پانا مسیرهای تحول در محتوای درسی و رشته‌ای هنرستان‌ها و مدارس فنی و حرفه‌ای را بررسی کرد؛
از ضرورت احیای هنرستان‌های کشاورزی تا تجربه ازدست‌رفته طرح کاد
تهران (پانا) - مسئله آوردن اقتصاد به مدارس و مخصوصاً ایجاد تحول در نوع آموزش‌های هنرستان‌ها و مدارس فنی و حرفه‌ای، مدت‌هاست که دغدغه بسیاری از کارشناسان آموزش و پرورشی و اقتصاد است و هرکدام به جنبه‌ای از اجرای این مهم اشاره می‌کنند.
ذبیح‌الله اعظمی ساردویی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی معتقد است در دنیا کسانی که به‌عنوان تکنسین و کاردان در فضایی مانند هنرستان‌ها تربیت می‌شوند در حوزه اقتصاد و ازجمله اقتصاد کشاورزی مؤثرتر از کسانی هستند که به دانشگاه می‌روند و کارشناس معرفی می‌شوند.
همچنین فردین شورج ، کارآفرین آموزشی با اشاره به اینکه نظام جدید متوسطه در سال ۷۱ برای نخستین بار سازمان‌دهی محتوای درسی را براساس تحلیل شغلی که در منابع منتشرشده از سوی یونسکو به آن توصیه شده بود، اجرایی کرد عنوان کرد که بعد از دو دهه چالش‌ها و مشکلاتی در نظام آموزش و پرورش مشاهده می‌شود که متخصصان باید به بررسی و رفع آن اهتمام ورزند.
بهزاد رحیمی، دبیر دوم کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه درگذشته وجود طرح‌هایی با عنوان «طرح کاد» در مدارس فرصت آشنایی دانش‌آموزان با مشاغل مختلف را فراهم می‌کرد، عنوان کرد که امروز محتواها حافظه‌محور شده‌اند و دانش‌آموز بعد از گرفتن دیپلم هیچ مهارت عملی و فنی نیاموخته است.
حسن حیدری، عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس نیز معتقد است انتظاراتی که اکنون مردم از دولت‌ها دارند به دلیل عدم آشنایی اصولی با اقتصاد است و اگر دانش‌آموزان از همان سنین کم با مسائل حقوقی کسب‌وکار، قوانین چک و سفته، بورس و عرضه و تقاضا آشنا شوند وقتی کسب‌وکاری راه‌اندازی کردند با آزمون‌وخطا جلو نمی‌روند.
هنرستان‌های کشاورزی از حالت اصلی خارج شده‌اند
ذبیح‌الله اعظمی ساردویی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با پانا درباره اهمیت احیای هنرستان‌های کشاورزی در ایران گفت: «این روزها موضوع امنیت غذایی نه در ایران که در دنیا دغدغه مهمی شده است. من به‌عنوان کسی که در هنرستان‌های کشاورزی درس‌خوانده‌ام و تا دکترا در حوزه کشاورزی تحصیل‌کرده‌ام و با این بدنه کاملاً آشنا هستم، می‌گویم هنرستان‌های کشاورزی باید به جد و تمام قوا باید احیا شوند. این احیای هنرستان‌های کشاورزی هم باید به‌صورت هنرستانی و هم به‌صورت مراکز کشاورزی شبانه‌روزی به‌طور علمی و فنی احیا شوند. بخشی از این هنرستان‌ها تخصصی شده و از آن حالت اصلی آن خارج شده است.»
در دهه ۶۰ هنرستان‌های کشاورزی محتوای غنی‌تری داشتند
وی با اشاره به نوع مطالبی که در زمان گذشته در هنرستان‌های کشاورزی تدریس می‌شد، گفت: «مطالبی که در زمان ما در هنرستان‌ها تدریس می‌شد به‌قدری غنی بود که در دانشگاه مطالب تقریباً تکراری بود و در دهه ۶۰ محتواها و کار عملی هنرستان‌ها بسیار قوی بود.»
اعظمی ساردویی با اشاره به اینکه وزیر جهاد کشاورزی عنوان کرده است که یکی از برنامه‌هایش تربیت کشاورز جوان است، گفت: «امروز تربیت کشاورز جوان از برنامه‌های مهم وزارت جهاد کشاورزی است و پایه این مهم می‌تواند احیای هنرستان‌های کشاورزی با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش باشد.»
وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند در بودجه احیای هنرستان‌های کشاورزی کمک کند
ساردویی گفت: «مدارس و هنرستان‌های ما برای اوایل انقلاب یا حتی قبل از انقلاب است که باید بازسازی شود و وزارت آموزش و پرورش در کنار اینکه از وزارت جهاد کشاورزی می‌خواهد در تربیت کشاورز کمک کند، می‌تواند برای موضوع احیای هنرستان‌ها و تجهیز و به‌روز کردنش هم کمک بگیرد و حتی بخشی از بودجه را این نهاد تأمین کند. وقتی نهاد ریاست جمهوری راجع به اهمیت موضوع هنرستان‌های کشاورزی توجیه شود، سازمان برنامه‌وبودجه هم مساعدت می‌کند. همچنین اگر امسال این موضوع در لایحه بودجه ۱۴۰۲ گنجانده شود، بسیار کمک‌کننده است و ما در کمیسیون کشاورزی کمک می‌کنیم که این مهم پیش برود و برنامه ما این باشد که برای بودجه ۱۴۰۲ این موضوع تقویت و توسعه هنرستان‌های کشاورزی در بودجه گنجانده شود.»
