۴ مشکل واگذاری پرسپولیس و استقلال

اسماعیل غلامی در‌خصوص اشکالات عرضه بخشی از سهام دو باشگاه پرسپولیس و استقلال در بورس، اظهار کرد: اساسا باشگاه‌هایی دوام پیدا می‌کنند و می‌توانند ادامه مسیر دهند که به منابع مالی به واسطه شرکت‌ها یا صنایعی که پشتیبان این باشگاه‌ها هستند، دسترسی داشته باشند. باشگاه‌هایی همانند فولاد مبارکه سپاهان، فولاد خوزستان، پیکان و سایپا همگی به دلیل اینکه توسط یک شرکت یا صنعتی پشتیبانی مالی می‌شوند توان ادامه فعالیت و حیات را دارند. بنابراین باشگاه‌هایی را می‌توان به بخش خصوصی واگذار کرد که زیر ساخت‌های این باشگاه‌ها که مهمترین آن داشتن منابع مالی است، فراهم باشد در غیر صورت قطعا این باشگاه‌ها در ادامه مسیر با مشکل مواجه می‌شوند و شرایط آن‌ها روز به روز بدتر می‌شود.

وی با بیان اینکه مثلا شما باشگاه تراکتور تا زمانیکه به شرکت تراکتورسازی وابستگی داشت، شرایطش چگونه بود و هم اکنون که در اختیار بخش خصوصی است شرایطش چگونه است؟ افزود: تا زمانیکه پول در حساب مالک این باشگاه بود این باشگاه توانست دوام بیارد و بعد از آن وضعیتش دگرگون شد، به عنوان مثال اخیرا مالک این باشگاه گفته بود که ۳ کارخانه فروختم و خرج این باشگاه کردم اما نتیجه مطلوب را نگرفتم.

غلامی افزود: بنابراین باشگاه‌هایی که وابسته به یک نهاد یا سازمان یا شرکتی هستند و می‌توانند درآمد مستمر داشته باشند، دوام و بقا دارد. باشگاه‌هایی که وابسته به بخش خصوصی هستند طبیعتا نمی‌توانند با این باشگاه‌ها رقابت کنند و اکثرا هم در جدول مسابقات جایگاه‌های پایین‌تری نسبت به این تیم‌ها دارند.

معاون سازمان خصوصی‌سازی ادامه داد: دو باشگاه پرسپولیس و استقلال تاکنون به دلیل اینکه دولتی بودند و به منابع دولتی متصل بودند، در سال‌های گذشته حساب کتاب شفاف و مبتنی بر واقعیت نداشتند و به تازگی است که به دلیل سخت‌گیری‌های بین‌المللی که صورت گرفته کمی سامان پیدا کرده‌اند، ورودی خروجی‌های این دو باشگاه به هیچ وجه مشخص و شفاف نبوده است، به عنوان مثال این دو باشگاه یا به دلیل محبوبیب بالایی که داشتند و یا به هر دلیلی طرفدارانی داشتند که کمک‌های جدی مالی بلاعوض به این دو باشگاه می‌کردند که در هیچ جا ثبت نمی‌شد. همچنین زیرساخت‌های این دو باشگاه‌ها چه از نظر اسپانسر و چه از نظر حق بخش تلویزیونی و بسیاری از موارد دیگر، آماده واگذاری به بخش خصوصی نبود.

مالکیت اصلی این باشگاه باید مشخص می‌شد

وی با اشاره به اینکه یکی از ایراداتی که AFC به این دو باشگاه وارد کرده است این بود که مالکیت این دو باشگاه متعلق به یک نفر است، بنابراین چاره ای جز خصوصی‌سازی این باشگاه‌ها وجود نداشت و این اقدام باید صورت می‌گرفت، تصریح کرد: اما اولین شرطی که باید قبل از عرضه این دو باشگاه به آن توجه می‌شد، این بود که مالک اصلی باشگاه که مالکیت ۵۱ درصد باشگاه را در اختیار دارد مشخص شود، این اولین شرط برای سرمایه‌گذاری است که شما بدانید قرار است با چه کسی شراکت کنید.

