چرا آدم‌ها غصه می‌خورند؟

از منظر روان‌شناسی افراد به چند دسته تقسیم می‌شوند، دسته‌ای که معمولاً به گذشته توجه دارند. این افراد که جزو افراد افسرده به حساب می‌آیند مدام به مرور اتفاقات ناراحت‌کننده و خاطرات غم‌انگیز می‌پردازند و به این ترتیب موفقیت‌ها در نظرشان معنا ندارد و تنها به شکست و ناکامی توجه و تفکر می‌کنند.

دکتر محسن ایمانی روانشناس بالینی و عضو هیأت علمی دانشگاه نوشت‌: چنین افرادی دچار اختلال خلقی و زود رنجی، ‌بی‌حوصلگی و غم دائم هستند که نظم خواب، تغذیه و زندگی‌شان به هم خورده و دست و دلشان به تلاش و پویایی نمی‌رود،‌ از این رو تمایلات فردی شان افول کرده و به‌طور کلی افت و خیز در سراسر زندگی شان حاکم است.دسته دیگر، آنهایی هستند که مدام نگران آینده هستند.

این افراد مضطرب، در بیشتر مواقع به دلیل شدت اضطراب، از تلاش بازمی‌مانند یا اینکه تلاش آنها مثمرثمر نیست و ضمن ناراحتی روانی و در عین حال ناراحتی جسمانی همواره پیش‌بینی رویدادهای ناگوار را در آینده می‌کنند.این افراد معمولاً دچار تعرق و تپش قلب زیاد هستند و به همین دلیل از آرامش کافی بهره‌مند نیستند.

گروه سوم افرادی هستند که علاوه بر دارا بودن علائم افسردگی، مضطرب هستند که این افراد نه تنها در گذشته و خاطرات غمناک سیر می‌کنند بلکه نگران آینده هستند این در حالی است که آموزه‌های دینی، روان شناسی، ادبی و فلسفی افراد را به زیستن در زمان حال دعوت می‌کنند.

برای نمونه حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «در زمان حال زندگی کنید و مغتنم بشمارید فرصت میان دو عدم را. گذشته‌ای که از دست رفته، قابل بازگشت نیست و نسبت به زمان حال عدم است و آینده‌ای را که هنوز نیامده و نسبت به زمان حال عدم است.» از سوی دیگر ایشان فرموده‌اند: «در دنیا چنان زندگی کن که گویی دائم در آن هستی و برای آخرتت هم آنچنان تلاش کن که اگر حیاتت به پایان رسید جای نگرانی وجود نداشته باشد.»

از این آموزه‌ها می‌توان به روشنی دریافت باید در زمان حال زندگی کرد و برای آینده برنامه‌ریزی داشت چرا که بی‌برنامگی، بی‌فکری و عجولانه عمل کردن کار پسندیده‌ای نیست. از طرفی آموزه‌های دینی اجازه غمگین بودن برای آینده را به فرد نمی‌دهد که در این ارتباط مولای متقیان حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «غمگین بودن برای گذشته فرد را از تدبیر برای آینده باز می‌دارد.» همچنین در آیات قرآن کریم آمده است: «به خاطر آنچه از دست داده‌اید متأثر، مأیوس و ناراحت و از آنچه به دست آورده‌اید بیش از حد فرحناک نشوید.» (درعلم روان شناسی از این حالت به عنوان شیدایی یاد می‌ شود) همچنین در خصوص توکل به حضرت حق این نکته مدنظر است که از امروز برای فردا نگران نباشید (توکل انسان‌های با ایمان بر خداوند است) ضمن اینکه عرفاً معتقدند ذکر گفتن قلب را جلا می‌دهد و قلب نورانی به اعضا و جوارح فرمان‌های سالم می‌دهد، از این رو ذکر گفتن در زمان حال زندگی را پرنشاط می‌کند. علاوه بر موارد ذکر شده، آگوستین - فیلسوف و متکلم مسیحی - می‌گوید: «زمان بالاصاله حال است. گذشته حالی است که سپری شده و آینده حالی است که هنوز نرسیده است.»

در آموزه‌های ادبی، در زمان حال زیستن مورد تأکید قرار گرفته و در همین راستا به اشعاری از خیام برمی‌خوریم که اشاره کرده است:‌

از دی که گذشت هیچ ازو یاد مکن ………فردا که نیامده ست فریاد مکن
برنامده و گذشته بنیاد مکن………حالی خوش باش و عمر بر باد مکن

علم روان شناسی هم در زمان حال زندگی کردن را به افرادی نسبت می‌دهد که شخصیت نرمال و طبیعی دارند و آن دسته از افرادی را که در اضطراب نسبت به آینده به سر می‌برند یا اینکه غم گذشته را می‌خورند، افراد بیمار و دارای اختلال معرفی می‌کند. به این ترتیب و براساس موارد یاد شده تمام نگاه‌ها و رویکردها متمرکز به زمان حال است و افرادی که به این موضوع توجه دارند از نشاط، شکوفایی و بالندگی برخوردار هستند و طعم شیرین سلامت را می‌چشند، ضمن اینکه زندگی با این افراد و حضور در کنار آنها، احساس خوشایند شادابی و نشاط را به ارمغان می‌آورد.