتدایی در فرآیند رشد بچه در نظام تعلیم و تربیت را نشان می‌دهد.

وی، دوره ابتدایی را پایه‌گذار یادگیری در دوران بعد از کودکی دانست و خاطرنشان کرد: در نظام دوری، معین شد و نظام تعلیم و تربیت به این رسید که کار را شروع کند و نظام دوری را اجرا کند.

طریفی‌حسینی با اشاره به ظرفیت‌های شناختی پایه و سطح عالی که در دوران کودکی و رشد در خودمان باید شکل دهیم، افزود: در دوران کودکی به‌خصوص پیش‌دبستانی و اول ابتدایی این را باید در نظر بگیریم. دوره ابتدایی از دیدگاه‌های مختلف، دوره اساس و شکل‌گیری شخصیت و ظرفیت‌های شناختی و هیجانی و رفتاری است.

وی با بیان این‌که دوره کودکی، سن طلایی شکل‌گیری شبکه‌های عصبی مغز است ادامه داد: اهمیت دوره اول ابتدایی از دوره دوم بیشتر است و به همین شکل اهمیت آن نسبت با بقیه دوره‌های تحصیلی بیشتر است و اگر اختلالات و مشکلات دانش‌آموزان را شناسایی کنیم، می‌توانیم مداخله به‌هنگام داشته باشیم.

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با اشاره به ظرفیت‌های پایه روانشناختی گفت: انسان علاوه بر بُعد جسمانی، موجودی است که یا ادراک دارد یا در حال فکرکردن یا شناخت پیدا کردن است ‌یا هیجان و احساسی را تجربه می‌کند.‌ ادراک، شناخت، هیجان و عمل ۴ مرحله شناختی را شکل می‌دهد.

وی با بیان این‌که مهم‌تر از این‌ها ظرفیت‌های عالی روانشناختی است، خاطرنشان کرد: این ظرفیت‌ها به فعالیت‌های اجرایی مغز، متمرکز شده و کار ظرفیت‌های عالی، برانگیختن و هدایت‌کردن ظرفیت‌های عادی یعنی هیجانات است.

طریفی‌حسینی با بیان این‌که هر مهارت و ظرفیت عالی را یک شایستگی در نظام آموزشی می‌بینیم، اظهار کرد: جایی که در یک فعالیت چالش‌زا و موقعیت جدید قرار می‌گیریم باید تصمیم‌گیری کنیم. کارکرد اجرایی ظرفیت‌های عالی در موقعیت جدید است که سبب تصمیم‌گیری می‌شود و هیچ چیزی بدون اجازه کارکردهای اجرایی به مغز وارد و خارج نمی‌شود.

وی گفت: کارکردهای اجرایی‌ متکثر هستند و ادراک و هیجان ما را در ۴ عرصه هماهنگ و کنترل می‌کنند‌. باید طوری هماهنگ کنیم که دانش‌آموز، فرصت کافی برای درک این‌ها را داشته و بعدا در موقعیت‌های دیگر نیز تعمیم بدهد و استفاده کند.

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با بیان این‌که فرد برای موثر بودن باید شناخت دقیق داشته باشد، خاطرنشان کرد: فرد اگر اطلاعات و دانش آن را نداشته باشد ناشی از عدم توان است اما وقتی نتواند آن را اجرا کند به دلیل کم‌توجهی یا بی‌توجهی بوده است.

وی با اشاره به نقش معلم در این عرصه تصریح کرد: هدف این است که دانش‌آموز عاملیت شخصی و خودتنظیمی در کنترل ۴ عرصه ادراک، شناخت، هیجان و عمل را داشته باشد. اگر از توانایی پردازش کلامی و مهارت‌های زبانی، استفاده بهینه شود، ارتباط معناداری با کارکردهای اجرایی دارد.

طریفی‌حسینی با بیان این‌که الگوی شکل‌گیری کارکردهای اجرایی به‌گونه‌ای است که از کنترل درونی به بیرونی حرکت می‌کنیم، افزود: شرایط اقتصادی و اجتماعی خانواده، محیط خانواده، محیط زندگی، ‌رویکرد خانواده و معلم نسبت به سطح حمایت از دانش‌آموز از عوامل موثر و مهم هستند.

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با اشاره به «منتورینگ» و «کوچینگ» گفت: کوچینگ یا رهیار، کسی است که همراه دانش‌آموزاست و لحظه‌به‌لحظه همراهش است و اگر سوالی داشته باشد، راهنمایی می‌کند. مربی (رهیار) باید بالای سر دانش‌آموز باشد و بتواند ظرفیت شناختی او را به دست آورد.

وی افزود: اگر نظام دوری را خلاصه کنیم به جز منتورینگ و کوچینگ، نظام استاد و شاگردی هم است. اگر استاد قوی و خوبی نباشد و ویژگی‌های لازم را نداشته باشد، قاعدتا نتیجه لازم را نخواهد داشت.

طریفی‌حسینی ادامه داد: بنابراین بحث اول در این زمینه، توانمندسازی معلمانی است که چند سال همراه دانش‌آموزان خواهند بود و آن‌هایی که ارتباط نزدیک با دانش‌آموز دارند، نقش کنترلی را خواهند داشت.