3 مورد از کلاهبرداری‌های پرتکرار در فضای مجازی

1. کلاهبرداری از طریق عکس و هویت افراد

بدیهی است که امروزه با افزایش کاربران فضای مجازی و افزایش تعداد صفحات در این فضا برخی از افراد سودجو هم با ایجاد صفحات فیک و جعلی همانند صفحات معتبر و مفید فعالیت داشته باشند که با ترفندهای زیرکانه‌ای اعتماد مردم را جلب می کنند و از این طریق دست به کلاهبرداری‌های میلیونی یا سوءاستفاده‌های دیگری می‌زنند.

به عنوان مثال ممکن است یک هکر حرفه‌ای صفحه یک آدم معروف مثل یک استاد دانشگاه، وکیل دادگستری، پژوهشگر، پزشک، سیاستمدار، ورزشکار، هنرمند و... را هک کند یا یک صفحه فیک مثل آن صفحه بسازد و از این طریق از دیگران درخواست‌هایی کند، در این مواقع شما عزیزان باید آگاه باشید که در مواجهه با این دست از پیام‌ها از طرف دوستان نزدیک خود یا افراد دیگر بهتر است ابتدا با آنها تماس بگیرید و هویت آنها را تایید کنید بعد اگر تمایل داشتید درخواست آن فرد را اجابت کنید.

گاهی هم این افراد سودجو یک صفحه جعلی با نام و عکس یک شخص اعم از حقوقی یا حقیقی می سازند و از طریق آن صفحه شروع به انتشار عکس یا فیلم یک محصول در یک زمینه خاص می کنند، پس از این که اعتماد شما را با روش های مختلف مثل قیمت کمتر، گارانتی طولانی مدت و... برای فروش محصولات خود به دست آوردند.

از شما می خواهند تا قیمت محصول را برای آنها به شماره کارت مشخصی واریز کنید یا از طریق وب سایتی که خود این افراد سوجو طراحی کردن پرداخت آنلاین انجام بدهید تا محصول را برای شما ارسال کند، اما متاسفانه پس از مدتی که محصول مورد نظر برای شما ارسال نشد یا حساب شما از طریق فیشینگ خالی شد شما متوجه می شوید که آن صفحه جعلی بوده است و شما قربانی کلاهبرداری اینترنتی شده‌اید.

هموطنان آگاه باشید که فیشینگ یک نمونه خطرناک از کلاهبرداری‌های اینترنتی است که متاسفانه در این روزها هم با پیشرفت فضای مجازی این جرم در حال افزایش است، در جرم فیشینگ افراد سودجو وقتی شما را به درگاه آنلاین پرداخت متصل می‌کنند به دنبال این هستند که اطلاعاتی نظیر: رمز کارت بانکی شما، تاریخ انقضای کارت، cvv2 کارت بانکی و... را بدست بیاورند و از این طریق حساب شما را خالی کنند پس آگاه باشید و به هر درگاه پرداخت آنلاینی اعتماد نکنید و اطلاعات بانکی خود را هم وارد نکنید.

قانون‌گذار ما درخصوص مجازات افرادی که مرتکب جرم فیشینگ می‌شوند به صراحت در ماده 13 قانون جرائم رایانه‌ای می‌گوید: هرکس به طور غیرمجاز از سیستم‌‌های رایانه‌‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سیستم وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن‌ به حبس از 1 تا 5 سال یا جزای نقدی از بیست تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

2. کلاهبرداری و سرقت اطلاعات از طریق آگهی‌های تبلیغاتی

این روزها وقتی که وبگردی می‌کنید ممکن است با تبلیغات زیادی روبرو شوید یا پیامک‌های تبلیغاتی با لینک‌های آلوده به ویروس‌های خطرناک برای شما ارسال شود که با کلیک کردن روی آن آگهی تبلیغاتی یا آن لینک ممکن است سیستم یا گوشی ما دچار ویروس شود و این ویروس می‌تواند برای ما مشکلات زیادی را به وجود بیاورد.

در این روش از کلاهبرداری این افراد سودجو با قرار دادن تبلیغات دروغین درخصوص موضوعات مختلف در سایت‌های خود سعی می‌کنند که توجه کاربران فضای مجازی را جلب کنند و شما هم که از همه جا بی‌خبر هستید گاهی از موارد به صورت آگاهانه یا ناآگاه با کلیک بر روی آن تبلیغ یا لینک باعث می‌شوید که آن ویروس یا برنامه بر روی سیستم یا گوشی شما خودکار نصب ‌شود.

متاسفانه نصب ناخواسته این برنامه‌ها ممکن است ویروس‌های خطرناکی را وارد سیستم یا گوشی ما کند که این ویروس خطرناک اطلاعات موجود بر روی سیستم کامپیوتر یا لب تاپ یا گوشی شما را ذخیره کند و برای آن فرد سودجو به صورت خودکار ارسال کند و به این ترتیب شما در دام این افراد سودجو گرفتار خواهید شد و گاهی اوقات ضررهایی غیر قابل جبرانی را متحمل می شوید. پیشنهاد می کنم تحت هیچ شرایطی بر روی هر لینکی که برای شما ارسال می‌شود کلیک نکنید و برای نصب برنامه‌های مختلف هر اجازه‌ای را به آن برنامه ندهید تا قربانی کلاهبرداری اینترنتی هم نشوید.

