«سامانه خرید از کتابفروشی»؛ بهبود شبکه توزیع یا رقابت با کتابفروشان مجازی؟

به گزارش صبا، کمبود ویترین کتاب و شبکه توزیع نامناسب یکی از موضوعات مهم و اساسی صنعت نشر کشور است و به نظر می‌رسد شکل‌گیری و رونق کتابفروشی‌های آنلاین و استفاده از بستر اینترنتی برای فروش کتاب یکی از راه‌کارهایی است که می‌تواند تا حدی این خلا را جبران کند.

در این راستا «سامانه خرید از کتابفروشی» با اهدافی ازجمله تقویت اقتصاد صنعت نشر کتاب در کشور و بهینه‌سازی کارکرد اجزای این صنعت، تقویت و اصلاح حلقه توزیع و فروش کتاب در کشور، تسهیل در دسترسی به کتاب، حمایت از کتا‌بفروشی‌های سراسر کشور و ایجاد فرصت برابر در بین کتابفروشی‌ها ۳۰ مرداد ماه ۱۴۰۱ راه‌اندازی شد.

حال اگر بخواهیم به توضیح این‌ سامانه بپردازیم، بدین گونه است که در سامانه فروش کتاب، یارانه‌ها ازجمله یارانه‌های خرید و ارسال کتاب پیاده‌سازی می‌شود. در این طرح، چرخه تولید و توزیع کتاب، روال معمول خود را طی می‌کند و با فعالیت این سامانه به نوعی به انتهای زنجیره نشر توجه شده است.

در سامانه طراحی‌ شده خانه کتاب و ادبیات ایران برای فروش با محوریت کتابفروشی‌ها، این امکان فراهم شده است که کتابفروشی‌‌ها در هر موضوعی بتوانند کتاب‌های خود را بارگذاری و به فروش برسانند.

همچنین در سامانه فروش کتاب، این امکان فراهم می‌شود که خریداران بدون مراجعه حضوری به کتابفروشی‌ها نیز بتوانند از طریق بستر مجازی، موجودی کتاب‌‌های کتابفروشی‌ها را ببینند و آثار مورد نظر خود را بخرند. ضمن اینکه این امکان فراهم شده است که همزمان به‌صورت حضوری هم کتابفروشی‌ها فروش داشته باشند، اما با فروش مجازی، سبد فروش جدیدی برایشان ایجاد شود.

هر کتابفروشی که حداقل امکانات حوزه فناوری اطلاعات را داشته باشد، می‌تواند در این طرح حضور داشته باشد. بسیاری‌ از کتابفروشی‌ها امکان فروش مجازی یا سایت مستقل ندارند که در این‌صورت می‌توانند برای فروش مجازی از این سامانه استفاده کنند.

اختصاص یارانه ۱۰ میلیارد تومانی
در راستای یارانه‌های تخصیص یافته به این سامانه، یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش اظهار کرد: در «سامانه خرید از کتابفروشی» به خرید کتاب از طریق کتابفروشی‌ها به‌عنوان مهمترین حلقه توزیع توجه شده است و برای آغاز به‌کار این سامانه که امکان عرضه کتاب برای کتابفروشان را تسهیل می‌کند، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یارانه ۱۰ میلیارد تومانی درنظر گرفته است. امیدواریم کتابفروشی‌ها با مشارکت در این اقدام، زمینه توسعه کسب و کار خود را فراهم کنند.

همچنین خانه کتاب و ادبیات ایران اعلام کرد: از آغاز ثبت‌نام در «سامانه خرید از کتابفروشی‌» تا یکشنبه ششم شهریورماه ۱۴۰۱، ۴۲۰ کتابفروشی از سراسر کشور برای فعالیت در این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند.

شرایط ثبت‌نام در سامانه
شرایط ثبت‌نام در این سامانه بدین شرح است که کتابفروشی‌های متقاضی باید اطلاعات خود را به‌روز و فهرست کتاب‌های خود را به‌صورت آنلاین یا در قالب یک فایل در سامانه ثبت کنند تا پس از انطباق با اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران، امکان عرضه داشته باشد.

