بدون تعارف؛ نگاهی کوتاه به فعالیت‌های هنری در سال جاری

بدون تعارف باید گفت فرهنگ و هنر کشور در سال ۱۴۰۱ شرایط مطلوبی را ارزیابی نکرد. این وضعیت تقریبا به طور مشابهی و با افت و خیزهایی نسبی در همه هنرها جاری و ساری بود و البته نیمه دوم سال و همزمان با ناآرامی‌ها و اعتراضات مردمی شدت بیشتری به خود گرفت. این میان تئاتر بیشترین آسیب را منحمل شد. هنری که بعد از دو سال و اندی درگیری با بحران کرونا و تعطیلی‌های مدام انتظار می‌رفت و داشت جانی تازه‌ می‌یافت، با اندوهی همه‌گیر و البته متاثر از مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم با وقفه‌های تازه‌ای مواجه شد. موسیقی نیز عملا در سوی دیگری از این فضا از وضعیتی نامطلوب رنج برد.

کنسرت‌های موسیقی برای مدت چند ماهی آن‌هم در زمانی که اوج برگزاری‌شان بود، تعطیل شدند و هنوز هم متاثر از فضای غالب اجتماعی بی رونق و شمارشان معدود است. سینما به جهت صنعتی تر بودن نسبت به دیگر هنرها و البته آمد و شدهای مالی بیشتر، به نظر آسیب کمتری از سکوت و رکود فرهنگی و هنری دید با این حال حجم تولیدات این عرصه نسبت به زمان مشابه ساب گذشته کاهش جدی یافت که تبعات آن قطعا در اکران سال ۱۴۰۲ عیان خواهد بود.

جشنواره فیلم فجر به عنوان ویترین فعالیت یکساله سینمای ایران چه بخواهیم و چه نه با رونق حضور مخاطبان مثل سال‌های قبل مواجه نبود و فیلم‌ها عمدتا با بودجه‌های ارگانی و دولتی ساخته و پرداخته شدند تا سهم پررنگ بخش خصوصی به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان حیات و پویایی سینما در همه دنیای همچنان یک رویای تحقق نیافته برای سینمای ایران باقی بماند.

وضعیت در هنرهای تجسمی نیز تعریف چندانی نداشت اگرچه این حوزه مثل نوبت‌های دیگری که فرهنگ و هنر به دنبال یک بحران با رکودی نسبی مواجه می‌شد، با اتکا بر فردیت هنرمندان به فعالیت و حیات خود ادامه داد. اما برگزاری نمایشگاه‌ها به دنبال اوضاع مطرح شده برای مدتی دچار وقفه شد و گالری‌های زیادی بسته شدند.

ضمن اینکه بی انگیزه بودن هنرمندان نیز در خلق و تولید آثار به لحاظ کمی و کیفی تاثیر منفی داشت. صحبت از ادبیات و شعر نیز به دلیل گرانی کاغذ و شرایط نامطلوب بازار چاپ و نشر نیز به طور کلی چند سالی است که به تکرار افتاده است و برای آن چاره درستی اندیشیده نمی‌شود با این حال این عرصه نیز دست کم در سال ۱۴۰۱ حیات خود را عمدتا با اتکا به قلم هنرمندانش ادامه داد و کمابیش فعال اما بی رونق بود. به این شرح حال باید یک موضوع کلان‌تر را اضافه کرد. فضای فرهنگ و‌ هنر کشورمان در سالی که روژهای پایانی‌اش را سپری می‌کند، در یک کلام با کلیدواژه مهاجم «تحریم» مواجه بود و این واکنش تازه که دقیقا نمی‌توان برای آغاز و شکل گیری آن به دنبال منشا مشخصی بود، رکود بی سابقه‌ای را رقم زد که صرفا از اوضاع اقتصادی ناشی نمی‌شد و بی انگیزه بودن هنرمندان در پیشبرد تولیداتشان بیشتر به شدت گرفتن آن منجر شد.

حالا بعد از گذشت این سال کذایی برای فرهنگ و هنر کشور و با از سر گیری دوباره فعالیت‌های جاری بخش‌های مختلف آن، امید می‌رود که سال ۱۴۰۲ بهانه خوبی برای بهبود اوضاع باشد و برای تحقق این هدف همکاری متقابل متولیان و مسئولان در امر تسهیل گری و هنرمندان در امر تولید کیفی هنری اهمیت دارد. این یک مطالبه عمومی از سوی مردم در مقام مخاطب و هنرمندان در مقام گردانندگان چرخ حرکت فرهنگ و هنر است. باشد که آن را با تدابیر درست در بزنگاه‌های درست‌ دریابیم.