آیا شاخص مصرف‌کننده از الگوی سال ۹۲ تبعیت خواهد کرد‌

به گزارش دنیای اقتصاد، البته کاهش تورم به معنی افت سطح قیمت‌ها نیست، بلکه به این معنی است که از سرعت افزایش قیمت‌ها(التهاب) کاسته شده است. در کنار افت تورم ماهانه، تورم نقطه به نقطه نیز روند کاهشی را آغاز کرده و در ماه میانی تابستان به سطح ۲/ ۵۲ درصد رسیده است. مردادماه می‌تواند آغاز یک رالی کاهشی برای تورم در اقتصاد ایران باشد. افت «انتظارات تورمی» به‌دلیل انتشار اخبار مثبت از لغو تحریم‌ها می‌تواند این مسیر نزولی را تسریع کند و الگوی سال۱۳۹۲ در سال۱۴۰۱ تکرار شود. در سال۱۳۹۲ تحت تاثیر انتظارات مثبت اقتصادی، تورم نقطه به نقطه از سطح بالای ۴۰درصد تا سطح زیر ۲۰درصد در پایان این سال کاهش یافت. در کنار این موضوع، توجه به اصلاح روند متغیرهای پولی در ماه‌های آتی شرایط را برای حصول تورم تک‌رقمی در سال آینده فراهم خواهد ساخت.

گزارش تورم مردادماه از ثبت پایین‌‌ترین نرخ تورم ماهانه در سال۱۴۰۱ در میانه تابستان حکایت دارد. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران از شاخص بهای مصرف‌‌کننده در مردادماه، درحالی‌که نرخ تورم ماهانه خرداد رکورد تاریخی خود را شکست و عدد ۲/ ۱۲درصد را به ثبت رسانده بود در میانه مردادماه به سطح ۲درصدی رسید که در سال۱۴۰۱ بی‌‌سابقه است.

از سوی دیگر این گزارش حاکی از آن است که تورم نقطه به نقطه از اوج ۵۴درصدی خود در تیرماه فاصله گرفته و به سطح ۲/ ۵۲درصدی رسیده است. این آمارها نشان می‌‌دهد تورم ماهانه کالاهای خوراکی از سطح ۷/ ۵درصدی خود تا سطح ۴/ ۱درصدی کاهش یافته است. جزئیات تغییر قیمت‌‌ کالاهای خوراکی نشان می‌‌دهد در گروه گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آن و روغن‌‌ها و چربی‌‌ها کاهش اندکی را نسبت به ماه گذشته تجربه کرده‌‌اند. به‌نظر می‌‌رسد پس از شوک تورمی که به واسطه حذف ارز ترجیحی و اصلاح یارانه‌ها در خردادماه خود را نشان داد، شاخص قیمت‌ها وارد شیب نزولی شده و در ماه‌های آتی کاهش‌های بیشتری را تجربه خواهد کرد. باید توجه داشت که اگر برجام یا لغو تحریم‌‌ها در دسترس باشد، تورم سال۱۴۰۱ مدل روند طی شده تورم در سال۹۲ را تکرار کند.

تورم میانه تابستان

مرکز آمار ایران در گزارشی اطلاعات شاخص بهای مصرف‌‌کننده در مرداد ماه را منتشر کرد. بر این اساس در میانه تابستان نرخ تورم ماهانه با کاهش ۶/ ۲درصدی نسبت به ماه قبل به ۲درصد رسید. این عدد در خردادماه با رکوردشکنی به سقف تاریخی خود رسیده بود و عدد ۲/ ۱۲درصد را به ثبت رساند. این رکورد شکنی که به دنبال حذف ارز۴۲۰۰ کالاهای اساسی رخ داده بود، در ماه‌های بعدی و با تخلیه اثر افزایش قیمت این کالاها بر نرخ تورم دوباره روند کاهشی به خود گرفته است. بر این اساس نرخ تورم ماهانه کالاهای خوراکی از ۷/ ۵درصد در تیرماه به ۴/ ۱درصد در مردادماه رسید که از کاهش ۳/ ۴درصدی حکایت دارد. از سوی دیگر تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات نیز کاهشی شد و از سطح ۸/ ۳درصدی به ۴/ ۲درصد رسید.

کمتر بودن تورم ماهانه خوراکی‌ها نسبت به غیرخوراکی‌‌ها و خدمات خود را در تورم دهکی منعکس کرده است و دهک‌‌های پایین‌تر به‌دلیل سهم بالای خوراکی‌‌ها از سبد مصرفیشان، سطح تورم پایین‌‌تری را نسبت به دهک‌‌های بالاتر تجربه کردند. بخش دیگر این گزارش آمار تورم نقطه به نقطه را تشریح می‌‌کند. تورم نقطه به نقطه نشان می‌‌دهد که یک خانوار برای تهیه یک سبد مشخص از کالاو خدمات باید چه میزان پول بیشتری نسبت به مدت مشابه سال گذشته پرداخت کند. آمارها حاکی از آن است نرخ تورم نقطه به نقطه در مرداد ماه از قله ۵۴درصدی خود در تیرماه فاصله گرفت و با کاهش ۸/ ۱درصدی به ۲/ ۵۲ درصد رسید. جزئیات تورم نقطه به نقطه نشان می‌‌دهد که تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی از سطح ۸۶ درصدی خود در تیرماه کاهش اندکی را تجربه کرده و به سطح ۴/ ۸۰درصدی در مرداد رسیده است. با این حال نرخ تورم نقطه به نقطه کالاهای غیرخوراکی و خدمات در مرداد ماه نسبت به ماه قبل تغییر نکرد و در همان سطح ۹/ ۳۶درصدی باقی ماند.

