نمایشگاه کتاب استانی چرخه مناسبی برای توزیع کتاب ایجاد می‌‎کند

به گزارش روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، فتح‌الله فروغی؛ رئیس هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان درباره هجدهمین دوره نمایشگاه کتاب آذربایجان شرقی که قرار است آغازگر شیوه جدید برپایی این نمایشگاه‌ها باشد، گفت: از دید حوزه کودک و نوجوان به نمایشگاه‌های کتاب استانی نگاه می‌کنم و ممکن است در حوزه‌های دیگر نگاه‌های متفاوتی وجود داشته باشد. سوال این است که آیا می‌توان اساسا نسبت به برگزاری نمایشگاه‌های کتاب دیدگاه‌ مخالف داشت یا خیر؟ به نظر من هرگونه فعالیتی که کتاب را به دست مخاطب برساند، ارزشمند است.

وی افزود: ما در طول این سال‌ها بارها و بارها کمبود ویترین برای کتاب در سطح کشور را یکی از مشکلات جدی حوزه نشر اعلام ‌کرده‌ایم. قطعا اگر کتاب ساده‌تر به دست مخاطب برسد ارتقاء سطح مطالعه رخ خواهد داد. بنابراین حضور کتاب و نزدیک‌تر کردن کتاب به مخاطب یک فعالیت ارزشمند است و نمایشگاه‌های کتاب استانی در این بستر قرار می‌گیرند و از این منظر برای ما اهمیت فراوانی دارند. به خصوص در حوزه کتاب کودک و نوجوان که مخاطب عینی دارد؛ به این معنا که باید کتاب را ببیند، لمس کند، ورق بزند و انتخاب کند. به نظر می‌رسد هیچ کدام از ناشران با این بخش مخالفتی نداشته باشند. بنابراین اگر نمایشگاه کتاب استانی را مورد بحث، بررسی، تجزیه، تحلیل و نقد قرار دهیم درباره اصل برگزاری آن نه تنها ناشران کتاب کودک و نوجوان بلکه در هیچ حوزه دیگری مخالفتی درباره آن وجود ندارد.

فروغی در بخش دیگری از سخنان خود درباره شیوه‌ برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی تا پیش از شیوع کرونا گفت: در نمایشگاه‌های کتاب استانی شاهد ایرادات و اشکالات فراوانی بودیم. ناشران در میدان عمل حضور نداشتند یا حضورشان کم بود و عمدتا واسطه‌ها نقش ناشران و کتابفروشان را ایفا می‌کردند. چون ناشران به دلایل مختلف در نمایشگاه‌های کتاب حضور نداشتند، کتاب سرنوشت روشن و مشخصی نداشت و در کیفیت خوب ارائه نمی‌شد. به همین دلیل عمده فعالان عرصه نشر بر این موضوع اتفاق نظر داشتند که نمایشگاه‌های کتاب استانی با تغییر رویکرد و نگاه برگزاری شود. شیوع ویروس کرونا از یک طرف برگزاری نمایشگاه‌ها و حضور مردم را با محدودیت مواجه کرد و از طرف دیگر فرصتی فراهم شد تا سیاست‌گذاران فرهنگی نسبت به رویکرد، شیوه و روش جدید برای برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی اقدام کنند. ماحصل این رویکرد برگزاری «هجدهمین نمایشگاه کتاب آذربایجان شرقی» است.

رئیس هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان ادامه داد: نمی‌توان ادعا کرد همه آنچه در دستور کار ما قرار گرفته بدون ایراد و اشکال است. اما اینگونه فعالیت‌ها علاوه بر برنامه‌ریزی دقیق و اصولی نیازمند اصلاح در فرآیند اقدام است. بخشی از اشکالات موجود می‌تواند در فرآیند اجرا، برنامه‌ریزی و شیوه‌نامه مورد بازنگری و اصلاح قرار بگیرد. در این بخش نهادهای مرتبط با حوزه کتاب باید ایفای نقش کنند. انجمن ناشران کتاب کودک و نوجوان در این حوزه وارد شد و امیدواریم با همکاری نهادهای سیاستگذار بتوانیم شاهد برگزاری مطلوب نمایشگاه کتاب در استان آذربایجان شرقی باشیم.

تسویه حساب با ناشران در کوتاه‌ترین زمان ممکن

وی در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله دریافت امانی کتاب از ناشران برای عرضه در نمایشگاه‌های استانی و تخفیف‌های در نظر گرفته شده برای کتاب اشاره کرد و گفت: نمی‌توانیم بحث تخفیف کتاب را نادیده بگیریم چرا که هزینه‌های تولید کتاب بسیار افزایش پیدا کرده است و قیمت‌گذاری کتاب با شرایط ویژه‌ای همراه شده است. ناشران نمی‌تواند مانند گذشته قیمت کتاب را افزایش دهند چرا که بین خریدار و قیمت کتاب تناسب نزدیکی برقرار شده است. بنابراین عمده ناشران تلاش می‌کنند قیمت‌های پایین‌تری را در پشت جلد کتاب درج کنند.