غلامی ادامه داد: بنابراین تا زمانیکه مالکیت اصلی این دو باشگاه از هم جدا نشوند و مشخص نشود که مالک اصلی چه کسی است، همچنان ایرادات AFC به این دو باشگاه باقی خواهد ماند و می‌توان گفت تا وقتی زیرساخت های این دو باشگاه فراهم نباشد، این واگذاری‌ها سرانجامی ندارد و سود و منفعتی برای این دو باشگاه ندارد و مهمترین نکته هم این است که مالکیت اصلی این باشگاه ها مشخص شود. طبیعی است که وقتی قصد عرضه ۵ تا ۱۰ درصد سهام این شرکت‌ها وجود دارد مردم باید بدانند که قرار است با چه کسی شریک شوند.

شرکتی که روی تابلوی نارنجی می‌رود، یعنی با ریسک همراه است

معاون سازمان خصوصی‌سازی در مورد عرضه سهام این دو باشگاه از طریق بازار پایه فرابورس، گفت: عرضه بخشی از سهام این دو شرکت که اخیرا صورت گرفت از طریق بازار پایه فرابورس و تابلوی نارنجی صورت گرفته است. اکثر مردم شاید به این لغات توجه نکنند که هر کدام از این لغات چه بار معنایی دارند. طبیعتا شرکتی که روی تابلوی نارنجی می‌رود و از طریق فرابورس عرضه می شود معنای متفاوتی با دیگر شرکت‌ها که مثلا در بورس عرضه می‌شوند، دارد. چه کسی برای مردم توضیح بدهد که وقتی شرکتی روی تابلوی نارنجی است (یکی مانده به تابلوی قرمز) یعنی با ریسک همراه است و باید در خرید آن دقت شود.

وی گفت: البته از میزان خریدی که روی سهام دو باشگاه انجام شد، می‌توان پی برد که برخی این ریسک‌ها را متوجه شدند چرا که با توجه به ۲۰-۳۰ میلیون طرفداری که این دو باشگاه دارند، از ۳۵۰ میلیارد سهمی که عرضه شد در پرسپولیس حدود ۸۹ میلیارد و در استقلال حدود ۷۹ میلیارد از سهام آنها توسط اشخاص حقیقی خریداری شد. یعنی حدود ۳۰ درصد از سهام این دو باشگاه توسط اشخاص حقیقی خریداری شد، از لحاظ تعداد افراد، سهام عرضه شده باشگاه پرسپولیس را حدود ۳۲۰ هزار نفر و سهام عرضه شده باشگاه استقلال را حدود ۲۸۶ هزار نفر خریدند که خب به دلیل وجود ابهاماتی از جمله وجود ریسک‌های سنگین و همچنین مشخص نبودن مالک اصلی این دو باشگاه بود.

حق دولت و بیت‌المال در این واگذاری ضایع شد

غلامی گفت: انتقاد بعدی که به نحوه واگذاری سهام این دو شرکت وارد است این است که با توجه به این نکته که در شرایط فعلی، مالکیت این دو باشگاه در اختیار دولت قرار داشت، درآمدی که به واسطه عرضه این دو سهام بدست آمد باید به خزانه دولت واریز می‌شد اما متاسفانه چون افزایش سرمایه با سلب حق تقدم صورت گرفت، ۳۴۰ میلیارد تومان پول به دست این دو باشگاه رسید و متاسفانه به احتمال زیاد حیف و میل می‌شد.

معاون سازمان خصوصی‌سازی افزود: ارزش قراردادهای استقلال در این فصل حدود ۳۲۰ میلیارد تومان و در پرسپولیس حدود ۲۵۰ میلیارد تومان است، در حالیکه این دو باشگاه هیچ سالی چنین هزینه‌هایی نمی‌کردند و مشخص است که به پشتوانه این پول چنین قراردادهایی را بستند. دقت کنید که این پول، بیت‌المال است و باید به حساب دولت واریز می‌شد نه اینکه اینگونه حیف و میل شود.

