در گفت‌وگوی پانا با معاون اسبق پرورشی وزارت آموزش و پرورش مطرح شد؛
جذابیت برنامه‌های پرورشی و تربیتی با فرصت‌سازی برای مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان
تهران (پانا) - معاون اسبق پرورشی و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش تاکید کرد هر نوع فرصت‌سازی و زمینه‌سازی برای نقش‌پذیری و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان که بتوانند شایستگی‌ها و توانمندی‌های خود را نشان دهند موجب جذابیت برنامه‌های تربیتی می‌شود.
سیدمحمدباقر پیشنمازی با بیان اینکه کارآمدی فعالیت‌های پرورشی در مدرسه تحت تاثیر چند عامل مهم و اصلی است به پانا گفت: «اولین و مهمترین عامل، وجود یک مربی پرورشی واجد شرایط است که آموزش‌های لازم را دیده و از شایستگی‌های شخصیتی مناسب کار مربیگری برخوردار باشد و این چیزی نیست که به صورت تصادفی اتفاق بیفتد بلکه نیازمند این است که تحولی در رشته امور تربیتی دانشگاه فرهنگیان ایجاد شود.»
وی با تاکید بر اینکه آموزش‌هایی که داده می‌شود باید متناسب با وظایفی باشد که بر عهده مربی تربیتی در مدرسه است، افزود: «مربی تربیتی اگر مضاف بر شایستگی‌هایی که دارد، شخصیت پذیرفته‌شده، دوست‌داشتنی، محبوب و مقبول در چشم دانش‌آموز باشد، همین دلبستگی و تعلق خاطر دانش‌آموز به شایستگی و شخصیت مناسب مربی، انگیزه تلاش، پویش و جوشش را در او ایجاد می کند.»
مربی تربیتی باید فرصت رشد و رسیدن به تصمیمات بهتر را در دانش‌آموز فراهم کند
پیشنمازی اظهار کرد: «نکته مهم دیگر این است که کار پرورشی این نیست که مربی بخواهد سخنران دعوت کند یا خودش به طور مرتب برای بچه‌ها سخنرانی کند. ممکن است کار تعلیم با تذکر، آموزش و نصیحت محقق شود اما تربیت، بیشتر از جنس کار باغبانی است یعنی مربی باید فرصتی ایجاد کند تا دانش‌آموز، خودش تلاش و رشد کند و با تلاش و کوشش خود به آگاهی‌های بیشتر، توانمندی های بهتر و فهم صحیح‌تری از زندگی و محیط خودش برسد و تصمیماتی که باید به درستی انتخاب کند را بگیرد.»
وی با بیان اینکه شورای تربیتی مدرسه متشکل از مدیر، مربی تربیتی و نماینده معلمان باید بتوانند فهرستی از نقش‌هایی که قابل سپردن به دانش‌آموزان است را متناسب با ظرفیت، جنسیت و مقطع تحصیلی دانش‌آموزان تهیه کند، خاطرنشان کرد: «این نقش‌سپاری‌ها باید هم در ساعات رسمی مدرسه و هم در ساعات غیررسمی و هم در متن برنامه‌های اصلی و هم در فوق برنامه‌ها و هم در ساعات حضور در مدرسه و هم در ساعات خارج از مدرسه باشد.»
شوراری تربیتی مدرسه اردوهای علمی و زیارتی متناسب با استعداد و توانمندی دانش‌آموزان تدارک ببیند
معاون اسبق پرورشی و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: «شورای تربیتی مدرسه باید برنامه‌های برون‌مدرسه‌ای مثل اردوها و سفرهای علمی و زیارتی را تحت تاثیر نقش‌هایی که گاهی به صورت فردی و گاهی به صورت گروهی به دانش‌آموزان سپرده می‌شود را تدارک ببیند چرا که در این صورت، رویش استعدادها اتفاق می‌افتد و دانش‌آموزان نشان می‌دهند که در چه زمینه‌هایی از استعداد و قابلیت بیشتری برخوردارند و در همان زمینه، مسئولیت بر عهده می‌گیرند و نقش می‌پذیرند و برای تحقق آن مسئولیت و نقشی که پذیرفته‌اند، تلاش و کوشش می‌کنند.»
