شکوری، روانشناس ارشد بالینی در گفتوگو با پانا تاکید کرد:
ضرورت هماهنگی بین خانه و مدرسه برای تربیت رسانه‌ای دانش‌آموزان
مسائل تربیتی و آموزشی و حتی هدایت نوجوانان به سمت‌و‌سویی درست در استفاده از فضای مجازی از خانواده آغاز می‌شود/ خانواده نظارت کاملی بر روی روابط فرزندشان با همسالانش داشته باشند
کرج (پانا) - یک روانشناس ارشد بالینی در کرج عنوان کرد نسل جدید کاملا از مدیریت رسانه بی‌بهره است، زیرا الگوی مناسبی در اختیارشان قرار داده نمی‌شود. همین امر از تاثیرات فضای مجازی بر نوجوانان است که قابل چشم‌پوشی نیست.
مریم شکوری، روانشناس ارشد بالینی در گفتوگو با پانا در توصیف فضای مجازی بیان کرد: «فضای مجازی مانند یک تیغ دولبه است، به همان اندازه‌ای که می‌تواند موجب آسیب باشد می‌تواند مفید و لایق تمجید نیز واقع شود. اما نکته درخور توجه این است که چه شخصی و در چه شرایطی قصد استفاده از آن را دارد. فضای مجازی از جذابیت‌هایی زیادی برخوردار است و هر فردی با هر قصد و نیتی می‌تواند از فضای گسترده آن بهره‌مند شود. فضای مجازی علاوه بر اینکه بر سبک زندگی نوجوان در جامعه تاثیرگذار است شامل تاثیرات چشمگیری بر روی والدین و افراد بالغ‌تر نیز هست.»
شکوری گذر از مرحله نوجوانی را یکی از چالش‌های زندگی هر فرد دانست و تشریح کرد: «نوجوانی مرحله‌ای حساس از زندگی است که انسان در حال گذر از مرحله کودکی و رسیدن به نقطه‌ای نو از زندگی است و این مقدمه آغاز سنین جوانی است. در این مرحله از زندگی نوجوانان با یکسری مسائل هویتی و خودشناسی روبه‌رو هستند و تنش‌های گوناگونی را تجربه می‌کنند؛ برای مثال هنگامی که اشتباه یا خطایی از او سر می‌زند والدین آن نوجوان را سرزنش کرده و یادآوری می‌کنند که او دیگر یک کودک نابالغ نیست، اما برعکس در برخی مواقع که غرور و استقلال‌طلبی نوجوان و تمایل وی به اثبات خودش موجب عملکرد غیرمنتظره وی می‌شود والدین او را با اظهار اینکه او هنوز بچه‌ای ناپخته است، از انجام آن کار و به‌اصطلاح دخالت در آن منع می‌کنند از همین جهت نوجوانان از نظر روانشناختی در مرحله‌ای حساس و سرنوشت‌ساز از زندگی خود قرار دارند و فضای مجازی و رسانه‌ها که نقش اساسی در سبک زندگی جوامع امروزی ایفا می‌کنند تاثیر چشمگیری در زندگی آنان دارد.»
وی با اشاره به تاثیرات مثبت و غیرقابل انکار فضای مجازی و رسانه اظهار کرد: «تاثیرات مثبت فضای مجازی را به هیچ وجه نمی‌توان منکر شد. فضای مجازی، فضایی است که جوامع امروزی را به یک دهکده کوچک جهانی تبدیل کرده است. مواردی همچون دسترسی به اخبار و منابع گسترده اطلاعاتی، پیدا کردن شغل جدید، توسعه کسب‌و‌کار و گذراندن اوقات فراغت که از جمله قابل توجه‌ترین تاثیرات مثبت هستند؛ اما در صورتی که نوجوان به نحوه درستی از این رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بهره نگیرد، آسیب‌های بسیاری را متحمل خواهد شد.»
این روانشناس همچنین در بیان آسیب‌های جسمی و روانی استفاده بیش از حد از فضای مجازی گفت: «آسیب‌های جسمی که صد البته از آن‌ها آگاهیم. مشکلاتی از قبیل ایجاد چاقی مفرط، ضعف آستانه بینایی چشم، آرتروز و آسیب‌هایی که ناشی از کم‌تحرکی وی است. همچنین مشکلات روانشناختی که به مرور زمان تاثیرات قابل توجه منفی بر روی ذهن و روان نوجوانان خواهد گذاشت. یکی از اصلی‌ترین تاثیرات فضای مجازی بر نوجوانان استفاده مداوم از اینترنت، افسردگی و انزوای اجتماعی برای نوجوانان است. هرچه جوانان زمان بیشتری را با اینترنت سپری کنند، در مقابل، از میزان زمانی که صرف محیط اجتماعی واقعی‌شان خواهند کرد، کاسته خواهد شد.»
وی افزود: «علاوه بر این، فضایی مجازی بستری است که خوراک شناختی افراد را تامین می‌کند و به شکل مستقیم بر روی فکر و اندیشه نوجوانان و بزرگسالان تاثیر می‌گذارد و افکار را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین می‌توان به جرات گفت که شبکه‌های اجتماعی و مجازی، باعث تغییرات اساسی در نهادهای هویت‌‌ساز شده‌اند و عوامل معناساز هویتی را دست‌خوش تغییر کرده‌اند. بدلیل اینکه در گذشته مرزهای خانواده محکم‌تر بود و اطلاعاتی که در جامعه در دسترس آنان قرار می‌گرفت، قابل کنترل بود، فرایند هویت‌یابی مسیر هموارتری را طی می‌کرد اما امروزه به دلیل دسترسی‌های غیرضروری، خواسته و ناخواسته، مفید و غیرمفید، انباشت این اطلاعات موجب شده است که نوجوان امروز در فرایند هویت‌یابی و انتخاب ارزش‌ها دچار مشکل جدی شود.»
