پانا از تلاش‌های یکساله مجموعه آموزش‌وپرورش برای فرهنگ‌سازی در زمینه سلامت دانشآموزان گزارش می‌دهد؛
«سینِ» سلامت در مدارس
تهران (پانا) - فرهنگ‌سازی برای دانشآموزان در حوزه سلامت و بهداشت را باید یکی از موضوعات محوری دانست که در دولت سیزدهم توسط وزارت آموزش و پرورش پیگیری شده است.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تاکید ویژه‌ای بر سلامت دانشآموزان دارد و اهمیت حوزه سلامت، موجب شده است که یکی از ساحت‌های شش‌گانه تربیتی، با عنوان ساحت زیستی و بدنی نامگذاری شود.
وزارت آموزش و پرورش در دولت سیزدهم، مهمترین برنامه خود را تحقق سند تحول بنیادین اعلام کرده و در بیش از یکسال گذشته نشان داده است که همه برنامه‌ها، اقدامات و رویکردهای نظام تعلیم و تربیت، حول محور همین سند قرار دارد. بر همین اساس، کلیدواژه «سند تحول بنیادین» را می‌توان در اکثر مصاحبه‌های مقامات عالی، ارشد و میانی این وزارتخانه مشاهده کرد و این ثابت می‌کند که تلاش برای تحقق این سند در دولت سیزدهم به حدی چشمگیر است که به هیچ وجه قابل مقایسه با دولت‌های پیشین نیست. چراکه اگر آن دولت‌ها اراده‌ای برای اجرای این سند داشتند، امروز باید شاهد شرایط بهتری در مدارس و نظام تعلیم و تربیت کشور می‌بودیم.
در میان ۶ ساحت تربیتی که در سند تحول بنیادین به آن‌ها اشاره شده است، ساحت زیستی و بدنی به‌طور مستقیم با موضوع سلامت دانشآموزان ارتباط دارد.
*سلامت دانشآموزان؛ اولویت آموزش‌وپرورش
مقامات وزارت آموزش و پرورش بارها اعلام کرده‌اند که سلامت دانشآموزان در اولویت است و در این مسیر با همکاری نهادهای دیگر، برنامه‌هایی برای فرهنگ‌سازی در حوزه سلامت و بهداشت اجرایی شده است.
در همین باره می‌توان به اظهارات صادق ستاری‌فرد معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزرات آموزش‌وپرورش و محمدمهدی کاظمی معاون آموزش متوسطه این وزارتخانه اشاره داشت.
کاظمی معتقد است سلامت دانشآموزان در اولویت تصمیم‌گیری‌های آموزش و پرورش قرار دارد. همچنین ستاری‌فرد، ایجاد ۲۱۰۰ فضای ورزشی درون‌مدرسه‌ای را یک حرکت و انقلاب بزرگ در حوزه سلامت دانشآموزی می‌داند.
ستاری‌فرد گفت: در رویکرد جدید وزارت آموزش و پرورش، تربیت تمام‌ساحتی دانش‌آموز مبتنی بر سند تحول بنیادین مورد توجه و تاکید است و یکی از ساحت‌های مهم که موجب بسترسازی برای تحقق سایر ساحت‌ها خواهد بود، ساحت زیستی و بدنی است.
وی ادامه داد: سلامتی مقدمه تعلیم و تربیت است و سلامت دانش‌آموز منجر به قرارگرفتن در موقعیت مناسب یادگیری می‌شود؛ بر همین اساس برنامه‌ریزی‌هایی در جهت رسیدن به اهداف موردنظر و تحقق ساحت‌های تربیتی انجام شد که یکی از این اقدامات و برنامه‌ها کیفیت‌بخشی به درس تربیت بدنی بود.
ستاری فرد اظهار کرد: در حوزه تربیت‌بدنی و سلامت تلاش میکنیم با توجه ویژه به دانشآموزان و معلمان تربیت‌بدنی تمام کشور جایگاه این حوزه را ارتقا دهیم و امروز حوزه تربیت‌بدنی در نظام آموزش و پرورش به بلوغ و تکامل رسیده است که قطعا این بالندگی منجر به بهبود کیفیت آموزشی و پرورشی خواهد شد.
معاون تربیت‌بدنی و سلامت طرح شهید‌سلیمانی را یکی از ماندگارترین طرح‌های آموزش و پرورش برشمرد که در این طرح چشم‌انداز «هر مدرسه یک فضای ورزشی» است و در جهت تحقق آن گام برداشته می‌شود.
سفیران سلامت روی دور تند
یکی از مهمترین برنامه‌ها و طرح‌هایی که در چندسال گذشته در مدارس و با محوریت دانشآموزان اجرایی می‌شود، سفیران سلامت است تا هرچه بیشتر توجه دانشآموزان و خانواده‌های آن‌ها به مبحث مهم سلامت و بهداشت جلب شود. این برنامه اما در یکسال گذشته با جدیت بیشتر و محتوای موثرتری اجرایی شد.