مزایا و معایب رشته‌های فنی و حرفه‌ای
فردین شورج، کارآفرین آموزشی در گفت‌وگو با پانا با اشاره به اهمیت کارآفرینی در مدارس گفت: «همه رشته‌های علمی، کسب‌وکارها و حرفه‌ها و همه شاخه‌های پژوهشی، حتی اگر مبالغه نباشد همه اشخاص به کارآفرینی نیاز دارند. از طرف دیگر همه شاخه‌های علمی خود می‌توانند پاشنه آشیل تربیت کارآفرینی باشند، اما اگر رشته‌های تحصیلی در دبیرستان‌ها را به دو گروه فنی و حرفه‌ای و سایر تقسیم‌بندی کنیم ویژگی‌هایی اعم از معایب و مزایا در هریک از آن‌ها برای ادامه تحصیل مشاهده می‌کنیم که خانواده‌ها و دانش آموزان به آن حساسیت نشان می‌دهند.»
این کارآفرین آموزشی با اشاره به مزایا و معایب رشته‌های فنی و حرفه‌ای گفت: «در رشته‌های فنی و حرفه‌ای مواردی مثل مدت کمتر تحصیل، دروس ساده‌تر و به‌اصطلاح راحت‌تر، متنوع بودن دروس عملی در فنی و حرفه‌ای، احتمال قبولی در دانشگاه، آموختن یک فن مثل حسابداری، برق، مکانیک و... به‌عنوان مزایای رشته فنی حرفه‌ای است. همچنین از معایب این نوع رشته‌ها می‌توان به نمره قبولی ۱۲ در تمام درس‌ها، عدم امکان استفاده از تک‌ماده و فقط امکان ادامه تحصیل در مقطع کاردانی، عدم پذیرش تدریس توسط معلمان مجرب به دلیل اشتغال در بخش خصوصی و... اشاره کرد.»
مزایا و معایب مدارس نظری
شورج درباره مزایا و معایب مدارس نظری گفت: «درنقطه مقابل سایر رشته‌ها هم معایب و مزایایی را دارند. مزایایی مانند پذیرش مدرک دیپلم در تمام ادارات، امکان ادامه تحصیل در رشته‌های متعدد دانشگاهی، دید مثبت‌تر عامه مردم به این رشته‌ها، نمره قبولی ۱۰، غالباً دانش‌آموزان این مدارس درسخوان‌تر هستند و دارای نظم و انضباط بیشتری هستند که این ویژگی‌ها در دبیرستان‌ها حاکم است. مدارس غیر فنی و حرفه‌ای که رشته‌های نظری را تدریس می‌کنند هم دارای معایبی هستند. مشکلات این نوع مدارس عبارتند از اینکه تعداد و حجم کتاب‌ها زیادتر است، امکان قبولی در دانشگاه سخت‌تر است، اکثر کلاس‌ها تئوری و خشک هستند و بعضی دروس پیش‌نیاز دارند.»
تجربه خوب «طرح کاد» باید دوباره در مدارس تکرار شود
بهزاد رحیمی، دبیر دوم کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با پانا عنوان کرد: «توسعه اقتصادی ارتباط با آموزش دارد و نهاد وزارت آموزش و پرورش رسالت مهمی دارد که باید دقیق هدف‌گذاری کند تا مسیر انتخاب رشته دانش‌آموزان به‌خوبی طی شود. باید شرایطی فراهم شود تا امکان تجربه‌های مختلف برای دانش‌آموزان فراهم شود. باید بستری فراهم شود تا رشته‌های شغلی جدید در مدارس معرفی شوند. زمانی یک طرحی در مدارس اجرا می‌شد که به‌واسطه آن دانش‌آموزان با مشاغل مختلف به‌صورت عملی آشنا می‌شدند. عنوان آن «طرح کاد» بود. این نوع ایده به تربیت نیروی کار ماهر و متخصص کمک می‌کرد اما اکنون شرایط گذشته را دیگر تجربه نمی‌کنیم.»
همه نهادها خود را از موضوع آموزش دانش‌آموزی کنار کشیده‌اند
رحیمی اظهار کرد: «زمانی محتواهایی که آموزش داده می‌شد به‌گونه‌ای بود که مشاغل شبیه‌سازی می‌شد و دانش‌آموز خود را در آن شغل و فضا می‌دید اما متأسفانه از این نوع فضاهای آموزشی دور شده‌ایم. نهادهای مختلف از موضوع مهم مسیر شغلی فرزندان این سرزمین کنار کشیده‌اند و همه وظایف صرفاً بر عهده نهاد آموزش و پرورش تعریف شده است درحالی‌که این درست نیست.»