شکوری در ادامه خاطرنشان کرد: «زمانی که یک نوجوان اکثر اوقات خود را در فضای مجازی و محیط اینترنت می‌گذراند فرصتی برای ارتباط با محیط اطرافش نخواهد یافت و مهارت‌های ارتباطی خود را از دست می‌دهد و موجب تضعیف مهارت‌های اجتماعی و تعاملی وی نیز خواهد بود. در نتیجه حتی نوجوان وقت کمتری را با خانواده خود می‌گذراند. در همین موقعیت این مسأله انزوای نوجوان، آسیب‌پذیری، تمایل هرچه بیشتر وی به درونگرایی، پرخاشگری و بروز رفتارهای غیرمعمول و دوری از اجتماع را به‌دنبال دارد. علاوه بر این موارد، از آسیب‌های قابل توجه و رایج استفاده بیش از حد از فضای مجازی می‌توان به ایجاد استرس و اضطراب مضاعف اشاره کرد که خود تضعیف کننده مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی است. همه این موارد در کنار هم نوجوان تاثیرپذیر ما را به سمت و سوی افسردگی می‌برد.»
وی یادآور کرد: «باید به خاطر داشته باشیم که خانواده نوجوان بیش از هر شخص دیگری بر وی تاثیرگذار است. از این رو همواره مسائل تربیتی و آموزشی و حتی هدایت نوجوانان به سمت‌و‌سویی درست در استفاده از فضای مجازی از خانواده آغاز می‌شود و والدین تاثیر قابل توجهی در کمک به نوجوان برای گذر درست از مرحله حساس نوجوانی و بحران‌های این دوره در جامعه امروزی دارند. چرا که اگر نوجوان در سنین نوجوانی‌اش دچار مشکل یا دغدغه‌ای جدی شود تاثیرات آن به وضوح در آینده او نیز مشاهده خواهد شد.»
این روانشناس ارشد بالینی در اشاره به تاثیر زیاد همسالان بر روی نوجوان نیز تصریح کرد: «برخی از نوجوانان همچنین در سنین نوجوانی به نظرات همسالان و دوستان‌شان و مورد تایید واقع شدن توسط آن‌ها بیش از توصیه‌های خانواده و والدین خود اهمیت می‌دهند و به سمت و سوی نظرات و عقاید دوستان‌شان گرایش پیدا کرده و تمایل چشمگیری نشان می‌دهند از همین رو لازم است خانواده نظارت کاملی بر روی روابط فرزندشان با همسالانش داشته باشند چرا که عقاید آن‌ها بر روی نحوه استفاده نوجوان از فضای مجازی و رسانه تاثیرات مستقیم خواهد داشت.»
شکوری نقش خانواده‌ها در تربیت رسانه‌ای فرزندان را بسیار مهم دانست و توصیف کرد: «خانواده‌ها در این زمینه باید بسیار هوشیار باشند و تلاش کنند تا ارتباط صمیمانه و تأثیرگذار را با فرزندان‌شان حفظ کنند. آن‌ها باید به خوبی از تمایلات، علایق و خواسته‌های فرزندشان به‌ویژه در زمینه رسانه آگاه باشند و اگر در این زمینه به مشکلی برخورد کردند شرکت در دوره‌های آموزشی تربیتی نوجوانان و کلاس‌های آموزش سواد رسانه شرکت کرده و از مشاور یا روانشناس کمک بگیرند. والدین به‌خاطر داشته باشند که با متوسل شدن به زور و اجبار تحت هیچ شرایطی نمی‌توان کاری را از پیش برد. اگر خانواده با اجبار یا استفاده از محدودیت‌های سختگیرانه تلاش در محدود‌کردن نوجوان کنند، فرزندشان به علت ویژگی‌های بارز و رایج دوره نوجوانی فضای خانه را محیطی امن تلقی نمی‌کند و همین موضوع باعث می‌شود که مسائل اساسی زندگی و دغدغه‌ها و خواسته‌هایش را با خانواده در میان نگذارد و این تبدیل به عقده‌ای در وی خواهد شد و در نهایت نوجوان به سمت‌و‌سوی انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌های نادرست می‌رود. خانواده در ابتدا می‌بایست به‌طور کامل تعلیم ببینند و به سطح قابل قبولی از آگاهی برسند.»
وی هماهنگی بین مدارس و اولیا و مربیان را نیز امری تاثیرگذار در تربیت رسانه‌ای دانش‌آموزان نوجوان دانست و افزود: «مدارس نیز در همین زمینه می‌توانند روابط تأثیرگذاری را با اولیا و مربیان حفظ کنند تا شاهد تعادل و هماهنگی بین مدرسه و خانه باشیم. نسل جدید کاملا از مدیریت رسانه بی‌بهره است. زیرا الگوی مناسبی در اختیارشان قرار داده نمی‌شود. همین امر از تاثیرات فضای مجازی بر نوجوانان است که قابل چشم‌پوشی نیست.»
شکوری در پایان یادآوری کرد: «با توجه به اینکه استفاده نامحدود و بیش از حد از فضای مجازی در نهایت موجب انزوا و درونگرایی نوجوان شده است مدارس جلساتی را با محوریت مهارت‌محوری و کلاس‌های آموزش سواد رسانه برگزار کرده تا نه با توسل به اجبار و اعمال محدودیت‌های سختگیرانه، بلکه با آگاهی‌رسانی و شفاف‌سازی مسائل و خطرات فضای مجازی، دانش‌آموزان را از بحران‌های احتمالی آگاه کنند.»
دانش‌آموز خبرنگار: آتوسا هشترود
ارسال دیدگاه