وی ادامه داد: وقتی قیمت پشت جلد کتاب کاهش پیدا می‌کند تخفیف ۴۰درصد تخفیف بالایی است و نزدیک به نیمی از قیمت پشت جلد کتاب باید برای تخفیف در نظر گرفته شود. برگزاری نمایشگاه کتاب هزینه‌های بالایی دارد اما لازم است حمایت‌های فرهنگی متوجه این موضوع شود تا ناشران کتاب‌های خود را با تخفیف کمتری در نمایشگاه‌های کتاب استانی عرضه کنند. با این وجود اگر کتاب عرضه شده در نمایشگاه کتاب فروخته نشود و مجددا به دست ناشر برسد و نتواند کتاب‌های مرجوعی خود را مجددا وارد چرخه فروش کند متضرر می‎‌شود. درباره این دو موضوع با مسئولان سیاستگذار خانه کتاب و ادبیات ایران صحبت شد و قرار بر این شد که پس از پایان نمایشگاه مبالغ فروش کتاب‌های ناشران به حساب آنها واریز و تسویه حساب با ناشران در کوتاه‌ترین زمان ممکن بعد از پایان نمایشگاه‌ انجام ‌شود.

آثار ناشران در همه استان‌ها در معرض دید مخاطبان قرار داده می‌شود

فروغی در بخش دیگر این گفت‌وگو به ضرورت کاهش مرجوعی کتاب به ناشران پس از برپایی نمایشگاه‌های استانی اشاره کرد و ادامه داد: تصمیم بر این است که در صورت تامین منابع مالی و زیرساختی مورد نیاز آثار ناشران در همه استان‌ها در معرض دید مخاطبان قرار داده شود. با این شیوه امیدواریم شاهد برگشت کتاب به ناشران نباشیم یا کتاب‌های اندکی به ناشران برگردانده شود. نمایشگاه‌های متوالی و پشت سر هم می‌تواند به کاهش مرجوعی کتاب‌های ناشران کمک کند. برگزاری چندین نمایشگاه کتاب در سطح کشور چرخه مناسبی برای توزیع کتاب و ویترینی برای مخاطبان ایجاد می‌کند.

وی به حضور کتابفروشان در نمایشگاه کتاب استانی اشاره کرد و توضیح داد: یکی از ایراداتی که در نمایشگاه‌های کتاب استانی با ساختار قبل مطرح می‌شد این بود که با برگزاری نمایشگاه کتاب استانی فروش کتاب از طریق کتابفروشان استانی کاهش پیدا می‌کند. این حرف کاملا درست بود. وقتی در یک استان نمایشگاه برگزار می‌شد کتابفروشان در آن مقطع یا کمی قبل و بعد از آن رونق نداشتند. اما از طرف دیگر این احساس ایجاد می‌شد که با برگزاری نمایشگاه کتاب در استان‌ها تبلیغات فراوانی درباره کتاب و کتابخوانی انجام می‌شود و اثر آن برای کتابفروشان استانی بعد از برگزاری نمایشگاه متجلی می‌شود. در شیوه جدید برگزاری نمایشگاه کتاب استانی کتابفروشان به صورت مجازی در این نمایشگاه‌ها مشارکت دارند و حضور آنها می‌تواند تجربه موفقی باشد و خود را در برگزاری نمایشگاه‌های استانی سهیم و شریک بدانند.

عرضه موضوعی کتاب؛ دسترسی آسان مخاطب به کتاب‌

فروغی ادامه داد: حداقل در حوزه کتاب کودک و نوجوان در شهرستان‌ها و حتی در تهران تعداد کتابفروشانی که در قفسه‌های کتابشان، کتاب کودک و نوجوان داشته باشند، بسیار کم است. در بزرگترین کتابفروشی استان تهران نیز سهم قفسه کتاب‌های کودک و نوجوان بسیار اندک است، اما در نمایشگاه‌های کتاب استانی فرصتی فراهم می‌شود تا کودکان و نوجوانان با کتاب‌های مختلف از حوزه‌ها و ناشران مختلف آشنا شوند. قطعا برگزاری این نمایشگاه‌ها بر روی کودکان و نوجوانان استان‌ها تاثیر می‌گذارد تا از کتابفروشان استان خود کتاب‌های متنوع‌تر و بیشتری را مطالبه کنند.

فروغی در پایان درباره عرضه کتاب‌ها در نمایشگاه‌های استانی به صورت موضوع‌محور توضیح داد و گفت: ما با یک تجربه جدیدی، برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی را آغاز می‌کنیم. با برگزاری این نمایشگاه‌ها دست واسطه‌گری در عرضه کتاب کوتاه و از فروش و عرضه کتاب‌های زرد جلوگیری می‌شود. عرضه موضوعی کتاب به دسترسی آسان مخاطب به کتاب‌ها کمک می‌کند و تجربه جدیدی است و باید منتظر نتایج آن باشیم و آثار مثبت و منفی آن را مورد ارزیابی قرار دهیم. در نمایشگاه کتاب آذربایجان شرقی، ناشران کتاب‌هایی که مخاطب بیشتری دارد را عرضه کنند و آماده باشند تا اگر کتابی در نمایشگاه به پایان رسید بلافاصله آن را جایگزین کنند.

هجدهمین نمایشگاه کتاب آذربایجان شرقی با استفاده از ظرفیت آثار منتشرشده ناشران فعال سراسر کشور و مشارکت کتابفروشان به صورت مجازی از چهارشنبه (هفدهم آبان‌ماه) تا یکشنبه (بیست‌ویکم آبان‌ماه ۱۴۰۲) برپا خواهد شد.