سبقت غیرخوراکی‌‌ها

جزیئات منتشرشده از تورم کالاهای خوراکی و غیرخوراکی در مرداد ماه نشان می‌‌دهد که کفه غیرخوراکی‌‌ها در افزایش قیمت سنگینی می‌‌کند. بر این اساس در بخش کالاهای غیر خوراکی، بهداشت و درمان با تورم ماهانه ۶/ ۳درصدی رکورددار تورم ماهانه در میان بخش‌های مختلف است. هتل و رستوران با افزایش ۳درصدی سطح قیمت‌‌ها در مردادماه در رده بعدی بالاترین افزایش قیمت در میانه تابستان قرار دارد. آموزش نیز با ۹/ ۲درصد افزایش قیمت جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. در بخش کالاهای خوراکی نان و غلات رکورد‌دار افزایش قیمت بود. بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم بخش نان و غلات در مرداد سطح ۱/ ۳درصدی را ثبت کرد. ماهی‌‌ها و صدف‌‌داران با رشد ۶/ ۲درصدی و شیر، پنیر و تخم‌‌مرغ با ۳/ ۲درصد افزایش قیمت بالاترین رشد را در این ماه به خود اختصاص دادند. نکته قابل توجه درباره کالاهای خوراکی در مردادماه کاهش قیمت برخی از آنها بود. بر این اساس گوشت قرمز و گوشت ماکیان با ۶/ ۰درصد و روغن‌‌ها و چربی‌‌ها با ۳/ ۰درصد کاهش قیمت را تجربه کردند.

توضیحات رئیس سازمان برنامه

روز دوشنبه رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشستی با حضور خبرنگاران عملکرد این نهاد در یک سال گذشته را تشریح کرد. بر این اساس مسعود میرکاظمی بخشی از افزایش قیمت کالاهای اساسی را مربوط به افزایش قیمت این کالاها در بازارهای جهانی دانست و گفت به دنبال جنگ روسیه و اوکراین، قیمت غلات، دانه‌های روغنی و روغن در بازارهای جهانی رشد قابل توجهی را تجربه کرده که این موضوع افزایش قیمت‌‌های داخلی را نیز تحت تاثیر قرار داده است. بر این اساس می‌‌توان توقع داشت در صورت کاهش قیمت‌‌های جهانی در این دسته از کالاها، قیمت‌‌های داخلی به همین نسبت تعدیل شوند.

مقایسه روند افزایش قیمت

بررسی رشد شاخص‌‌ قیمت‌‌ها در پنج‌ماه ابتدایی سال۱۴۰۱ حاکی از آن است که در این مدت سطح قیمت‌‌ها ۱/ ۲۸درصد افزایش را تجربه کرده است. این در حالی است که این عدد از رشد قابل توجه تورم در این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد. بر این اساس در سال۱۴۰۰ سطح قیمت‌ها در ۵ماه ابتدایی افزایشی ۱۳درصدی را تجربه کرده بود. این در حالی است که این رقم در سال۹۹ حدود ۶/ ۱۷درصد ثبت شده بود. این افزایش بیش از ۱۰درصدی نرخ تورم در سال۱۴۰۱ به دنبال اصلاح یارانه ارز ترجیحی در اردیبهشت‌ماه سال جاری رخ داد.

تکرار الگوی سال ۹۲

آمار تورم مردادماه نشان می‌‌دهد که سطح قیمت‌‌ها شوک ناشی از اصلاح یارانه ارز ترجیحی را پشت سر گذاشته و از قله ۲/ ۱۲درصدی تورم ماهانه و تورم ۵۴درصدی نقطه به نقطه عبور کرده است. ادامه‌دار شدن این روند در مرداد ماه تایید دوم را بر کاهشی شدن روند تورم می‌‌دهد. انتظار می‌‌رود این روند کاهشی در ماه‌های آتی ادامه پیدا کند. با این حال برخی اتفاقات می‌‌تواند این روند را تسریع کند؛ مهم‌ترین عاملی که می‌‌تواند به کاهشی شدن روند انتظارات کمک کند، نهایی شدن مذاکرات احیای برجام و برداشته شدن تحریم‌‌هاست. در خرداد ماه۹۲ تورم از قله ۴۲درصدی خود شروع به کاهش کرد. تحولات سیاسی داخل کشور به این روند کاهشی شدت بخشید و در اسفند ماه ۹۲ به کمتر از ۲۰درصد رسید؛ بدون شک در صورتی که تحولات سیاسی مشابهی رخ دهد، اقتصاد ایران می‌‌تواند تجربه تورمی مشابهی را تکرار کند و این آغاز بازگشت تورم از قله به نرخ‌‌های تورم پایین‌‌تری منتهی شود.