داشتن جواز کسب معتبر و مطابقت مدارک هویتی با مشخصات جواز کسب و شماره حساب اعلام‌شده از دیگر شرایط ثبت‌نام در این سامانه است. همچنین کتابفروشان باید ۲ تصویر از داخل و نمای بیرونی کتابفروشی خود که تابلو و اسم آن مشخص باشد، ارسال کنند، چراکه صرفا کتابفروشی‌هایی که شکل فروشگاهی دارند، مجاز به ثبت‌نام هستند.

اگر مالک اصلی کتابفروشی‌ شخص دیگری باشد، ارائه وکالت‌نامه الزامی است. کتابفروشی‌های زنجیره‌ای هم باید طی نامه‌ای از سوی دفتر مرکزی معرفی شوند تا نحوه وابستگی حقوقی و مالی به ستاد مرکزی مشخص شود. متقاضیانی که در حال حاضر جواز کسب آن‌ها در جریان صدور یا تمدید اعتبار است نیز می‌توانند با ارائه نامه‌ای از اتحادیه مربوطه، در سامانه فعالیت کنند.

مدارک ارسالی از سوی کتابفروشی‌ها توسط پشتیبانی سامانه به‌صورت روزانه بررسی و در صورت صحیح و کامل بودن، تأیید می‌شود، همچنین نقص مدارک به متقاضی اطلاع داده می‌شود تا نسبت به رفع آن اقدام کند.

فلسفه کتابفروشی ازبین می‌رود؟

با راه‌اندازی این طرح، این گمانه‌زنی ایجاد شد که به کتابفروشی‌ها و فروشگاه‌های مجازی کتاب آسیب وارد شود و دولت به نوعی رقیب بخش خصوصی و فروشگاه‌های مجازی کتاب که سال‌هاست فعالیت می‌کنند، به حساب بیاید. علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در نشست هم‌اندیشی «سامانه خرید از کتابفروشی» گفت: کتابفروشی‌ها هنوز این سامانه را تجربه نکرده‌اند که بخواهند از آن نارضایتی داشته باشند. در این سامانه قفسه کتابفروشی ها و یارانه در اختیار همه مردم قرار می گیرد و امکان خرید حضوری نیز وجود دارد چراکه نمی خواستیم با مجازی کردن آن فلسفه وجودی کتابفروشی ها را از بین ببریم لذا در این سامانه خرید حضوری از کتابفروشی ها امکان پذیر است و یارانه خرید به بخش حضوری نیز تعلق می گیرد. خریداران می توانند در سامانه ثبت نام کنند و در کتابفروشی خرید حضوری داشته باشند، در این صورت ارائه کدملی به کتابفروش کفایت می کند. کتابفروشی ها به تدریج شیرینی این سامانه را خواهند چشید چرا که می توانند کتاب های خود را در یک بازار ۸۵ میلیون نفری ارائه کنند.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران عنوان کرد: متاسفانه برخی تصور می­‌کنند که اگر خدماتی به بخشی از صنعت ارائه شود به سایر بخش ها ضرر می­‌رساند. سال گذشته ۱۱۱ هزار عنوان کتاب در کشور منتشر شده است که از این تعداد ۸۰ هزار عنوان آن چاپ اول هستند. «سامانه خرید از کتابفروشی» در انتهای چرخه نشر بنا شده است و برای به ثمر نشستن آن باید صبر کرد.

وی تصریح کرد: هدف از راه‌اندازی این سامانه رونق همه کتابفروشی‌­ها است و از آنها حمایت می کنیم. حجم بالایی از رضایتمندی خریداران در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران ثبت شده است. اولین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران با مشکلاتی همراه بود و در دوره دوم این مشکلات برطرف شد. میزان رضایتمندی از شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران در دوره اول برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران با دوره دوم آن متفاوت بود. باید صبور باشیم تا رضایتمندی کتابفروشان از راه‌­اندازی این سامانه حاصل شود. یارانه هر کتابفروشی نیز بر اساس تعداد عناوین کتاب، حجم فعالیت، قرار گرفتن کتابفروشی در مرکز استان یا شهرستان، مناطق محروم یا مناطق برخوردار از کتابفروشی و… اختصاص داده می شود و به ازای هر چهارصد هزار تومان خرید، صد هزار تومان یارانه برای هر کد ملی در نظر گرفته شده است.