محسن نفر: زبان فارسی ستون و قائمه ایران زمین است

مراسم رونمایی از مجموعه «ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی» با تک‌نوازی تار محسن نفر روز یکشنبه با حضور رییس حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و تعدادی از هنرمندان برگزار شد.

صبح امروز به همت دفتر موسیقی حوزه هنری مجموعه «ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی - ردیف‌سازی به روایت موسیقی معروفی» با تک‌نوازی تار محسن نفر از نوازندگان و آهنگسازان شاخص موسیقی کشورمان طی مراسمی روز یکشنبه پنجم تیرماه در تماشاخانه مهر حوزه هنری رونمایی شد.

در بخشی از این نشست ، فاضل جمشیدی خواننده موسیقی ایرانی گفت: من محسن نفر را از سال‌های منتهی به دهه ۶۰ می‌شناسم و رشته تحصیلی ام باعث شد تا با این هنرمند دوستی داشته باشم. بعدها هم به واسطه حضور جناب حسام‌الدین سراج متوجه قدرت کارهای ارزشمندی که برای موسیقی ایرانی انجام داده شدم. بنابراین می‌توانم بگویم که وی از جمله آهنگسازان و نوازندگان قدرتمند موسیقی ایرانی است که از آن سال‌ها تاکنون خدمات ارزشمندی را به جامعه موسیقی ارائه داده است.

وی اضافه کرد: آن روزهایی که در صداوسیما بزرگانی چون ناصر عبداللهی، خشایار اعتمادی، محمد اصفهانی، قاسم افشار و عزیزان دیگر در حوزه موسیقی پاپ فعالیت‌های خود را آغاز کردند، برخی‌ها گفتند این ظهور و بروز موسیقی پاپ به این جهت است که برخی از آقایان خواهان چرخاندن مسیر موسیقی به سمت موسیقی پاپ هستند که ما باید در ایران موسیقی پاپ داشته باشیم و حتماً خوانندگانی هم باشند که مانند ابی و داریوش بخوانند، اما خب دیدیم که پس از این نسل درخشان موسیقی چه بر سر موسیقی پاپ ما آمد! شرایطی که باعث شد نتیجه‌ای جز ناامیدی نداشته باشم. اما امروز که اینجا هستم امیدوار شدم که موسیقی ایرانی هنوز طرفداران خودش را دارد و در این دهکده جهانی که ما در آن زندگی می‌کنیم بالاخره این نوای موسیقی ایرانی به گوش مخاطبان می‌رسد.

جمشیدی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه نگران موسیقی ایرانی نیست، گفت: من به جای اینکه برای موسیقی ایرانی نگران باشم، برای برخی از مدیرانمان نگرانم که وقتی می‌خواهند در موسسه یا مجموعه‌های تحت نظر خود برنامه‌های فرهنگی را اجرا کنند، سریع به سراغ خوانندگانی می‌روند که متاسفانه خالی از محتوای درست و فرهنگی هستند. در واقع می‌توان گفت مشکل ما در همین نوع تصمیم‌گیری هاست. یعنی آنجایی که مدیر یک واحد صنعتی می‌تواند روی موسیقی این سرزمین حتی در قالب فرح بخش آن سرمایه گذاری کند و یک موسیقیدان ایرانی را به کارخانه خود دعوت کند، روی نکات دیگری سرمایه گذاری می‌کند که اصلاً جالب نیست و اگر این رویکرد به گونه‌ای دیگر مدیریت می‌شد بی شک وضعیت بهتری داشتیم.

وی ادامه داد: ما در موسیقی ایرانی هزاران نغمه و ترانه داریم که دربرگیرنده ملودی‌های شادی هستند که می‌توانیم بدون رد شدن از خط قرمزها به دریای گسترده‌ای از ردیف‌ها و موسیقی‌هایی برسیم که برای مردم هم می‌تواند جذابیت داشته باشد. من معتقدم موسیقی ردیف دستگاهی ما با اندکی خلاقیت و نوآوری می‌تواند چراغ راه روشنی برای آینده موسیقی کشورمان باشد که بتواند به واسطه حضور هنرمندانی چون محسن نفر هم به کمیت توجه شود و هم به کیفیت. من به سهم خودم امیدوارم حالا که امروز شاهد رونمایی از یک اثر فاخر در حوزه موسیقی هستیم شرایطی فراهم شود که محسن نفر دوباره کناره‌گیری را انتخاب نکند و همچنان مستمر به فعالیت‌هایش در موسیقی ادامه دهد.