وی گفت: «در پرتو این تلاش، کوشش، عزم، اراده و فعالیت‌ها است که استعدادهای دانش‌آموزان رشد و رویش پیدا می‌کند و نسبت به روز، هفته، ماه و سال قبل، توانمندتر، فهیم‌تر، مجرب‌تر و موثرتر خواهند شد.»
پیشنمازی تصریح کرد: «این ۲ مورد از عوامل اصلی کارآمد شدن فعالیت‌های پرورشی در مدرسه و فرصت‌سازی برای این است که میدانی در جهت انرژی عظیم و فوق‌العاده اثرگذار فراتحصیلی دانش‌آموزان ایجاد کنیم تا این میدان باعث شود که دانش‌آموزان توانمندی‌های خود را نشان دهند.»
تربیت به معنای فرصت‌سازی برای رشد استعدادها و خلاقیت‌های کودکان و نوجوانان است
وی ابراز کرد: «هر مقدار که محیط پرواز برای دانش‌آموزان فراهم کنیم آن‌ها بیشتر پرواز می‌کنند و اوج می‌گیرند و هر مقدار که در اثر نگرش محدود این محیط را ببندیم و کوچک کنیم، جلوی رشد استعدادهای آن‌ها را گرفته‌ایم. تربیت در حقیقت به معنای فرصت‌سازی برای رشد استعدادها و خلاقیت‌های مختلفی است که خداوند در وجود انسان قرار داده و بهترین زمینه و دوره رشد و شکوفایی نیز همین دوره کودکی و نوجوانی است.»
معاون اسبق پرورشی و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش در خصوص جذاب بودن فعالیت‌های پرورشی در مدارس گفت: «هر نوع فرصت‌سازی و زمینه‌سازی برای نقش‌پذیری و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان که بتوانند شایستگی‌ها و توانمندی‌های خود را نشان دهند و دیگران متوجه شوند که این دانش‌آموز، کودک دیروز نیست و بسیار توانمندتر از کارآیی‌های دیروز می‌تواند نقش بر عهده بگیرد و ظرفیت‌های ناشناخته‌ای دارد که اگر برای آن‌ها زمینه‌سازی شود به فعلیت درمی‌آیند و دانش‌آموز از عهده بسیاری از نقش‌ها برخواهد آمد، جاذبه برای دانش‌آموز ایجاد می‌کند.»
دانش‌آموز در اوقات فراغت ظرفیت شکوفایی بیشتری دارد
وی با بیان اینکه نکته دیگر این است که همه فعالیت‌های تربیتی را نباید در ساعات رسمی انجام دهیم، خاطرنشان کرد: «دانش‌آموز در اوقات فراغت، ظرفیت شکوفایی بیشتری دارد. در ساعات رسمی، یک انضباط و نظمی را در جهت اینکه مدیریت ما آسان‌تر شود، دیکته می‌کنیم اما گاهی اوقات این نظم و انضباط فراتر از چهارچوب‌های علمی، آموزشی و پرورشی است و این انضباطی که فکر می‌کنیم مدیریت ما را آسان کرده، دانش‌آموزان را با محدودیت‌هایی مواجه می‌کند که ممکن است در رویش استعدادهای آن‌ها توقف ایجاد کند.»
پیشنمازی با بیان اینکه بچه‌ها اوقات فراغت را بیشتر دوست دارند و به همین دلیل تعلق خاطر بیشتری نسبت به اردو دارند، اظهار کرد: «دانش‌آموزان در اردوها اجازه تصمیم‌گیری بیشتر و قدرت انتخاب بهتری بین گزینه‌های متعدد دارند و به تناسب دلبستگی‌ها و تعلقاتی که دارند برای غنی‌سازی اوقات فراغت خود انتخاب می‌کنند.»
وی خاطرنشان کرد: «خود دانش‌آموزان انتخاب می‌کنند که اوقات فراغتشان را چگونه سپری کنند و به همین دلیل تلاش و کوشش بیشتری از خود داشته و توانمندی‌های بالاتری نشان می‌دهند و این به هنر مربی برمی‌گردد که چگونه بتواند در اوقات فراغت، گزینه‌های روی میز متنوع‌تر، متکثرتر و متعددتر داشته باشد که بچه‌ها بتوانند به تناسب دلبستگی‌های خود انتخاب کنند.»