3. کلاهبرداری به واسطه خرید از آنلاین شاپ‌ها

به صراحت می‌توانم بگویم که یکی از مهمترین سوالات کاربران فضای مجازی در این روزها این است که اگر خرید اینترنتی از پیج‌های اینستاگرامی، گروه‌های تلگرامی، اپلیکیشن‌های مختلف مثل دیوار و... انجام دادیم و آن پیج یا گروه مورد نظر محصول خریداری شده ما را پس از پرداخت هزینه ارسال نکند آیا امکان شکایت از آن صفحه و ادمین آن وجود دارد یا ندارد؟!

در پاسخ کلی به این سوال مهم باید بگویم که بله حتما امکان شکایت از این صفحات در فضای مجازی وجود دارد، شما می‌توانید با مراجعه به پلیس فتا یا دادسرای محل سکونت خود از صاحب آن اکانتی که در اینستاگرام، تلگرام، یا اپلیکیشن های مختلف خرید آنلاین کرده اید و آن صفحه محصول مورد نظر شما را ارسال نکرده است یا باعث متضرر شدن شما شده است شکایت کنید و این مسله کاملا قابل پیگیری می باشد.

فقط نکته مهم در این خصوص این است که روند رسیدگی در چنین پرونده هایی کمی طولانی است و به دلیل شرایط خاص این نوع از پرونده ها گاهی اوقات هم امکان دارد شما نتوانید ضرری که متحمل شده اید را جبران کنید؛ اما با توجه به این موارد بهتر است در هنگام مراجعه به مراجع انتظامی و قضایی شما تمام مدارک خود اعم از: رسید پرداختی، پیام های ارسال شده خود، شماره تلفن ادمین، آدرس دقیق آن صفحه در فضای مجازی یا حقیقی، مشخصات هویتی ادمین و... را با خود ببرید و ضمیمه پرونده کنید تا روند رسیدگی به پرونده شما سریع تر انجام بشود.

نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که همیشه سعی کنید از فروشگاه های معتبر خرید آنلاین انجام بدهید؛ معمولا فروشگاه های اینترنتی یا همان آنلاین شاپ های معتبر در سایت خود دارای نماد اعتماد الکترونیک یا همان ای نماد هستند که شما می توانید اعتبار آن فروشگاه را استعلام بگیرید و پس از آن خرید کنید، و در صورتی که آن فروشگاه محصول را ارسال نکرد یا به هر طریق دیگری باعث متضرر شدن شما بشود در این صورت شما می توانید نسبت به آن فروشگاه اینترنتی اقدامات لازم را جهت جبران خسارت خود انجام بدهید.

در کنار شکایت از فروشگاه هایی که نماد اعتماد الکترونیکی دارند شما می توانید از طریق اتحادیه کشوری کسب و کار‌های مجازی تخلف صورت گرفته از سوی فروشگاه‌های اینترنتی را گزارش داده و مورد پیگیری قرار بدهید. حتی می توانید گران فروشی، کم فروشی، تقلب، اخفاء و امتناع از عرضه کالا، عدم صدور فاکتور و موارد مشابه که موضوع قانون تعزیرات حکومتی می باشد و از سمت این فروشگاه های اینترنتی واقع شده است را پیگیری کنید.

نکته مهم دیگری که افراد باید بدانند این است که مطابق با ماده 37 قانون تجارت الکترونیک مصوب سال 1382 قانون‌گذار ما به صراحت تمام در خصوص خریدهای اینترنتی می‌گوید: در هر معامله از راه دور مصرف کننده باید حداقل هفت روز کاری، وقت ‌برای انصراف (‌حق انصراف) از قبول خود بدون تحمل جریمه یا ارائه دلیل داشته باشد.‌ تنها هزینه تحمیلی بر مصرف‌کننده هزینه بازپس فرستادن کالا خواهد بود.

در پایان به عنوان یک پژوهشگر علم حقوق پیشنهاد می کنم در هنگام خرید آنلاین به این نکات مهم توجه کنید: 1. از یک کارت عابربانک مخصوص برای خرید اینترنتی خود استفاده کنید که موجودی بالایی نداشته باشد و رمز آن کارت را در بازه‌های زمانی کوتاه مدت تغییر بدهید. 2. از پیج‌ها و صفحات بی‌نام نشان که هویت فرد مشخص نیست به هیچ عنوان خرید نکنید و فریب تبلیغات توخالی آنها را نخورید. 3. حتما زمانی که می‌خواهید کارت به کارت کنید برای فروشنده مشخصات مالک آنلاین شاپ و مالک شماره کارت رو بررسی دقیق کنید تا این اطلاعات هویتی یکسان باشد. 4. پس از آگاهی از کلاهبرداری یا هر سواستفاده دیگر در فضای مجازی درخصوص خود را سریعا به مراجع قضایی یا مراجع انتظامی اطلاع بدهید و این مسائل را پنهان نکنید.

*محقق و پژوهشگر علم حقوق