در ادامه این مراسم امیرحسین سمیعی معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با اشاره به انتشار این آلبوم توسط حوزه هنری گفت: بسیار خوشحالم که مجموعه حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، خط فکری و تولیدی بسیار ارزشمندی را در حمایت از آثار تاثیرگذار آغاز کرده که همچنان نیز ادامه دارد؛ امروز شاهد به نتیجه رسیدن مجموعه ارزشمندی هستیم که به واسطه هنرمند متعهدی چون محسن نفر صورت پذیرفته است.

وی خاطرنشان کرد: به اعتقاد من هنر متعهد شاخص‌های متفاوتی دارد که به واسطه حضور هنرمند و تاثیرپذیری که از شرایط اجتماعی خود دریافت می‌کند، با ابعاد مختلفی روبه‌رو می‌شود. در این راه هنرمندی که پرچمدار هنر متعهد می‌شود به نوعی با خلاقیت شرایطی را برای خود فراهم می‌سازد که بتواند در بزنگاه‌های مختلف هنر خود را ارائه دهند. در این راه هنرمندی مانند محسن نفر وجود دارد که تصمیم می‌گیرد در کجا حرف بزند و در کجا سکوت اختیار کند. او هنرمندی است که حتی در سکوت هم می‌توان فعالیت او را حس کرد. به اعتقاد من وقتی شاخصی را به نام هنر متعهد داشته باشیم به بزرگوارانی چون محسن نفر می‌رسیم.

وی یادآور شد: بزرگترین اتفاق زندگی من همسایگی در جوار محسن نفر است که همیشه نگرانی خانواده‌ام از علاقه‌مندی هایم به موسیقی را با وجود او کم می‌کرد. زیرا او هنرمند بزرگواری است که همواره با کارهایش به درست‌ترین شکل ممکن از موسیقی صحبت می‌کرد و امروز بسیار خوشحالم که شاهد رونمایی از مجموعه هنرمندی هستیم که با سکوت خود ارزشمندترین کارها را انجام داده است.

جمشید جم خواننده قطعه ماندگار «یار دبستانی» و از همکاران قدیمی محسن نفر در حوزه موسیقی نیز ضمن قدردانی از خدمات قابل توجه این هنرمند در عرصه تولید آثار ماندگار موسیقایی توضیح داد: بنده در ۲۱ بهمن ماه سال ۱۳۵۷ که به دستور حضرت امام خمینی (ره) که حکومت نظامی را لغو کردند، جزو افرادی بودم که رفتیم و صدا و سیما را گرفتیم. من هم بنا به وظیفه‌ای که به عهده‌ام گذاشته شد، به رادیو رفتم و از همان جا به عنوان تهیه‌کننده و گوینده، برنامه‌های متعددی را تولید کردیم. حتی به خاطر دارم هر از چندگاهی بدون اینکه به مدیر و رئیس و مقام و مسئولیت توجه داشته باشیم، از حضرت امام (ره) دست خط می‌گرفتیم تا با اتکا به نظرات و فرمایشات ایشان کارها را پیش ببریم. اتفاقاً در همین دوران بود که در حوزه سرود و آهنگ‌های انقلابی فعالیت‌هایی را آغاز کردیم و پس از آن نیز مقدمات تشکیل رادیو پیام فراهم شد. چارچوبی که عمده آن ارائه موسیقی پاک و منزه در انواع مختلف تشکیل می‌داد و ما تلاش می‌کردیم آن را به مخاطب ارائه دهیم.