در سال ۱۴۰۱ شاهد رشد فعالیت‌های دانشآموزی در مدارس سراسر کشور با محوریت سفیران سلامت بودیم که بازتاب ویژه‌ای در خبرگزاری پانا داشت.
در این باره، سید‌امیر شوشتری مدیر کل آموزش و پرورش خراسان رضوی ضمن قدردانی از همراهی مسئولین و روسای ادارات علوم پزشکی، ناجا و بهزیستی در پیشبرد اهداف سفیران سلامت گفت: سفیران سلامت از طرح‌های پیشرفته و مترقی است که در زیرمجموعه ساحت زیستی و تربیتی دانشآموزان قرار می‌گیرد و بسیار حائز اهمیت است. ارزش و حساسیت این طرح مخصوصا در دوران کرونا مشخص شد که بسیاری از فعالیت‌های جامعه تعطیل شد و سلامت مردم و خانواده‌ها به خطر افتاد. بنابراین دانشآموزان مداخله خوبی در چنین شرایطی داشتند.
سلامت دانشآموزان، اولویت‌های اصلی مدارس است
مدیران مدارس، معلمان و کادر مدرسه در یکسال گذشته، تلاش ارزشمندی برای ایجاد حساسیت و جلب توجه خانواده‌ها و جامعه به سلامت دانشآموزان داشتند؛ تا جایی که سلامت کودکان و نوجوانانِ دانش‌آموز، اکنون به یکی از اولویت‌های اصلی مدارس تبدیل شده است.
اگر سلامت دانشآموزان را هدف فرض کنیم، بهداشت مدارس اساسی‌ترین استراتژی تحقق آن خواهد بود و بدیهی است که سطوح مختلف فعالیت‌های بهداشتی در راستای سند تحول بنیادین و ساحت زیستی بدنی می‌تواند مدارس را به سطوح مختلفی از سلامت رهنمون سازد.
سرپرست دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش، سلامت دانشآموزان را جزو اولویت‌های نخست در مدارس برشمرد و جایگاه مراقبین سلامت در مدارس را مهم و ارزشمند دانسته است.
اعظم گودرزی چندی قبل در گردهمایی مراقبین سلامت با تاکید بر اهمیت و نقش سلامت در زندگی، سلامت دانشآموزان را جزو اولویت‌های نخست در مدارس برشمرد و جایگاه مراقبین سلامت در مدارس را مهم و ارزشمند دانست و تاکید کرد بهره‌مندی از سلامت می‌تواند دانش آموز را برای آموزش و یادگیری بهتر آماده کند.
وی افزود: سلامت و آموزش دو مقوله به هم تنیده هستند و پاندمی کرونا ثابت کرد که کلاس‌ها و آموزش‌های حضوری دانش آموزان تحت‌الشعاع سلامت دانش آموزان است و گرچه در حوزه سلامت و بهداشت ساعت رسمی بهداشت برای مراقبین سلامت تعریف نشده است اما کلاس‌های حضوری متاثر از فعالیت‌های سلامت‌محور مراقبین سلامت و همکاران فرهنگی است.
اجرای طرح نماد برای شناسایی آسیب‌های اجتماعیِ دانشآموزی
برنامه‌ها و اقدامات خانواده بزرگ آموزش و پرورش در زمینه سلامت دانشآموزان دارای ابعاد متنوع و فراگیر است؛ به طوری که حتی سلامت روان و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را نیز شامل می‌شود.
مهمترین اظهارات در این باره به معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش مربوط می‌شود که در یکسال گذشته بارها و بارها بر ضرورت شناسایی آسیب‌های اجتماعی در حوزه دانشآموزی تاکید داشته و برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش برای مدیریت این مقوله را تشریح کرده است.
اصغر باقرزاده در تازه‌ترین اظهار نظر، در اختتامیه نشست تخصصی کارگروه‌های نهادینه‌سازی نظام جامع راهنمایی مشاوره و دوره آموزشی استانداردهای مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی در گفت‌وگو با پانا گفت: «قبل از آن‌که ما بدانیم مهمترین آسیب اجتماعی چیست، باید فکر کنیم مهمترین عامل به وجود آمدن آسیب اجتماعی چیست. مهمترین عامل ایجاد آسیب‌های اجتماعی ارتباط کم کلامی رفتاری و گفتاری مربیان و متربیان است. یعنی دانشآموزان، معرفت و تقوا در معلمان وجود دارد، همچنین پذیرش، انگیزش و درخواست در متربیان وجود دارد، ولی به دلیل ارتباط کم مربی و متربیان باعث شده آن دانش کمتر به متربیان منتقل شود.»