دانش‌آموز در اوقات فراغت و فعالیت‌های تربیتی باید فرصت انتخاب داشته باشد
پیشنمازی افزود: «ساعات رسمی مثل این است که در سفره بچه‌ها فقط یک نوع غذا بگذارید و بگویید غیر از این چیزی نیست اما در ساعات اوقات فراغت و فعالیت‌های تربیتی نمی‌توان گفت همین یک گزینه بر روی میز است. باید بتوانیم در سفره انتخاب بچه‌ها غذاهای متنوع و متعدد با طعم‌های مختلف و البته مفید قرار دهیم تا بچه‌ها خودشان بتوانند از بین گزینه‌ها یک مورد را انتخاب کنند.»
معاون اسبق پرورشی و تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش تاکید کرد: «منظور از غذا، کارهای فوق برنامه تربیتی است و بچه‌ها باید بتوانند از کارهای حرکتی، جسمی، ورزش‌ها، بازی‌های جمعی و احیاناً کارهای فرهنگی و هنری و کارهایی که بیشتر مربوط به تلاش و کوشش خودشان می‌شود استفاده کرده و روی پای خود ایستادن، تکیه به توانمندی‌های خود، پرهیز از تکیه کردن و کمک گرفتن از دیگران و پیش بردن کارها تا آنجایی که خودشان می‌توانند، مجموعه مسائلی است که برای دانش‌آموزان جاذبه بیشتری دارد و به همین نسبت زودتر شکوفا می‌شوند و رشد و رویش در آن‌ها سهل‌تر و آسان‌تر اتفاق می‌افتد.»
امکانات و تجهیزات تربیتی در کنار مربی شایسته و توانمند معنا پیدا می‌کند
وی در خصوص کمبود نیروی پرورشی و تربیتی در مدارس گفت: «در نگرش اسلام به امر تربیت معتقد هستیم که انسان، انسان را تربیت می‌کند و تجهیزات، کتاب، فعالیت‌های فرهنگی، هنری، ورزشی و مواردی از این قبیل در کنار یک مربی شایسته، لایق و توانمند معنا پیدا می‌کند. برای مثال اگر در یک باغ، ابزار و تجهیزات مختلف باغبانی را تدارک ببینید اما باغبانی در کار نباشد، ابزار و تجهیزات نمی‌تواند کار را تسهیل کند و به عبارت دیگر همه تجهیزات و ابزارآلات باغبانی در کنار یک باغبان معنا پیدا می‌کند.»
پیشنمازی اظهار کرد: «اگر در یک مدرسه‌ای همه نوع ابزار و وسایل فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی و فوق برنامه داشته باشیم اما یک مربی شایسته، اهل و آشنا به کار نداشته باشیم، نتیجه نمی‌گیریم و لذا اولا؛ آموزش و پرورش باید بیشترین اهتمام خود را برای تربیت نیروی انسانی در بخش مربیگری اختصاص دهد و با پرهیز از آموزه‌های بیگانه در حوزه تربیت نیروی انسانی و اعتماد و اتکا به آموزه‌های اسلامی و ایرانی و تجارب بومی خودمان و همینطور تجارب ۴۰ سال گذشته در کار تربیتی اقدام به انتخاب و کشف بهترین استعدادها برای کار مربیگری کند.»
وی افزود: «ثانیا؛ آموزش و پرورش، اضافه بر فرصت‌های متعارف آموزشی از جنس کتاب و درس و استاد، فرصت‌های فوق برنامه‌ای در دانشگاه فرهنگیان برای شکل‌گیری شخصیت دانشجومربی تعریف کند در آینده نزدیک که می‌خواهد مسئولیت مربیگری تربیتی و پرورشی مدرسه را بر عهده بگیرد.»
پیشنمازی ادامه داد: «تمام شکل‌گیری شخصیت از طریق شنیدن مطالب استاد، خواندن کتاب و امتحان دادن اتفاق نمی‌افتد و یک سلسله‌فعالیت‌های فوق برنامه‌ای باید صورت بگیرد و در بستر سلسله‌فعالیت‌ها و تلاش‌ها خارج از محیط کلاس درس و دانشگاه باید شخصیت مربی رشد پیدا کند همچنان که در مورد شخصیت دانش‌آموز توضیح داده شد برای مربی نیز متناسب کار مربیگری، فوق برنامه‌هایی تعریف شود و در آن فوق برنامه با تلاش و کوشش خود سعی کند به شایستگی‌های بالاتر، بهتر و متناسب با کار مربیگری دست یابد.»
ارسال دیدگاه