وی افزود: گرچه بسیاری از موازی کاری‌ها شرایط نامطلوبی را برای موسیقی فراهم کرد، اما بنده معتقدم موسیقی پاپ را هم می‌توان در ردیف همان موسیقی‌های پاک و منزهی قرار داد که به آن اشاره داشتم. مگر همین موسیقی پاپ در دهه هفتاد نبود که در سلامت‌ترین و بهترین شکل ممکن به مخاطبان ارائه می‌شد؟ بنابراین بنده معتقدم می‌توانیم در قالب منزه و درستش از انواع موسیقی استفاده کنیم. حتی اگر آن موسیقی هم دربرگیرنده گونه موسیقی رپ باشد.

این هنرمند در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به سابقه همکاری خود با محسن نفر گفت: در سال ۶۲ بود که زنده یاد فرج الله سلحشور جوان هنرمندی به نام محسن نفر را به رادیو آورد و با من درباره این هنرمند بزرگوار صحبت کرد. مرحوم سلحشور به من گفت این جوان (محسن نفر) آینده ما در موسیقی است و این وظیفه ما شد تا در رادیو از وی حمایت کنیم. به اعتقاد من کاری که محسن نفر امروز به واسطه حمایت مرکز موسیقی حوزه هنری با مدیریت میلاد عرفانپور انجام داد، پروژه بسیار بزرگی است که می‌دانم وی به دلیل توانایی‌های زیادی که در عرصه نوآوری دارد، مجموعه قابل توجهی را به مخاطبان ارائه داده است.

محمد مهدی دادمان رئیس حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی هم با ابراز خشنودی از تولید مجموعه «روایت هفت دستگاه موسیقی ایرانی» به روایت محسن نفر گفت: مایه خوشبختی نسل ماست که سایه استاد محسن نفر و امثال او که تعدادشان هم کم است، بر سر فرهنگ و هنر انقلاب است. من بر این باورم نسل جدید اندیشه و هنر انقلاب می‌بیند که هنرمندانی چون محسن نفر چطور توانسته‌اند به قله‌های هنری این مرز و بوم دست پیدا کنند.

وی ادامه داد: این پیوستگی پدیده مبارکی است که باید قدردان آن باشیم چرا که نسل جدید نشان داده به خوبی از عهده شاگردی مکتب هنرمندانی چون محسن نفر برآمده است. این یک پیوست مبارک است که حتماً قدر آن را می‌دانیم و باید به دنبال تقویت آن باشیم.

شهرام صارمی نوازنده کمانچه و پژوهشگر موسیقی ایرانی نیز بعد از شعرخوانی امید مهدی‌نژاد در تجلیل از مقام هنری محسن نفر گفت: بیش از ۳۷ سال است که با محسن نفر در ارتباط هستم و می‌دانم روح و روان این هنرمند درباره موسیقی ایرانی چه تفکراتی دارد. درباره این اثر تازه منتشر شده از وی هم باید بگویم که تاکنون مجموعه‌های متعددی در حوزه ردیف موسیقی پیش روی مخاطبان قرار گرفته است اما من می‌توانم اطمینان دهم این اثر به دلیل تلمذ محسن نفر از محضر استادان نسل طلایی موسیقی ایران از ویژگی‌های متفاوتی برخوردار است که قطعاً کار وی را با دیگر مجموعه‌ها متمایز می‌کند.

وی افزود: من حتم دارم آنچه که در این مجموعه موسیقایی پیش روی پژوهشگران قرار گرفته، مبتنی بر رعایت اصول دقیق و علمی است که نشات گرفته از نوع نگاه و اندیشه محسن نفر به موسیقی ایرانی است. در این چارچوب کسانی که با آثار استاد نفر آشنایی دارند متوجه عرض من می‌شوند که جناب نفر در اجرای موسیقی دستگاهی از ردیف به عنوان یک دستمایه استفاده کرده که ساخته و پرداخته ذهن اوست و این نگاه صحیح به ردیف است که اطمینان دارم جایگاه خود را بین اهالی موسیقی باز می‌کند. من شک ندارم که این اثر در زمان تاثیرگذاری خود را نشان می‌دهد.

محمد مهدی سیار شاعر و ترانه‌سرا هم که در این مراسم حضور یافته بود با بیان اینکه هنر چیزی جز نوآوری نیست، گفت: نوجویی و نوگویی، جز با تکیه بر سنت، به عنوان یک تلاش تاریخی برای نوآوری، شاید به بی راهه رفتن باشد. بنابراین آنچه درباره آثار محسن نفر می‌توان گفت ناشی از نوآوری اوست که با نگاه به سنت پایه‌ای را برای نوآوری بنا نهاده است.