محتوای درسی به سمت حافظه‌محوری رفته‌اند
این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اظهار کرد: «به نظر من درگذشته و اوایل دهه ۶۰ و ۷۰ ما موفق‌تر بودیم. طرح‌هایی که وجود داشت و همچنین کتاب‌هایی که آموزش داده می‌شد پرمحتوا و عملی بود. کتاب‌های حرفه‌وفن بسیار پرمحتوا بود اما متأسفانه الان همه محتواها بر حافظه محوری تأکید دارند. در شرایط کنونی گرایش به رشته‌های علوم پایه کم شده است و دانش‌آموز ما تا دیپلم بگیرد هیچ مهارتی نمی‌آموزد و همه فکر می‌کنند باید رشته پزشکی بخوانند. در این شرایط همه نهادها باید به کمک آموزش و پرورش بیایند و این نهاد به‌تنهایی نمی‌تواند کاری پیش ببرد.»
عدم آشنایی با اقتصاد، انتظارات متناقض برای افراد جامعه ایجاد می‌کند
حسن حیدری، عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با پانا با اشاره به دو جنبه عمومی و فردی آموزش اقتصاد به افراد جامعه گفت: «آموزش اقتصاد در جامعه دارای دو جنبه است؛ یکی جنبه فردی که مربوط به خود فرد است و دیگری جنبه عمومی است و در ارتباط با اجتماع است. بسیاری از مردم دائم در جریان برنامه‌های اقتصادی پراکنده از طریق رسانه‌ها قرار دارند اما چون اصول اولیه را نمی‌دانند، دچار تناقض‌هایی می‌شوند، برای مثال در برنامه‌ها و جریان‌های خبری دائم می‌شنوند که دولت باید نظارت کند یا قیمت‌گذاری کند و این در حالی است که بسیاری از این بحث‌ها با مبانی اقتصاد در تناقض است. درنهایت تبدیل می‌شود به یک خواسته در سطح کلان و به رئیس‌جمهوری و دولت و غیره فشار می‌آید. دائم انتظار یارانه نقدی دارند و حالا بماند که دولت چگونه تأمین مالی می‌کند و نتیجه‌اش تورم و کمبود بودجه و مسائل دیگر می‌شود.»
با آموزش اقتصاد در نوجوانی جلوی آزمون‌وخطا در آینده گرفته می‌شود
حیدری با اشاره به جنبه فردی اهمیت آشنایی با اقتصاد گفت: «در جنبه فردی، همه کسانی که درس‌خوانده یا نخوانده‌اند، می‌خواهند کسب‌وکاری راه بیاندازند پس باید درکی از اقتصاد داشته باشند و بدانند که شرایط اقتصادی چیست یا عرضه و تقاضا، کارآفرینی، بورس و همه این‌ها را بشناسد. باید بدانند پس‌انداز چگونه انجام شود یا تورم چه اثری روی دارایی‌های‌شان دارد. آدم‌ها با نوع شغل‌شان ناخودآگاه در مسیری قرار می‌گیرند که ناگزیر می‌شوند همه این موارد را بنا به نیازشان بیاموزند و چه‌بهتر که از قبل آگاهی داشته باشند تا دچار آزمون‌وخطا نشوند.»
دانش‌آموز تازه بعد از دیپلم به فکر کسب مهارت می‌افتد
حیدری عنوان کرد: «شرایط جامعه دیگر مانند سابق نیست که حتماً فرد به دانشگاه برود و بتواند طبقه اجتماعی خاصی داشته باشد بلکه آلترناتیوهای دانشگاه رفتن زیاد شده است. در این شرایط متأسفانه خانواده‌ها همچنان با آزمون‌وخطا جلو می‌روند. ابتدا بچه‌های خود را به رشته‌های فنی و ریاضی و انسانی می‌فرستند و بعد از اینکه فرد دیپلم گرفت تازه می‌خواهد برود، حرفه‌ای یاد بگیرد.»
مهارت عمومی در کنار آموزش فن به دانش‌آموز اهمیت دارد
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: «در کنار رشته تخصصی که دانش‌آموز آموزش می‌بیند فراگیری مهارت‌های عمومی هم مهم است. برای مثال بچه‌ها می‌خواهند سریع پولدار شوند و صبر را یاد نگرفته‌اند. آنچه مهم است این است که باید آموزش داد تا بداند ابتدا باید مهارت را کسب کرد و بعد کسب‌وکار راه انداخت و مسیری را باید طی کند تا به نتیجه دلخواهش برسد، در غیر این صورت همین افرادی می‌شوند که چون آموزش ندیده‌اند که باید ذره‌ذره پیشرفت کرد با کشیدن چک یا مسیرهای دیگر برای خود و جامعه گرفتاری‌های حقوقی ایجاد می‌کنند. متأسفانه افراد جامعه ما با حقوق تجارت آشنا نیستند و نمی‌دانند سفته با چک چه تفاوتی دارد یا قراردادی امضا می‌کنند یا نسیه می‌خواهند بفروشند و همه این‌ها شاید بدیهی است اما باید به بچه‌ها آموزش داده شود.»
ارسال دیدگاه