همزمان با روز خانواده و تربیت در گفت‌وگو با پانا بررسی شد؛
سواد اجتماعی خانواده؛ گامی موثر در تربیت و کاهش شکاف نسلی
تهران (پانا) - رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با بیان اینکه دوران کودکی و نوجوانی اهمیت مضاعفی در تربیت و شکل‌گیری شخصیت آنها دارد بر لزوم کسب مهارت‌های اجتماعی از سوی والدین برای تربیت فرزندان تاکید کرد.
سید حسن موسوی چلک همزمان با دومین روز از هفته امور تربیتی که به نام خانواده و تربیت نامگذاری شده است، در گفت‌وگو با پانا اظهار کرد: «در جامعه یکسری نهادهایی وجود دارند تا بتوانند نیازهای جامعه را تامین کنند و تامین این نیازها بر اساس کارکردهایی است. به‌طور معمول بر روی پنج نهاد اجماع بیشتری وجود دارد که نهادهای خانواده، آموزش، اقتصاد، دین و دولت را شامل می‌شود.»
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران افزود: «گرچه اخیرا از رسانه هم به عنوان نهاد ششم یاد می‌شود اما در بین این نهادهای اجتماعی کارکردهای مختلفی وجود دارد. در دوره‌های گذشته رسانه و فضای مجازی نیز نقش کمرنگ‌تری نسبت به امروز داشتند و امروز رسانه‌ها فراگیرتر شده است لذا نقش‌ها و کارکردها در یک جامعه متفاوت است. زمانی که ساختار خانواده گسترده‌تر بود و پدربزرگ و مادربزرگ در کنار نوه‌ها حضور داشتند طبیعی است که نسبت به امروز که خانواده‌ها از یک زن و مرد و بچه تشکیل شده‌اند، این ساختار متفاوت بوده است.»
انتظار از نهاد خانواده در امور تربیتی
وی با بیان اینکه امروز انتظاری که از نهاد خانواده می‌رود به چند دسته تقسیم می‌شود، گفت: «اولین انتظار این است که سبک درست تربیتی متناسب با نیاز زمانه و متناسب با زبان بچه‌ها انتخاب شود. امروز سبک ارتباطی پرخاشگرانه دیگر جواب نمی‌دهد. اگر در گذشته این فرهنگ وجود داشت امروز دیگر مصداق ندارد. افزایش اطلاعات، دانش، مهارت و به‌عبارتی سواد اجتماعی خانواده‌ها برای تربیت فرزندانشان بیشتر شده است. وقتی اطلاعات و دانش خانواده‌ها در جاهایی از بچه‌ها کمتر می‌شود طبیعی است که نمی‌توانند آن نقش تاثیرگذار را در تربیت ایفا کنند.»
لزوم کسب مهارت‌های اجتماعی از سوی والدین برای تربیت فرزندان
موسوی چلک در ادامه خاطرنشان کرد: «نکته بعدی کسب مهارت‌ها است. مهارت‌هایی که می‌تواند برای الگوی بهتر تربیتی و انتخاب الگوی بهتر تربیتی فرزندان به والدین کمک کند. مهارت‌هایی که کمک می‌کند تا والدین نقش خود را برای بالا بردن سواد اجتماعی به فرزندان ایفا کنند. والدین باید از یکسری مهارت‌ها آگاه باشند از جمله مهارت‌های زندگی، مهارت‌های ارتباطی، مهارت حل تعارض، مهارت مداخله در بحران، حمایت‌طلبی، مسئولیت‌پذیری و خودمراقبتی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین. والدین باید از این مهارت‌ها آگاه باشند تا به کودکان کمک کنند که تربیت مناسب داشته باشند و فرزندشان جامعه‌پذیر، خلاق، مشارکت‌جو، مسئولیت‌پذیر و پرسشگر باشد و در نهایت به حقوق دیگران احترام بگذارد. این موارد مسبب این است که والدین هم اطلاعات و مهارت‌ها را داشته باشند تا بتوانند بر روی فرزندشان تاثیر بگذارند.»
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با تاکید بر اینکه بهتر است در سبد خانوار به سواد اجتماعی هم توجه شود، گفت: «درست است که اکنون شرایط اقتصادی خوب نیست ولی باید بخشی از سبد خانوار به سواد اجتماعی اختصاص پیدا کند. بخشی که ما یاد می‌گیریم چگونه از زندگی لذت بیشتری ببریم و به این نیاز داریم اما امروز به واسطه مشکلات اقتصادی متعدد در سبد خانوارها خیلی موضوعیت ندارد. وقتی چنین فضایی را در جامعه تجربه می‌کنیم طبیعتا نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که کودکان آنگونه تربیت شوند که مسئولیت‌پذیر باشند.»