باقرزاده تصریح کرد: «مهمترین عامل در رفع آسیب‌های اجتماعی این است که والدین، مربیان و مدیران با دانش‌موزان ارتباط بگیرند و با آن‌ها گفت‌وگو کنند، موقعیت بیان دیدگاه و نظرات را برای دانشآموزان فراهم کنند، چنین موقعیتی باعث تحلیل آسیب‌ها می‌شود و فرد می‌تواند به‌راحتی در معرض آن آسیب قرار نگیرد.»
معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: «برنامه‌هایی که در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی وجود دارد، چند سرفصل دارد که یکی از آن‌ها طرح نماد (نظام مراقبت از دانشآموزان) است که در آن آگاهی‌بخشی به دانشآموزان انجام می‌شود، سپس غربالگری و پس از آن به نسبت تشخیص مشکلات دانشآموزان، برنامه‌های آموزش، مداخله و درمان در نظر گرفته خواهد شد. کانون‌های یاریگران زندگی دیگر سرفصل برنامه‌های مراقبت از دانشآموزان در مقابل آسیب‌های اجتماعی است که به همت دانشآموزان تشکیل می‌شود و آموزش‌ها توسط دانشآموزان به همسالان خود ارائه می‌شود و نسبت مشارکت فعال در زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در قالب صوتی و تصویری اقدام به تولید محتوا می‌کنند.»
توجه ویژه به سلامت روان
همچنین مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش تاکید کرد سلامت روان دانشآموزان باید در اولویت مدیران مدارس باشد.
امیر تجلی‌نیا گفت: با توجه به شرایط و روحیات مختلف دانشآموزان، باید اثرات و تهدیدات کرونا بر سلامت روان دانشآموزان بررسی شود. اگر دانش‌آموز دارای مشکل اختلال و افسردگی باشد کار آموزش و پرورش سخت خواهد شد لذا باید سلامت روان‌دانش آموزان یکی از اولویت‌های اصلی کار مدیران باشد.
وی افزود: وظیفه آموزش و پرورش شناسایی دانش آموزان و آموزش قوانین و دستورالعمل های مذکور به کارکنان و مدیران است تا زمینه لازم برای فراهم ساختن محیطی امن و آرام به لحاظ روانی در مدارس به منظور فراگیری آموزش‌های بهتر برای دانشآموزان فراهم شود.
مدارس بهترین بستر برای ارتقای سلامت روانی و اجتماعی
از سوی دیگر، سید‌حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با تاکید بر اینکه مدرسه و محیط‌های آموزشی بهترین بستر برای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی هستند، معتقد است: هر چقدر روی مدرسه در این حوزه سرمایه‌گذاری شود، بیشترین خدمت به کشور، جوانان و مردم در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شده است.
وی اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که در مدارس می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد موضوع ارتقای سلامت روانی - اجتماعی است. طبیعی است هر برنامه‌ای که در راستای ارتقای سلامت روانی - اجتماعی باشد، می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی کمک کند؛ به‌واسطه اینکه مدارس جایی هستند که حداقل ۱۲ سال دانشآموزان در آن حضور دارند و در عین حال یادگیری، افزایش آگاهی و یادگیری مهارت‌ها در سنین مدرسه به مراتب مانایی بیشتری نسبت به سنین بالاتر دارد.
دانشآموزان؛ یاریگران سلامت
بهترین پایان‌بخش برای این گزارش، پیام مشترک وزیر آموزش‌وپرورش و وزیر بهداشت به‌مناسبت اولین همایش ملی یاریگران سلامت دانشآموزان است که در آخرین روزهای سال ۱۴۰۱ صادر شد. در این پیام تاکید شده است که دانشآموزان یاریگران سلامت در جامعه هستند.
در بخشی از این پیام می‌خوانیم: اینک در آستانه بهار که ذاتش، شادابی بالندگی و تغییر در احوال است، امید آن داریم، به همت شما بندگان محبوب بشارتگر شادابی، سلامتی، عافیت، امنیت و دگرگونی در حوزه بهداشت درمان و سلامت دانش آموزان باشیم و در تحقق منویات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در خصوص تأکید بر سلامت جسمی فکری و سلامت معنوی نوجوانان و جوانان این مرزوبوم تا آخرین حد مقدور به معجزه ایمان خویش و به مدد، همدلی هم‌اندیشی و همفکری در جبهه‌ی حفظ سلامت و امنیت، با تمام تحریم‌ها و دشمنی‌ها یک‌بار دیگر قدرت خویش را به نمایش بگذاریم. امروز هر «مسئولیت» و «وظیفه»، خاک‌ریزی است که باید با دیده‌بانی و هوشیاری برای تقویت و استحکام آن کوشید.
ارسال دیدگاه