وی با قدردانی از حوزه هنری در انتشار مجموعه «ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی» افزود: بنده هم افتخار شاگردی و هم دوستی با محسن نفر را دارم و او را همواره هنرمندی در حال گفتگو با هنر امروز دیده‌ام که اتفاقاً بسیار اهل همراهی با کلمات جدید و نوآوری‌های شاعرانه است. حتی می‌دانم در بسیاری موارد با شعرهایی که کاملاً با زبان نو آمیخته‌اند بیشتر انس دارد.

محسن نفر نوازنده، آهنگساز و مدرس موسیقی نیز در بخش پایانی این مراسم که با اجرای سعید بیابانکی همراه بود، توضیح داد: خیلی‌ها با ردیف موسیقی مخالف هستند، که به نظر من این افرادی که چنین باوری دارند، موسیقی ایرانی را بلد نیستند و ردیف را هم نمی‌دانند. پس مخالفت کسی که این مقولات را نمی‌داند، نمی‌تواند چندان اهمیتی داشته باشد. زیرا این مخالفت به دلیل همین ناآگاهی اصلاً دارای ارزش نیست. «ردیف» عهد بزرگان موسیقی ما با موسیقی است و من معتقدم اساساً اگر با چنین قالب‌هایی عهدی نداشته باشیم، پای بندی چندانی هم وجود نخواهد داشت.

وی افزود: موسیقی ما یک ویژگی‌هایی دارد که در جغرافیای جهانی می‌توانیم به آن بگوییم «موسیقی ایرانی». ویژگی‌ای که طبیعتاً با دیگر کشورهای دنیا تفاوت‌هایی دارد. پس اگر ما به موسیقی‌مان، به موسیقی ردیف دستگاهی‌مان که سرچشمه‌ای خروشان از ادبیات و فرهنگ و هنر این سرزمین است، بی اعتنایی کنیم، آیا جز این است که به تمام ایران بی اعتنایی کرده‌ایم؟ اهمیتی که ردیف موسیقی ما دارد اهمیتی به اندازه فرهنگ و تاریخ ایرانی است. در این چارچوب دو مقوله در ایران شاخص است. یکی زبان و یکی آهنگی که بر این زبان سوار است. زبان فارسی زبان ماست و موسیقی‌مان آهنگ این زبان. پس در اینجاست که دقیقاً مقوله اهمیت به ردیف برای ما دو چندان می‌شود.

سازنده مجموعه «ردیف هفت دستگاه موسیقی ایرانی» در بخش دیگری از صحبت‌های خود بیان کرد: ما دوستان دیگری هم داریم که آنها سنگواره‌های هنری ما هستند که کاری جز اجرای ردیف ندارند. یعنی جوشش هنری ندارند و فقط می‌توانند ردیف نوازی کنند، یعنی هیچ چشمه و آفرینش و خلاقیت هنری ندارند. این عزیزان هم به نظرم دشمنان ردیف هستند که عملکردشان علیه ردیف است. چون فقط و فقط ردیف اجرا می‌کنند و وقتی هم چنین رویکردی وجود داشته باشد، مردم در برابر ردیف حالت دفاعی می‌گیرند. در حالی که باید بدانیم ردیف بسیار مقوله با اهمیتی در موسیقی ماست و می‌تواند منبع سرشاری از آفرینش‌های هنری جدید باشد. پس بهتر است ریشه‌ها حفظ کنیم اما به تولد شاخه‌های جدید در این درخت ریشه دار هم توجه کنیم.

نفر قبل از اجرای برنامه تک نوازی و رونمایی رسمی از اثرش با قدردانی از مرکز موسیقی حوزه هنری در انتشار چنین آثاری گفت: فکر می‌کردم در این جلسه فقط چند نفر محدود حضور داشته باشند اما حضور شما باعث شد که به این فکر کنم؛ هرکسی کار درستی می‌کند هیچ وقت تنها نمی‌ماند.

ادامه دارد/