وی تصریح کرد: نکته دیگری که در اینجا باید به آن توجه شود این است که مابقی سهام این دو باشگاه که توسط افراد حقیقی متقاضی نداشته توسط کدام شرکت‌ها و نهاد‌ها خریداری شده‌اند؟ حقوقی‌هایی که سهام این دو باشگاه را خریدند به دستور چه کسی این خرید را انجام دادند؟ البته به زودی و طبق قوانین صورت‌های مالی حسابرسی شده این دو شرکت منتشر می‌شود و مشخص می‌شود که این دو شرکت توسط چه افراد حقوقی خریداری شده است، آیا شرکت یا نهاد دولتی آمده و سهام این دو باشگاه را خریداری کرده است؟ اگر مشخص شد که سازمان یا شرکت دولتی آمده و سهام این دو باشگاه را خرید کرده است، تازه این سوال مطرح می‌شود که چنین شرکت‌هایی به چه حقی سهام این دو باشگاه را خریدند و از جیب مردم این هزینه را پرداخت کرده‌اند.

ارزش‌گذاری سهام این دو باشگاه غیرواقعی است

معاون سابق سازمان خصوصی سازی اضافه کرد: ارزش‌گذاری این دو شرکت بر اساس ارزش روز خالص دارایی‌ها صورت گرفت یعنی ساختمان دو باشگاه قیمتگذاری شد و سپس برند این دو باشگاه ارزش‌گذاری شد که حدودا ۳ هزار میلیارد تومان ارزش‌گذاری این دو باشگاه شد. مبنای قیمت‌گذاری چنین شرکت‌هایی برای عرضه اولیه در بورس نباید بر اساس ارزش روز دارایی‌های آن‌ها باشد، این نحوه ارزش‌گذاری برای سهمی است که شما قصد دارید آن را بلوکی بفروشید چرا که بالاترین نحوه ی قیمت‌گذاری به این صورت است و کسی هم که قصد خرید این سهام بلوکی را دارد به دید سرمایه‌گذاری و بلندمدت این سهم را می‌خرد نه زمانیکه شما قصد دارید ۵ تا ۱۰ درصد سهام یک شرکت را به مردم واگذار کنید و آن‌ها هم قرار است امروز بخرند و فردا آن را بفروشند (جمعیت زیادی هم صرفا به خاطر علاقه به این تیم‌ها، به خرید سهام این دو شرکت پرداختند).

غلامی تصریح کرد: وقتی شما برند را به قیمت روز گذاشتید و دو ساختمانی که دولت به منظور افزایش سرمایه به این دو باشگاه داده بود را به قیمت روز ارزش گذاری کردید، مشخص است که ۳ هزار میلیارد تومان ارزش این باشگاه‌ها می شود و در اوج قیمت به مردم واگذار می‌شود. تازه همین نحوه ارزش‌گذاری هم با ایراداتی مواجه است، به عنوان مثال شما در پرسپولیس ۳۴۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ سود شناسایی کردید در حالیکه مشخص است این شناسایی سود مبتنی بر واقعیت‌ها صورت نگرفته است، یک ماه دیگر که صورت‌های مالی این باشگاه منتشر شود آن وقت می‌بینید که این سود وجود دارد یا خیر. مشخص است که کارشناس در اینجا به اشتباه سود شناسایی کرده و از این دست اشتباهات بسیار است که صورت گرفته است.

وی گفت: طبق آیین‌نامه شیوه‌های قیمت‌گذاری بنگاه‌های دولتی، شرکت‌هایی که به صورت عرضه اولیه وارد بورس می‌شوند باید براساس روش سودآوری عرضه شوند و روش دیگر برای شرکت‌هایی که زیان‌ده هستند و در فرابورس عرضه می‌شوند این است که حداقل باید ۷۰-۶۰ درصد ارزش روز قیمت‌گذاری شوند نه اینکه مثل این دو باشگاه ۱۰۰ درصد ارزش دارایی‌هایشان قیمت‌گذاری شوند.