وی تاکید کرد: «در توصیه‌های دینی ما آمده است که کودکان را به اقتضای زمانه تربیت کنید. باید گفت کودکان این زمانه بچه‌های قبل از کرونا نیستند و طبیعی است در چنین شرایطی همه ما در بازنگری وظایف خانواده باید همه وجوه را ببینیم. یعنی باید هم خود خانواده را ببینیم و هم کسانی که قرار است مرجع الگوی تربیت باشند. تا خانواده قوی نباشد، نمی‌توانیم امیدوار باشیم که بچه‌ها تربیت متناسب با زمانه را دریافت می‌کنند.»
تربیت فقط در درون خانواده اتفاق نمی‌افتد
این مددکار اجتماعی ادامه داد: «از طرفی در کنار نهاد خانواده، کودکان از سایر نهادها هم تاثیر می‌پذیرند. به مدرسه می‌روند. خانواده جزیره نیست و تربیت فقط در درون خانواده اتفاق نمی‌افتد. تاثیری که نهادهای اجتماعی بر روی هم دارند موضوعی است که نباید از آن غفلت کرد. یعنی نهاد آموزش که بخشی از آن مدرسه و بخشی رسانه و گروه‌های همسال و شبکه‌های مجازی است، تاثیرگذاری زیادی روی سبک تربیتی کودکان دارند.»
به گفته وی از آنجا که فضای جامعه تغییر کرده است و با نسلی مواجهیم که تابوها را به‌راحتی کنار می‌گذارند؛ باید الگوهای تربینی نیز متناسب با تغییراتی باشد که در جامعه اتفاق می‌افتد و تاثیر و تاثر نهادهای اجتماعی را نباید نادیده گرفت.
موسوی چلک در پاسخ به این سوال که با توجه به افزایش آسیب‌های اجتماعی در کشور، خانواده چگونه می‌تواند در امور تربیتی از این آسیب‌ها جلوگیری کند، گفت: « در ابتدای امر خانواده نباید درگیر موضوع آسیب باشد. خانواده‌ای که درگیر جرم، آسیب، طلاق، خشونت و مواد مخدر است، طبیعتا نمی‌تواند الگوی خوبی برای بچه‌های خود باشد و به‌طور معمول ریسک گرایش به آسیب‌های اجتماعی مثل مصرف مواد مخدر و خشونت در خانواده‌هایی که توسط والدین وجود دارد، در بقیه افراد بالاتر است. فرزندانی که در این خانواده‌ها باشند احتمال اینکه درگیر این آسیب‌ها شوند بیشتر است.»
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران اضافه کرد: «درعین حال همه خانواده‌ها از همه مسایل آگاهی ندارند و در جاهایی خانواده‌ها باید برای تربیت بهتر از منابع اجتماعی موجود بهتر استفاده کنند. یک جایی همان‌طور که سرما می‌خورند و سراغ پزشک می‌روند برای موضوعات اجتماعی هم نیاز به مراجعه به مددکاران اجتماعی، روانشناسان، مشاوران و متخصصان حرفه‌های متعدد است. موضوع بعدی این است که ممکن است به هر دلیلی بچه خطا کند و در اینجا حمایت خانواده برای بازگشت کودکان و نوجوانان خیلی اهمیت دارد زیرا دوران کودکی و نوجوانی اهمیت مضاعفی در تربیت و شکل‌گیری شخصیت آنها دارد.»
وی خاطرنشان کرد: «سبک زندگی خود خانواده هم اهمیت دارد. خانواده‌ای که دائما درگیر کار هستند و حتی یکدیگر را نمی‌بینند، در این خانواده‌ها که رهاشدگی وجود دارد احتمال گرایش به آسیب‌ها بیشتر می‌شود. خانواده‌ای که محبت بین اعضا، کمرنگ‌تر است بچه‌ها محبت را از جاهای دیگر جستجو می‌کنند. بنابراین خانواده باید وقت بگذارد و به سبک شادمانه زندگی، فرهنگ گفتگو و احترام به حقوق همدیگر، مشارکت و مسئولیت‌پذیری توجه کند تا بتواند نقش خود در حوزه تربیتی بهتر ایفا کند.»
ارسال دیدگاه